استاناداعى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋ باعىتى, وسى سالادا الدا اتقارىلۋى ءتيىس مىندەتتەر جونىندە استانا قالاسى كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارماسىنىڭ باسشىسى رىسگۇل قاۋعاباەۆا گازەت تىلشىسىنە جاۋاپ بەردى.
– رىسگۇل بورانبايقىزى, ەلباسى باستاپ, وزگە باسشىلار قوستاپ, بۇل كۇندەرى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋىنا ۇلكەن كوڭىل ءبولىپ جاتىر. ەلوردانىڭ وسى باعىتتاعى جالپى جاعدايىمەن تانىستىرساڭىز. بيلىك كاسىپكەرلەرگە قانداي قولداۋ بەرۋدە؟
– استانادا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى باعدارلامالارى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. سولاردىڭ ءبىرى – «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ىسكە قوسىلعان ۋاقىتتان ەلوردادا 123 ملرد تەڭگە سوماسىنداعى 680 جوباعا قولداۋ ءبىلدىرىلدى. بۇل باعدارلامانىڭ ءوزىنىڭ بىرنەشە باعىتى بار. پايىز ۇستەمەسىن سۋبسيديالاۋ بويىنشا كاسىپكەر بانكتەن 14 پايىزدىق مولشەرلەمەمەن نەسيە السا, ونىڭ 7 پايىزىن مەملەكەت كاسىپكەرگە تولەپ بەرەدى. بيىل جىل باسىنان بەرى بۇل باعىت بويىنشا 53 جوبا قولداۋ تاپتى. ونىڭ ەكەۋى – ينفراقۇرىلىمدى تارتۋعا قاتىستى جوبا.
ال كەلەسى باعىت كەپىلدەندىرۋ دەپ اتالادى. ياعني, كەپىلدەمەسى جوق كليەنتكە بانك كومەك بەرەدى. وسى 680 جوبانىڭ 31 پايىزى قايتا وڭدەۋ ونەركاسىبىنە تيەسىلى. استانادا ىشكى جالپى ءونىمنىڭ 80 پايىزىن ساۋدا جانە قىزمەت كورسەتۋ سالالارى قۇرايتىندىقتان, قالعان 69 پايىزى قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنا جاتادى. «بيزنەستىڭ جول كارتاسى-2020» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى نەگىزىنەن ءوندىرىس سەكتورىن قولداۋعا باعىتتالعاندىقتان, ەلوردادا شاعىن جانە ورتا بيزنەستى ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى بەس باعدارلاما ازىرلەندى.
– جەرگىلىكتى باعدارلامالاردىڭ ەرەكشەلىگى قانداي؟ ولارعا تولىعىراق توقتالساڭىز.
– «بيزنەستىڭ جول كارتاسى -2020» باعدارلاماسىنا ساۋدا سەكتورى ەنگىزىلگەن جوق. سوندىقتان جەرگىلىكتى جەردە «استانا-بيزنەس» باعدارلاماسىن ازىرلەدىك. وعان قوعامدىق تاماقتانۋ جانە ساۋدا سالالارى ەنگىزىلىپ, 41 جوبا ماقۇلداندى. ەكىنشى باعدارلاما «Astana – ZhasStarT» اتالادى. اتاۋى ايتىپ تۇرعانداي, بۇل 29 جاسقا دەيىنگى ادامداردىڭ كاسىپكەرلىگىن قولداۋعا باعىتتالعان. وسى باعدارلاما بويىنشا 2,6 ملن تەڭگەنىڭ 57 جوباسىنا قولداۋ بەرىلدى. سونىڭ ارقاسىندا دينارا سادۋاقاسوۆانىڭ شاحمات اكادەمياسى, بالالارعا ارنالعان شاعىن ورتالىقتار, سپورت كەشەندەرى ىسكە قوسىلدى.
«Start up» باعدارلاماسى بويىنشا ادامداردىڭ جاسىنا بايلانىستى ەشقانداي شەكتەۋلەر قويىلمايدى. وعان بيزنەستى جاڭا باستاعان كەز كەلگەن كاسىپكەر قاتىسا الادى. بۇل باعدارلامالاردىڭ بارلىعىندا بانكتىڭ الدىندا «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى قولداۋ قورى كەپىل بولا الادى. ءبىر كاسىپكەر 7,9 پايىزدان اسپايتىن ۇستەمەمەن 50 ملن تەڭگەگە دەيىن نەسيە الا الادى.
كەلەسى «Astana Retail» باعدارلاماسى ساۋدا جەلىلەرىن قولداۋعا باعىتتالعان. بۇل باعدارلاما «ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمە قارساڭىندا نەگىزگى ازىق-تۇلىك تاۋارلارى باعاسىن باقىلاۋ مەن رەتتەۋ ماقساتىندا دايىندالدى. «اstana» الەۋمەتتىك-كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسى, قالالىق اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى تاراپىنان ازىرگە 11 ساۋدا جەلىسىنە قولداۋ ءبىلدىرىلدى.
– بۇل باعدارلامالاردىڭ ازىرلەنىپ, ىسكە قوسىلۋى قانداي ناتيجەلەر كورسەتىپ وتىر؟
– بىلتىر استانادا بولشەك ساۋداداعى تاۋار اينالىمىنىڭ يندەكسى تومەندەپ كەتكەن ەدى. ال بيىلعى جىلدىڭ التى ايىندا اتالمىش باعدارلامالار جۇزەگە اسىرىلا باستاعان ۋاقىتتان باستاپ بۇل يندەكس 97 پايىزدان 110 پايىزعا ءوستى. بۇعان قوسا ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ ينفلياتسياسى دەڭگەيى العاشقى رەت رەسپۋبليكالىق ورتاشا كورسەتكىشتەن تومەندەدى. ياعني, رەسپۋبليكالىق ورتاشا كورسەتكىش – 103,7 بولسا, استانادا – 103, 5.
– جۋىردا ەلوردادا «ASTANA TAXI» جوباسى ىسكە قوسىلدى. بۇل جوبا تۋرالى كەڭىرەك اڭگىمەلەپ بەرسەڭىز.
– بۇل جوباعا سايكەس «Astana Service» باعدارلاماسى ازىرلەندى. جەكە مەملەكەتتىك ارىپتەستىك اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ وتىرعان «ASTANA TAXI» – وتە اۋقىمدى جوبا. سول ماقساتتا 300 جاڭا اۆتوكولىك ساتىپ الىندى. الدىمەن وتاندىق اۆتوكولىك وندىرۋشىلەردى قولداۋدى كوزدەدىك. اتاپ وتەرلىك جايت, بيۋدجەتكە ەشقانداي سالماق تۇسپەي, بيۋدجەتتەن تىس ينۆەستيتسيالار تارتىلدى. سونىڭ ارقاسىندا بيۋدجەتتىڭ 7,2 ملرد تەڭگەسى ۇنەمدەلدى. اتالمىش جوباعا قاتىسىپ جاتقان 6 اۆتوپارك اۆتوكولىكتەردى وزدەرى ساتىپ الدى.
بۇل جوبا اياسىندا بىرىڭعاي بايلانىس ورتالىعى قۇرىلدى. كولىكتەردىڭ ءستيلى ايقىندالىپ, جۇرگىزۋشىلەردىڭ جۇمىس كيىمى دە انىقتالدى. سول ارقىلى كليەنتتەر وزدەرىنە قىزمەت كورسەتىپ جاتقان «ASTANA TAXI» ەكەنىن ايىرا الادى. بىرىڭعاي تاريفپەن ادامداردى تاسىمالدايتىن كولىكتەردىڭ سالونىنا تاكسومەتر ورناتىلعان. ءتىلدى تۇسىنبەيتىن تۋريستەر مىنگەن جاعدايدا ساll-ورتالىق ارقىلى بايلانىسقا شىعۋعا بولادى. بۇل ورتالىق التى تىلدە كەڭەس بەرەدى.
جوبانىڭ ارىپتەسى – «تاكسوموتورلىق پارك» اسسوتسياتسياسى.
نەگىزگى ەكپىن كولەڭكەلى بيزنەستى قىسقارتۋعا, ادامداردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە, ساپالى قىزمەت كورسەتۋگە قويىلىپ وتىر. سوندىقتان «ASTANA TAXI» كولىكتەرىنە بىرقاتار جەڭىلدىكتەر بەرىلدى. اتاپ ايتساق, قوعامدىق كولىككە ارنالعان جولاقتارمەن ءجۇرۋ. سول ارقىلى جولاۋشىلاردىڭ ۋاقىتى ۇنەمدەلۋدە. نەگىزگى قوعامدىق ماڭىزدى ورىنداردا, ادامدار كوپ جۇرەتىن جەرلەردە كولىكتى قاڭتارۋعا دا كۇقىق بەرىلدى. سونىڭ ىشىندە, اۋەجاي, «نۇرلى جول» تەمىرجول ۆوكزالى, «حان شاتىردىڭ» جانىندا توقتاۋعا رۇقسات ەتىلدى. قازىر كەيىنگى اتالعان ساۋدا-ويىن-ساۋىق ورتالىعىنىڭ ماڭايىندا «ASTANA TAXI» كولىكتەرى عانا قاڭتارىلىپ ءجۇر.
– «كوشە ساۋداسىنا ارنالعان 1000 ورىن» باعدارلاماسى بار ەكەنىن بىلەمىز. ونىڭ ەرەكشەلىكتەرى قانداي؟
– بۇل باعدارلاما جەرگىلىكتى بەس باعدارلامادان تىس ءبىر جارىم جىلدان بەرى جۇزەگە اسىرىلۋدا. سول ءۇشىن جەڭىل تاماق ىشەتىن, گۇل مەن جەمىس-كوكونىستەردى, سونىڭ ىشىندە بالمۇزداق سياقتى ماۋسىمدىق تاعامداردى ساتاتىن, دەمالىستى ۇيىمداستىراتىن 12 ۋچاسكە انىقتالدى. قازىرگە دەيىن 425 كەلىسىمشارت جاسالدى.
اتالمىش باعدارلاما بويىنشا جەردى 7 جىلعا جالعا الۋعا بولادى. ياعني, باستاعان ءىستى ىلگەرىلەتۋگە, جابايى ساۋدادا جۇرگەندەردى زاڭدى بيزنەسكە تارتۋعا مۇمكىندىك بەرىلدى. بۇل باعدارلاماعا قاتىسۋشىلارى كيەتىن ارنايى كيىم بەلگىلەندى. ازىرگە «نۇرجول» سۋلى-نۋلى جەلەكجولى مەن ەسىلدىڭ جاعالاۋىنداعى ساتۋشىلار عانا بۇل كيىممەن تۇر. بۇل ارنايى كيىمدى يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنا قاتىسىپ جاتقان وتاندىق كاسىپورىن تىكتى. سول ارقىلى تۇتىنۋشىلار ساۋدا زاڭدى جولمەن جۇرگىزىپ جاتقانىن ايىرا الادى.
– ەلوردادا كاسىپكەرلىكتى دامىتا ءتۇسۋدى قاجەت ەتەتىن قانداي سالالاردى اتاي الاسىز؟
– ءتۋريزمدى ءالى دە ىلگەرىلەتۋگە ءتيىستىمىز. تۋريستەردىڭ سانىن كوبەيتكىمىز كەلسە, وعان قاتىستى باعدارلاما دا جەتىلدىرۋدى قاجەت ەتەدى. «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ جۇمىسىنا بايلانىستى قارجى قىزمەتتەرى دە دامىتىلۋى ءتيىس. كولىك لوگيستيكاسى دا ءوز دەڭگەيىنە شىقپاي تۇر. قازىر استانادا وسىنداي ءۇش ورتالىق قانا بار. ءبىلىم بەرۋ قىزمەتى مەن بايلانىس پەن اقپارات سالالارىن دا العا باستىرۋ قاجەت. سونىڭ ىشىندە IT تەحنولوگيالارى, اتاپ ايتساق, «سمارت استانا» قوسىمشاسى دا بار.
بيىلدان باستاپ «ءونىمدى جۇمىسپەن قامتۋ جانە جاپپاي كاسىپكەرلىك» اتالاتىن جاڭا قاناتقاقتى باعدارلاما جۇزەگە اسىرىلا باستادى. وعان 476 ملن تەڭگە ءبولىندى. بۇل نەگىزىنەن ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعان جۇرتشىلىققا ارنالىپ وتىر. سول بويىنشا تەگىن وقۋعا, كاسىپكەر ستاتۋسىن الۋعا, 8 مىڭ اەك-تەن اسپايتىن سوما كولەمىندە نەسيە الۋعا بولادى.
ال جالپى استانا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ جەرگىلىكتى باعدارلامالارىن ازىرلەۋ, قولدانىسقا ەنگىزۋ جاعىنان ەل بويىنشا كوش باستاپ كەلەدى. ەلوردانىڭ بۇل تاجىريبەسى قازىر وڭىرلەردە ەنگىزىلۋدە. سونداي-اق, باس قالا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ىشكى جالپى ونىمگە قوسار ۇلەسى جونىنەن جانە جان باسىنا شاققاندا ءونىم وندىرۋدەن ءبىرىنشى ورىندا.
– اڭگىمەڭىزگە راقمەت!
سۇحباتتاسقان:
امانعالي قالجانوۆ
