كوبىنە كوز دارىگەرىن ۇزىن تاياقشاسىمەن «ش», «ب» ءارپىن كورسەتىپ, ونى ءدال تانىعانىمىزبەن بايلانىستىرامىز. ەگدە تارتىپ كوز ناشار كورە باستاعاندا عانا وفتالمولوگقا قاجەتتىلىكتى سەزىنەتىنىمىز بولماسا, قوس جانارىمىزدى قالاي كۇتۋدىڭ جولىن بىلمەيمىز. كوزىندە كىناراتى بارلاردى نۇرسۇلتان قالاسىنداعى №8 ەمحانادا تەكسەرىپ, ەمدەپ جازادى. وسى ەمحانانىڭ جوعارى ساناتتى وفتالمولوگ-دارىگەرى دينارا سماعۇلوۆا جاستاردىڭ كورۋ قابىلەتتەرى تومەندەپ بارا جاتقانىن ايتتى.
– قازىرگى گادجەتتەر جاستاردىڭ كوزىن تەسىپ بارادى. الىستان كورمەيتىن ميوپيا (بليزورۋكوست) جاستاردىڭ اراسىندا كوپتەپ كەزدەسەدى. 30-دان اسا ولاردىڭ كوزى قۇرعاپ, جاقىننان كورۋى ناشارلايدى. ودان ءارى قاراي كاتاراكتا, گلاۋكوما سياقتى ءجيى كەزدەسەتىن كوز اۋرۋلارىنا دا الىس ەمەس, ونى سكرينينگ ارقىلى انىقتايمىز.
كومپيۋتەردىڭ زيانىن بىلەسىزدەر, الايدا جۇمىس بارىسىندا 1 سەكۋندتا 7-8 رەت كوز جۇمىپ, جاتتىعۋدى ەستەن شىعارمايتىن بولساق, ودان قاۋىپ ازايادى. انىقتاعانىمىزداي, كومپيۋتەرگە قاراپ وتىرعان ادام 7 مينۋتتا ءبىر رەت كوزدى جۇمىپ, جىپىلىقتاتادى ەكەن. ۇزاق ۋاقىت قاباعىمىز قيمىلداماعان سوڭ كوزىمىز اشىپ, بىردەڭە تۇرعانداي قادالادى, تاڭەرتەڭ كوزىمىز قابىنىپ, تەرىسى كوزگە جابىسىپ قالعانداي اشىلا قويمايدى. بۇل – دارىگەرگە كورىنۋ قاجەتتىگىنىڭ العاشقى نىشانى.
– مۇنىڭ اقىرى جاقسى ەمەس بولار.
– ادەتتە, ءتۇرلى سەبەپتەرمەن كوبىسى دارىگەرگە كورىنە قويمايدى. سول سەبەپتى 40 جاسقا كەلگەندە سكرينينگتەن وتۋگە مىندەتتەيمىز. وسى مەزگىلدەن باستاپ كاتاراكتا, گلاۋكوما دەپ اتالاتىن قالالىقتار اراسىندا ءجيى كەزدەسەتىن كوز اۋرۋلارىنىڭ الدىن الۋعا كۇش سالامىز. وكىنىشتىسى, تۇرعىندارىمىز سكرينينگتى دە جىبەرىپ الىپ, ءبىر كوزى كورمەي قالعاندا نە سۋقاراڭعىلىق باسقاندا الدىمىزعا كەلىپ جاتادى.
گلاۋكومانىڭ 70 پايىزى ديابەتتەن پايدا بولادى. سۇراستىرا كەلە ولاردىڭ كوپتەن بەرى جانارى جاساۋراپ, جارىققا قاراعاندا كوزى شاعىلىسىپ, بۇلدىراپ كەتەتىن بولعان. باس اۋرۋى تاعى بار. الايدا وسى بەلگىلەرىنە قاراماستان دارىگەرگە تەكسەرىلۋگە ءمان بەرمەگەن. بۇل كەزدە كوزدىڭ كورۋىن قالپىنا كەلتىرۋ مۇمكىن ەمەس. قازىر جاستار اراسىندا قان قىسىمى كوتەرىلىپ اۋىراتىندار وتە كوپ كەزدەسەدى. بۇل كەسەلدىڭ كوز جانارىنا اسەرى جامان بولاتىنىن بىلگەن ءجون.
– گلاۋكوما مەن كاتاراكتانىڭ ايىرماشىلىعى بار ما؟
– كاتاراكتا ەگەر كوزدىڭ ۇياسىندا ايتارلىقتاي وزگەرىستەر بولماسا, مەزگىلىندە ەم السا, جازىلىپ كەتەدى. ال گلاۋكوما اسقىنعاندا سۋقاراڭعى سوقىر بولىپ قالادى جانە كورۋ قابىلەتى قالپىنا كەلمەيدى.
كوز – ميدىڭ ءبىر بۇتاعى. بۇرىندارى قازىرگى زامانداعىداي دياگنوستيكا بولماعان. ادامداردىڭ جاسى كەلە كورۋى ناشارلايتىنىن نەدەن بولعانىن ەشكىم بىلمەيتىن. قازىر كوز اۋرۋلارىن انىقتايتىن ءتۇرلى اپپاراتتار بار. ناقتى دياگنوستيكالاۋدىڭ ارقاسىندا اۋرۋلاردىڭ ءبارى تەز انىقتالىپ وتىر.
ەگەر كورۋدىڭ اۋىتقۋلارى بولماسا, دەنى ساۋ ادامنىڭ 40 جاسىندا «+1» كيۋى قالىپتى بولىپ سانالادى. 50 جاستا ول «2», 60 جاستا «4» بولىپ كەتە بەرەدى. بۇل ۋاقىت وزعان سايىن كوزىلدىرىك اۋىستىرىپ تۇرادى. بۇلار الىستان جاقسى كورەتىن قالپىن ساقتاعانمەن, جاقىننان كورمەيدى. كەيبىرەۋلەر كوزىلدىرىك كوز كورۋى قابىلەتىن ناشارلاتادى دەپ ويلايدى. ەگەر كوزىلدىرىكپەن بولسا دا ءجۇز پايىز جاقسى كورۋ مۇمكىندىگى بولا تۇرا, كوزىلدىرىكتەن قاشىپ, جارىق دۇنيەنى تولىق تۇسىمەن كورمەۋدى قالاي تۇسىندىرەسىز؟!
– كوزدىڭ جاقسى كورۋ قالپىن ساقتاۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
– عالىمدار ەگدە تارتقان ادامداردى ەكى توپقا ءبولىپ, بىردەي تاماقتاندىرىپ, ءبىر توپتى كۇندەلىكتى سپورتپەن شۇعىلداندىرىپ, كەلەسى توپتى ءوز ەركىنە قويىپتى. مەرزىمى وتكەندە دەنساۋلىق كورسەتكىشتەرىن سارالاي كەلگەندە سپورتپەن اينالىسقان توپتىڭ دەنساۋلىعى مەن كورۋ قابىلەتى 30 پايىزعا جاقسارىپتى. دەمەك, سپورتپەن شۇعىلدانىپ, سالاماتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋىمىز دا ادامنىڭ ءاربىر مۇشەسىنىڭ قىزمەتىن جاقسارتادى. جارنامامەن جارىسىپ, بەتالدى ەم جاساۋعا بولمايدى. دارۋمەندەردى دە التى اي سايىن عانا ىشكەن دۇرىس. جالپى 35 جاستان كەيىن كوزىمىزدە وزگەرىستەر باستالادى. ۇيىقتار الدىندا كەم دەگەندە ءبىر جارىم ساعات كوزگە دەمالىس بەرۋ كەرەك. وكىنىشكە قاراي, تەلەديدار كورىپ جاتىپ ۇيىقتاۋ ادەتىمىزگە ەنگەن. كوكتەمدە ۋلتراكۇلگىن ساۋلەلەر تاڭەرتەڭنەن تۇسكە دەيىن كۇشتى بولىنەدى. بۇل كوز قاراشىعىنا زيانى بار. سول سەبەپتى كۇنگە قارسى كوزىلدىرىك كيگەن ءجون. ون جىلدان بەرگى تاجىريبەمدە بارلىق دەنساۋلىق كورسەتكىشتەرىنە قاراپ, كوزى كورۋى مۇمكىن ەمەس دەگەن ادامنىڭ كوزى جاقسى كورگەنىن كۋا بولدىم. سونداي-اق دەنساۋلىعى جاقسى سپورتشىنىڭ كوزدەن قالىپ الدىما كەلدى. سوعان قاراعاندا جاراتىلىستىڭ جاۋھارى ەكى كوزدىڭ مەديتسينا اشپاعان قۇپيالارى بار دەپ
ويلايمىن.
