كوپ ەلدىڭ مادەنيەتىن توعىستىرعان قازاقستاندا تاماقتىڭ ءتۇر-ءتۇرى تابىلادى. شاعىن كافەلەردەن باستاپ ءىرى رەستوراندارعا دەيىن سان ءتۇرلى تاماقتىڭ ءتىزىمىن سامساتىپ ءتىزىپ تاستاعان. قالتاڭ كوتەرسە, قالاعانىڭدى جەپ, تابەتىڭ تارتقاندى ىشۋگە مۇمكىندىك بار.
دەيتۇرعانمەن قازاقستاننىڭ كوپ وڭىرىندە سول تاماقتاردىڭ ءتىزىمى ورىسشا نەمەسە قاي ەلدىڭ ازاماتى اشقان اسحانا بولسا, سول ەلدىڭ اتاۋى بويىنشا جازىلاتىنى قىنجىلتادى.
قازاقشا اتاۋى جوق بولسا ءبىر ءسارى, قازاقشاسىن قايىرىپ قويىپ, پالاۋدى – پلوۆ, بوتقانى – كاشا, كۇرىشتى – ريس, سۇتسىرنەنى – سىر, توقاشتى – لەپيوشكا, سورپا مەن سۇيىق تاعامدى سۋپ دەپ سوعا بەرۋ قازىر ۇردىسكە اينالعان. ماسەلەن, ءمانپار (مانپار) دەگەن تاماقتى مىسالعا الايىق. قازىر قازاق ەلىندە قاي دامحاناعا كىرسەڭىز دە, اس مازىرىندە وسى تاعامنىڭ اتى تۇر. اسحانا يەلەرىنەن «بۇل تاعامنىڭ قازاقشا اتى قالاي؟» دەسەڭ, ەشكىم بىلمەيدى نەمەسە «قازاقشاسى ءمانپار» دەپ جاۋاپ قايىرادى. ءمانپار – قىتاي تىلىنەن كەلگەن اتاۋ. الدىمەن كوجە-قاتىعىن قۋىرىپ, ودان سوڭ ونىڭ ۇستىنە سۋ قۇيىپ, وعان جالپاقتاۋ ەتىپ سوزىلعان قامىردى ءۇزىپ (جۇلىپ) سالاتىن تاماقتى قىتايلار ءتاڭفان, ءمانپار دەپ اتاسا, قازاق ونى «جۇلما كوجە» دەپ اتاعان. ەندى نەگە سول «جۇلما كوجە» دەپ اتاي سالماي, قالايشا قىتايشا ايتىپ قينالىپ ءجۇرمىز؟
قازاق ۇلتىندا دا تاماقتىڭ ءتۇر-ءتۇرى بار. ماسەلەن, قازاق تىلىندە وسى كوجەگە قاتىستى جۇلما كوجە, كەسپە كوجە, بيداي كوجە, تارى كوجە, ماس كوجە (كەي وڭىردە تارى كوجەنى ماس كوجە دەپ اتايدى), ۇن كوجە, ءسۇت كوجە, كۇرىش كوجە, ناۋرىز كوجە (كوپ كوجە), قارا كوجە, ءتوپ كوجە, قوس كوجە, ارپا كوجە, وماش (ۋماش) كوجە, مەكە (مەكەن) كوجە, ناسىر كوجە (كەسپە كوجەنى كەي وڭىردە وسىلاي اتايدى), سالما كوجە, قوناق كوجە, اشىتپا كوجە, بارماق كوجە, جاۋعان كوجە, ۋىز كوجە, قۇرت كوجە سىندى 30-عا جۋىق اتاۋ بار. بۇل تەك ءبىزدىڭ اتىن بىلەتىن كوجەلەرىمىز عانا. ال شىن مانىندە «كەسپە كوجە كۇن باتقانشا, بيداي كوجە ەل جاتقانشا, تارى كوجە تاڭ اتقانشا» دەپ ءار كوجەنىڭ كەنۋىن ءار ءتۇرلى سيپاتتاعان قازاق كوجەسىنىڭ ءتۇرى بۇدان دا كوپ بولۋى مۇمكىن.
تىلىمىزدە كوجەمەن قاتىستى تۇراقتى تىركەس تە از ەمەس. كوجە قىمىز (قىمىز ارالاسقان كوجە), كوجە قويىرتپاق (ايرانعا, قىمىزعا ءسۇت ارالاسقان سۋسىن) دەگەن اس-سۋسىن تۇرلەرى دە بار. كەيدە ءبارىن ارالاستىرىپ جىبەرسە, «كوجە قويىرتپاق» بوپ كەتتى دەپ سيپاتتاي سىناپ جاتامىز. بولىمسىز نارسەگە قاناعاتتاندىردى, ءسال نارسەگە ريزا ەتتى دەگەن ءسوزدى قازاق «كوجە بۋاز قىلدى» (حالىقتى كوجە بۋاز قىلىپ الداستىرۋ حازىرەتكە ۇنار ما ەكەن؟, «ايقاپ» جۋرنالى) دەپ وبرازداپ ايتۋ دا بۇگىن ەسىمىزدەن كوتەرىلىپ بارادى.
بەلگىلى ءبىر زات اتاۋىنىڭ ءبىر ۇلت تىلىندە بولماۋى, ونىڭ سول ۇلتتىڭ تۇرمىسىمەن قاتىسى جوعىنىڭ, ياعني ءوندىرىس-تۇرمىسىندا قولدانىلماعانىنىڭ دالەلى دەسەك, ەڭ قاراپايىم تاماق ءتۇرى سانالاتىن كوجەنىڭ اتىن دا كورشىدەن كوشىرسەك, باسقالار دا «قازاقتا ەت پەن سۇتتەن باسقا تاماق جوق» دەگەن ۇعىم قالىپتاستىرماي ما؟!
ءتىل مەن داستۇردەن كەيىن ۇلتتىق ەرەكشەلىكتى ايقىندايتىن بوگەنايى بولەك بەلگىنىڭ ءبىرى – تاعام مادەنيەتى. قازاقتىڭ قازى-قارتاسى, ەت پەن قىمىزىنان باسقا دا تاعامى تولىپ جاتىر. كوجەنىڭ 30 ءتۇرىن جاساعان ۇلت تىلدەن دە, تاماقتان دا تارشىلىق كورمەگەن, شۇكىر!
