قازاقستاندا ەڭبەك قاتىناستارى بويىنشا ورىن الاتىن تۇيىتكىلدى ماسەلەلەردىڭ شەشۋ جولدارىن تالقىلاۋ ءۇشىن بىرقاتار مۇددەلى مينيسترلىكتەر مەن نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ, ءىرى كاسىپورىنداردىڭ وكىلدەرى باس قوستى.
جالاقى قارىزى ازايماي تۇر
قازىرگى كۇنى رەسپۋبليكا بويىنشا 125 كاسىپورىننىڭ جۇمىسشىلارعا جالاقى قارىزى 1,6 ميلليارد تەڭگەگە جەتكەن. مىندەتتى زەينەتاقىلىق جارنا مەن الەۋمەتتىك تولەمدەر بەرەشەگى 5 ميللارد تەڭگەدەن اسقان. 2,4 مىڭ ادام جۇمىستان قىسقارتىلعان. وندىرىستە 749 ادام جاراقات الىپ, ونىڭ 82-ءسى قازا تاپقان. جوعارىداعى جايتتاردىڭ سالدارىنان ءۇش ەڭبەك جانجالى ورىن العان.
نۇر-سۇلتان قالاسى تۋرالى ايتساق, مۇندا 47 مىڭ كاسىپورىندا 470 مىڭ ادام ەڭبەك ەتەدى. ال ولاردىڭ ەڭبەك جاعدايىن بار بولعانى 11 مەملەكەتتىك ينسپەكتور عانا باقىلايدى ەكەن. سويتە تۇرا, قاندايدا ءبىر ەڭبەك داۋدامايلارى بولا قالسا, مەملەكەتتىك ينسپەكتورلاردىڭ كاسىپورىنداردى تۇبەگەيلى تەكسەرۋگە قۇزىرى تولىق جۇرە بەرمەيدى.
نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمدىگى, ەڭ الدىمەن, ەڭبەك ينسپەكتورلارىنىڭ سانىن كوبەيتۋ جانە ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋ ارقىلى مەملەكەتتىك باقىلاۋدى كۇشەيتۋگە بارىنشا نازار اۋدارۋى ءتيىس,– دەدى جينالىستى جۇرگىزگەن قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ.
ەلوردادا مويىنىندا وتەلمەگەن بەرەشەگى بار 39 كاسىپورىن 1,8 مىڭ جۇمىسشىعا 683 ميلليون تەڭگە قارىز. كەيبىر جۇمىسبەرۋشىلەر جالاقىنى ەكى اي نەمەسە ودان دا ۇزاق مەرزىمگە كەشىكتىرىپ وتىر. سونداي-اق رەسپۋبليكا بويىنشا بانكروت بولعان 86 كاسىپورىننىڭ 2,3 مىڭ جۇمىسشىسى الدىنداعى جالاقى قارىزى – 983 ميلليون تەڭگە. ونىڭ ىشىندە نۇر-سۇلتان قالاسى بويىنشا 4 بانكروت كاسىپورىننىڭ جالاقى قارىزى 9,4 ميلليون تەڭگەدەن اسقان.
«ابۋ-دابي پلازادا» ەڭبەك جاعدايى تۇزەلدى مە؟
مينيستر قوعامدا الەۋمەتتىك شيەلىنىستەردىڭ تۋىنداۋىنا جوعارىدا اتالعان كەلەڭسىزدىكتەردەن باسقا, ەتنيكاارالىق-تۇرمىستىق ادىلەتسىزدىكتەر دە سەبەپ بولاتىنىن ايتتى.
– جىل باسىنان بەرى رەسپۋبليكادا ەڭبەك قاتىناستارىنا قاتىستى بىرنەشە قاقتىعىس ورىن الدى. «ابۋ-دابي پلازا» قۇرىلىس كەشەنىندە قازاقستاندىق-شەتەلدىك جۇمىسشىلاردىڭ اراسىندا تەك بيىلدىڭ وزىندە 4 رەت ەڭبەك جانجالى تۇتانعان. ولار ەتنيكاارالىق جانە تۇرمىستىق سيپاتتا بولعانىمەن, قاقتىعىستاردىڭ نەگىزىندە جەرگىلىكتى جانە شەتەلدىك جۇمىسشىلاردىڭ ەڭبەك جاعدايلارىنىڭ تەڭسىزدىگى جاتىر,– دەدى مينيستر.
اتالعان كەلەڭسىزدىكتەرگە بايلانىستى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى مەن باس پروكۋراتۋرا ەلىمىزدەگى شەتەلدىك جۇمىس كۇشىن جالدايتىن 63 كاسىپورىنعا تەكسەرۋ جۇرگىزۋدى قولعا العان. قازىرگى كۇنى سونىڭ 38-نە تەكسەرۋ اياقتالدى. ولاردىڭ 19-ندا جالاقى تولەمىنىڭ تەڭسىزدىگىنە قاتىستى 161 فاكت انىقتالدى.
– «ابۋ-دابي پلازا» كومپانياسىندا جەرگىلىكتى جانە شەتەلدىك جۇمىسشىلاردىڭ اس-سۋىن جونسىزدىككە جول بەرىلگەن. ماسەلەن, قۇرىلىس كەشەنىندە جاتاقحانادا تۇراتىن شەتەلدىك جۇمىسشىلار كۇنىنە ءۇش مەزگىل 2-3 مىڭ تەڭگە كولەمىندە تەگىن تاماقتاندىرىلادى. ال جەرگىلىكتى جۇمىسشىلارعا اس-سۋ جەكە بەرىلىپ, ولارعا تەك 800 تەڭگە وتەماقى تولەنەدى. سونداي-اق مەملەكەت رۇقسات بەرمەگەن لاۋازىمدىق ورىنداردا دا شەتەلدىك جۇمىسشىلاردىڭ ەڭبەك ەتەتىندىگى, كادرلارلىق ماسەلەگە قاتىستى قازاقستاندىق مازمۇن تالاپتارىنىڭ ساقتالمايتىندىعى ايقىندالدى. تەكسەرۋ ناتيجەلەرى بويىنشا مەملەكەتتىك ەڭبەك ينسپەكتورلارىنا ۇسىنىلىم جىبەرىلدى,– دەدى مينيستر.
ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ الداعى ۋاقىتتا كاسىپورىنداردا شەتەلدىك مامانداردىڭ جۇمىس كۆوتاسى قىسقارتىلاتىنىن جانە رۇقسات بەرىلەتىن شارت تالاپتارىنىڭ كۇشەيتىلەتىنىن جەتكىزدى.
وندىرىستىك جاراقات كەمىدى
– نۇر-سۇلتان قالاسىندا ماۋسىم-شىلدە ايلارىندا ەكى كومپانيانىڭ اعىمدىق بەرەشەگى بولدى. ونىڭ ءبىرى جۇمىسشىلارىنا 206, 5 ميلليون تەڭگە, ەكىنشىسى 125 ميلليون تەڭگە جالاقى قارىزى بار. ولاردىڭ بەرەشەگىن وتەۋ ءۇشىن تيىسىنشە شارالار اتقارىلىپ جاتىر. قالاداعى كاسىپورىنداردىڭ جالاقى قارىزى مەن وندىرىستىك جاراقاتتاردى ازايتۋ ءۇشىن اپتا سايىن اكىم ورىنباسارىنىڭ توراعالىعىممەن جۇمىس توبىنىڭ وتىرىسى وتكىزىلەدى,– دەدى قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى نۇرلان نۇركەنوۆ.
اكىم ورىنباسارىنىڭ ايتۋىنشا, اتقارىلعان شارالاردىڭ ارقاسىندا 2018 جىلى قالا كاسىپورىندارىنىڭ 300 ميلليون تەڭگە جالاقى قارىزى وتەلگەن. 2019 جىلى 546 ميلليون تەڭگە بەرەشەك جابىلعان. ءسويتىپ, 2606 جۇمىسشىنىڭ قۇقى قورعالدى. ۇستىمىزدەگى جىلى ەڭبەك زاڭناماسى تالاپتارىن ساقتاۋعا قاتىستى 482 تەكسەرۋ ۇيىمداستىرىلىپ, ونىڭ بارىسىندا 279 ۇسىنىلىم بەرىلدى, 27 ميلليون تەڭگە سوماسىندا 161 اكىمشىلىك ايىپ سالىندى.
بيىل نۇر-سۇلتان قالاسىندا 38 ادام وندىرىستىك جاراقات الىپ, ونىڭ 29-ى اۋىر جاراقاتقا دۋشار بولدى, 9-ى قازا تاپتى. وتكەن جىلدىڭ سايكەس مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا, استاناداعى كاسىپورىندارداعى قايعىلى وقيعالار 12 پايىزعا ازايعان. اۋىر جاراقاتقا ۇشىراعاندار 14 پايىزعا كەمىگەن.
جىل باسىنان بەرى ەلوردانىڭ مەملەكەتتىك ەڭبەك ينسپەكتورلارى وندىرىستىك جاراقاتتاردىڭ الدىن الۋعا بايلانىستى 84 شارا وتكىزىپ, جۇمىسشىلارعا ەڭبەك زاڭناماسى بويىنشا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن.
– ەڭبەك زاڭدارىن بۇزعانى ءۇشىن 2019 جىلى سەگىز قۇرىلىس جانە وندىرىستىك نىسانداردىڭ جۇمىسى توقتاتىلدى. تەكسەرىس ماتەريالدارى سوتقا جىبەرىلدى. جالپى ايتقاندا, كاسىپورىنداردىڭ جالاقى قارىزدارىن وتەۋ بويىنشا قارقىندى شارالار اتقارىلىپ جاتىر,– دەدى نۇرلان نۇركەنوۆ.
جينالىستى قورتىندىلاي كەلە, ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنە ەڭبەك جانجالدارىنىڭ الدىن الۋ بويىنشا كەشەندى جوسپاردىڭ جانە وندىرىستىك جاراقاتتى تومەندەتۋ بويىنشا 2019-2023 جىلدارعا ارنالعان «جول كارتاسىنىڭ» ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىردى. سونداي-اق جالاقى قارىزدارىنىڭ وتەلۋىن قاتاڭ باقىلاۋعا الۋعا شاقىردى.
