الداعى 10-15 جىلدا ۇلكەن عىلىمي-تەحنولوگيالىق توڭكەرىس بولادى. سول توڭكەرىسكە قازاقتىڭ عىلىمى توتەپ بەرۋى ءۇشىن, بۇگىن بىزگە ناقتى قارەكەت كەرەك. سونىڭ ىشىندە الەمدىك مەديا يندۋستريادا دا ادامزاتتى تاڭ قالدىراتىن وزگەرىستەر بولماق. مىسالى, Google جاساعان ءبىر كەرەمەت الگوريتم بار. ءبىر عانا ءسوزدى جازساڭ, سول سوزگە 1 مينۋتتىڭ ىشىندە روليك ءتۇسىرىپ بەرەدى ەكەن. ارىپتەستەرىمە قىزىقتى بولاتىن جاڭالىقتىڭ ءبىرى – بيىل شاعىن تىلدىك مودەلدەرگە (LLM) قاتىستى جاساندى ينتەللەكتتىڭ ەۆوليۋتسياسى كۇتىلۋدە. ءبىر عانا مىسال.
بۇرىن ءبىز ماتىندەردى جازىپ الىپ, ونى باسقا تىلگە اۋدارىپ, اۋرەگە ءتۇسۋشى ەدىك. ەندى تەلەگرامداعى بوتتاردىڭ ءبىرىنىڭ كومەگىنە جۇگىنىپ, ءبىر ادامنىڭ سويلەگەن ءسوزىن جەدەل ماتىنگە, يا بولماسا ءماتىندى لەزدە سوزگە اينالدىرا الاسىز. يا بولماسا جاساندى ينتەللەكتكە اۋديو حابارلاما جىبەرسەڭىز, ول قولما-قول وڭدەپ, ءماتىن شىعارادى. ياعني, قازاق ءتىلىنىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ ءبىر كەپىلى – تسيفرلىق فورماتقا كوشۋ.
جۋىردا باس رەداكتورلار كلۋبىنىڭ پرەزيدەنتى, سەناتور بيبىگۇل جەكسەنباي باستاعان ءبىر توپ باق باسشىلارى عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەكپەن كەزدەسىپ, وتاندىق عىلىمدى دامىتۋداعى بۇگىنگى جانە بولاشاقتاعى باعدارلار مەن باسىمدىقتار تۋرالى اڭگىمە-دۇكەن قۇردىق. ساياسات نۇربەكتىڭ ايتۋىنشا, قازىر دۇنيە ءجۇزى جاساندى ينتەللەكتكە ەلەڭدەپ وتىر. «ءبىز الداعى 10-15 جىلدا ۇلكەن عىلىمي تەحنولوگيالىق توڭكەرىستىڭ الدىندا تۇرمىز. قازىرگى كەزدە گەنەتيكا, جاساندى ينتەللەكت, تەرمويادرولىق سينتەز, بيوەنەرگەتيكا سياقتى سالالاردا ادامدى تاڭ قالدىراتىن نەبىر عىلىمي جاڭالىقتار شىعىپ جاتىر. بۇرىن-سوڭدى ادامزات بالاسى اشپاعان عىلىمي جاڭالىقتاردى جاساندى ينتەللەكت اشىپ بەرۋدە. قازىر الەمدەگى جاساندى ينتەللەكتتىڭ ەڭ مىقتى ەكى ورتالىعى – اقش پەن قىتايدا. وسى ەكى ەل بۇل باعىتتى قارقىندى دامىتىپ, قىرۋار قاراجات سالۋدا» دەدى قۇزىرلى مينيسترلىك باسشىسى.
مينيستر س.نۇربەك قازاقستان قازىر جاساندى ينتەللەكت توڭكەرىسىنىڭ الدىندا وسى تەحنولوگيانى تۇسىنەتىن جانە تۇسىنبەيتىن ەلدەردىڭ اراسىندا تۇرعانىن اتادى. «ەگەر الەمدىك عىلىمداعى شىنايى باسەكەدەن قالىپ قويمايمىز دەسەك, وندا جاساندى ينتەللەكتكە قاراجات سالىپ, وسى سالادا وزىق تاجىريبەسى بار ەلدەرمەن قارىم-قاتىناس جاساپ, مامان دايارلايتىن بولساق, وندا ورتاداعى ەلدەر توبىنا قوسىلامىز» دەي كەلە ۆەدومستۆو باسشىسى مامان دايارلاۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە دەن قويىلىپ وتىرعانىن ايتتى. اتاپ ايتساق, بيىل قازاقستانداعى 14 ۋنيۆەرسيتەتتە Google-ءدىڭ جاساندى ينتەللەكت بويىنشا وقىتۋ كۋرستارى ەنگىزىلەدى. ساتباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بازاسىندا گونكونگ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيليالى, قورقىت اتا ۋنيۆەرسيتەتىندە SEOUL TECH فيليالى, نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە AI اكادەمياسى جانە ت.ب. جوعارى وقۋ ورىندارىندا جاساندى ينتەللەكت ماماندارىن دايارلايتىن ورتالىقتار اشىلادى.
عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەر پەداگوگيكالىق فورماتتا جۇمىس ىستەيتىنىن تىلگە تيەك ەتتى. «626 مىڭ ستۋدەنتىمىز بار, سونىڭ ىشىندە 92 پايىزى – باكالاۆردا, 7 پايىزى – ماگيستراتۋرادا, 1 پايىزعا دا جەتپەيتىن بولىگى – Phd دوكتورلار. ال ءوزىمىزدى وڭتۇستىك كورەيامەن سالىستىرىپ كورسەك, ستۋدەنتتەرىنىڭ 52 پايىزى – باكالاۆردا, 42 پايىزى – ماگيسترلەر, 7-8 پايىزى – Phd دوكتورلار. ياعني, ستۋدەنتتەرىنىڭ جارتىسى عىلىممەن اينالىسادى. وزىق ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسىلۋىمىز ءۇشىن زەرتتەۋشى ۋنيۆەرسيتەتتەر قۇرۋ كەرەك. بىلتىر ءتورت ۋنيۆەرسيتەت: ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى, ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى, ساتباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى, اۋەزوۆ ۋنيۆەرسيتەتىنە وسىنداي مارتەبە بەردىك. سونىڭ ناتيجەسىندە عىلىمعا قوسىمشا قاراجات بولىنەدى. مىسالى, بىلتىر ساتباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنە عىلىمدى دامىتۋعا 15 ملرد تەڭگە ءبولىندى. جىل سايىن 4-5 ملرد تەڭگە عىلىمدى وركەندەتۋگە ءبولىپ وتىرامىز» دەپ ءتۇسىندىردى مينيستر.
ءيا, عىلىمي تەحنولوگيانىڭ كوشىنەن قالمايمىز دەسەك, بۇگىن قامدانىپ, الەمدەگى وزىق ويلى, ينتەللەكتۋالدى ۇلتتاردان ۇيرەنۋگە ءتيىسپىز. جىپ-جىلى اتموسفەرادا وتكەن جۇزدەسۋدەن وتە كوپ اقپارات الدىق. ءبىر قۋانارلىعى, مينيسترلىك پەن كلۋبتىڭ اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى جانداندارىپ, الداعى ۋاقىتتا ءۇش اي سايىن كەزدەسىپ, وتاندىق عىلىمنىڭ جاڭالىقتارىن باق, الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى جۇرتشىلىققا جەتكىزۋدى ىزگى داستۇرگە اينالدىرۋعا ۋاعدالاستىق.
