«حان شاتىرداعى» دۇكەندەردىڭ بىرىندە كيىم قاراپ جۇرگەنمىن. دۇكەن ىشىندە قويىلعان ءان (رياننا وڭەشىن جىرتىپ جاتىر) ازداپ جۇيكەگە تيگەنىن جاسىرمايمىن. كەرەگىمدى الىپ, ەسىكتەن شىعا بەرگەنىمدە, ادەمى ءبىر اۋەن ەرىكسىز توقتاتتى. جالت قارادىم. ءوزىم قۇرالىپتاس ەكى جاس دومبىرا, قوبىزبەن كوپكە تانىس كۇيلەردى تارتىپ وتىر. الگىندەگى رياننانىڭ ءانى ادىرەم قالسىن, ونەرپازداردىڭ جانىنا جەتىپ باردىم.
اپتانىڭ ءۇش كۇنىندە وتكەن-كەتكەن تىڭدارماندارعا ەرەكشە كوڭىل-كۇي سىيلايتىن جاس مۋزىكانتتار وزدەرىنىڭ قىزمەتى تۋرالى ايتىپ بەرۋگە بىردەن كەلىستى. ولار – باعجان كەرەەۆ, فاريزا ەردىباەۆا, گۇلميرا قادىرباەۆا جانە مەرەكە تەمىرەشوۆ. العاشقى ۇشەۋى – ەلورداداعى قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تۇلەگى. ال, مەرەكە ءالى دە سول وقۋ ورنىندا ءبىلىم الادى ەكەن.
«بۇل تاماشا ءۇردىس «حان شاتىردا» وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن باستاۋ العان. كوپشىلىك ءجيى كەلەتىن جەر بولعاندىقتان, ويىن-ساۋىق ورتالىعىنىڭ باسشىلىعى حالىققا ۇلتتىق مۋزىكا جاۋھارلارىن ۇسىنعاندى ءجون كورىپتى. كوپ ادامدار بىزدەن «سىزدەر مۇندا نە ىستەپ وتىرسىزدار؟» دەپ سۇرايدى. «بۇل – ءبىزدىڭ جۇمىسىمىز» دەسەك, تاڭىرقاي قارايدى. ولاردىڭ تاڭدانىسىن تۇسىنۋگە بولادى, بىزدە مۋزىكانتتاردىڭ شەتەلدەگىدەي كوشەدە, ويىن-ساۋىق ورتالىقتارىندا وتىراتىنىنا كوز ۇيرەنبەگەن عوي. سارسەنبى, بەيسەنبى, جۇمانىڭ كەشىندە وسى جەردە دومبىرا, سىرناي جانە پريما-قوبىزبەن ونەر كورسەتەمىز. سىرناي فورتەپيانوعا ارنالعان كۇردەلى شىعارمالاردىڭ اككوردتارىن الا الادى. ال پريما-قوبىزبەن باياۋ, ليريكالىق شىعارمالاردى وينايمىز» دەيدى ونەرپازدار.
جاس مۋزىكانتتاردىڭ رەپەرتۋارى باي ەكەن. قۇرمانعازىنىڭ «اداي», «بالبىراۋىنى», تۇركەشتىڭ «كوڭىلاشارى», نۇرعيسا تىلەنديەۆتىڭ «القيسسا», «اتا تولعاۋى», داۋلەتكەرەيدىڭ «كوروعلىسىنان» باستاپ, كەڭەستىك كينوفيلمدەردىڭ ساۋندترەكتەرىنە دەيىن وينايدى. ولار ءشامشى اندەرىن ويناسا, تىڭداپ تۇرعان جۇرت قوسىلا شىرقاپ, ال, توي اندەرىن ورىنداسا, ەرىكسىز بيلەپ كەتەدى ەكەن. كىشكەنتاي بۇلدىرشىندەر «قاماجاي» مەن «ەركەم-ايدى» كوپ سۇرايتىن كورىنەدى.
«ءبىزدىڭ ەڭ شىنايى تىڭدارماندارىمىز – بالالار. ولاردىڭ اۋەندى ىنتا-شىنتاسىمەن تىڭداعان تۇرلەرىنە قاراپ, سۇيسىنەمىز. «ۇكىلىم-اي», «ءالاۋلىم-اي», «جايدارمان», «يليگاي» سىندى قازاقتىڭ حالىق اندەرىن ورىنداعاندا, تىڭدارماندار انشىگە, ءبىز ولاردى سۇيەمەلدەيتىن وركەسترگە اينالىپ كەتەمىز» دەپ جىميدى فاريزا. بەس اسپاپتا ويناي بىلەتىن بەساسپاپ قىز فاريزا قازىر قازاقتىڭ قارا قوبىزىن ناسيحاتتاپ جۇرگەنىن ماقتان تۇتادى. ول ءتىپتى وسى ورتالىقتان وزىنە كىشكەنتاي شاكىرت تاۋىپتى. سونداي-اق, سىرنايشى باعجان كەرەەۆ تە مەكتەپتە بالالارعا ساباق بەرەدى ەكەن. ال, قوبىزشى گۇلميرا قادىرباەۆا – «اق جاۋىن» وركەسترىنىڭ قىزمەتكەرى.
قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «ءداستۇرلى مۋزىكالىق ونەر» كافەدراسىندا وقيتىن مەرەكە تەمىرەشوۆ جۇمىس بارىسىنداعى قىزىقتاردى بىزگە بىلايشا اڭگىمەلەپ بەردى: «بىردە قىتايدان كەلگەن وتانداستارىمىز مەنەن تاتتىمبەتتىڭ كۇيلەرىن سۇرادى. مەن باتىس كۇيشىلىك مەكتەبىنىڭ وكىلى بولعاندىقتان, توكپە كۇيگە جاقىنمىن. شەرتپە كۇيدى كوپ بىلە بەرمەيتىن ەدىم. سوندا الگى ازاماتتار «شەرتپە كۇيدىڭ اتاسى – تاتتىمبەتتىڭ ەڭ بولماسا «سارجايلاۋىن» بىلمەگەنىڭ ۇيات بولدى» دەپ ەسكەرتۋ جاساپ كەتتى. تاعى ءبىر اپاي بىزدەن ن.ا.ريمسكي-كورساكوۆتىڭ «پولەت شمەليا» اتتى شىعارماسىن ويناۋىمىزدى وتىنگەن ەدى. ءبىز ول ءوتىنىشتى ورىنداي الماي, قيپاقتاپ قالدىق. قازىر تىڭدارماندارىمىزدىڭ «مۋزىكانت ارقاشان فورمادا ءجۇرۋى كەرەك» دەگەن ەسكەرتۋىنەن قورىتىندى شىعارىپ جۇرگەن جايىمىز بار».
جاس مۋزىكانتتار ءوز قىزمەتتەرىن «زامانداستارىنىڭ ۇلتتىق مۋزىكاعا بەت بۇرۋىنا قوسىپ جاتقان ۇلەسى» دەپ سانايدى. «بايقاساڭىز, بارلىق ءىرى ساۋدا ورتالىقتارىندا ەسىكتەن كىرگەننەن باستاپ, شەتەلدىڭ مۋزىكاسى سالتانات قۇرىپ تۇر. اجەتحاناعا كىرگەنشە قۇلاعىڭىزعا تىنىشتىق بولمايدى. ەلۆيس پرەسليلەر ازاننان كەشكە دەيىن «شىرقاپ» جاتادى. سوندىقتان, قازاقتىڭ ءان-كۇيلەرى مەن كەيبىر كلاسسيكالىق شىعارمالاردىڭ «حان شاتىردىڭ» ءبىر بۇرىشىندا وينالۋى وتە دۇرىس شەشىم دەپ ويلايمىز» دەيدى ونەرپازدار.
…كەزدەيسوق سۇحباتتان ەرەكشە اسەرلەنىپ, قۇستاي ۇشىپ شىقتىم. الىسقا ۇزاپ كەتكەنشە قۇلاعىمدا قازاقتىڭ قوڭىر اۋەنى تۇردى…
روزا ارەن
