استانادا كولىك كەشەنىن دامىتۋدا بىرقاتار جوبالار قولعا الىندى. ناتيجەسى دە جامان ەمەس. كوپتەگەن تىڭ جاڭالىقتاردى بىلدىك. ونى بىزگە جولاۋشىلار كولىگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى بەكمىرزا يگەنبەردينوۆ ايتىپ بەردى.
كەپتەلىستى قالاي كەپتەلىستى قالاي شەكتەيمىز؟
بۇگىندە استانا حالقى ميلليونعا جەتىپ, مەگاپوليسكە اينالدى. كولىكتىڭ سانى دا ءوسىپ, كەپتەلىس پايدا بولدى. سول تىعىرىقتان شىعۋ ۇشىن ەلوردا اكىمدىگى بىرقاتار جوبانى قولعا الدى. قازىرگى تاڭدا قالاداعى كولىكتىك جۇيەنى ءتيىمدى باسقارۋ ءۇشىن ينتەللەكتۋالدىق كولىك جۇيەسى (ITS) قۇرىلعان. ونىڭ ماقساتى – كولىكتىك كەپتەلىستى ازايتىپ, رەتتەمەلى باعدارشام وبەكتىلەرىندەگى قوزعالىستى وڭتايلاندىرۋ. سونىمەن بىرگە ءيىن تىرەسكەن كولىك تورابىن جەڭىلدەتۋدىڭ تاعى ءبىر جولى – «ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىن وتكىزۋ كەزەڭىندە جۇك كولىكتەرىنىڭ ءجۇرىسىن شەكتەۋ بولدى. قالالىق جولاۋشىلار كولىگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى بەكمىرزا يگەنبەردينوۆتىڭ ايتۋىنشا, بيىلعى 7 ماۋسىمنان كولىك جولدارىنىڭ جەكە ۋچاسكەلەرىندە رۇقسات ەتىلگەن ەڭ جوعارى سالماعى 3,5 توننادان ارتىق جۇك جانە ترانزيتتىك كولىكتەردىڭ جول جۇرۋىنە ۋاقىتشا شەكتەۋ ەنگىزىلدى.
بۇل كوپ تىعىندى شەكتەپ, جول قاۋىپسىزدىگىن جاقسارتتى. سونداي-اق, تاياۋدا اشىلعان «الاي – Astra» جانە «كەڭمارت – Astra» ەكى كولىك ورتالىعى كوشە جەلىسىنە تۇسەتىن جۇكتەمەنى جانە «استانا» تەمىر جول ۆوكزالى مەن «ساپارجاي» اۆتوبەكەتى جانىنداعى كەپتەلىستى ازايتتى. – بيىل 3 ماۋسىمدا قالاداعى قوعامدىق كولىك جۇرەتىن «Bus Lane» جولاعىنىڭ 12 ۋچاسكەسى قوسىلدى. بۇگىندە اتالعان جولاقتىڭ جالپى قاشىقتىعى 40,6 كم قۇرايدى. بۇرىن پايدالانۋعا بەرىلگەن «Bus Lane» جولاقتارىنىڭ ۇزىندىعى 38,4 كم بولاتىن. ولاردىڭ جالپى سانى – 24, ال ۇزىندىعى 79 كم قۇرادى. وسىلايشا قوسىمشا «Bus Lane» جولاقتارىن ەنگىزۋ كولىكتىك تىرەك قۇرۋعا مۇمكىندىك بەردى, بۇل ءوز كەزەگىندە قوعامدىق كولىكتىڭ عانا ەمەس, جەدەل مەديتسينالىق كومەك, ءورت ءسوندىرۋ جانە پوليتسيا قىزمەتىنىڭ, سونداي-اق رەسمي تاكسي قىزمەتىنىڭ ورتاشا جىلدامدىعىن ۇلعايتتى, – دەدى بەكمىرزا يگەنبەردينوۆ. سونىمەن بىرگە «Bus Lane» جولاعى قالاداعى جول بويىندا بەيبەرەكەت توقتاعانداردى تازارتىپ, رۇقسات بەرىلمەگەن جەرگە كولىك قويۋ جويىلدى. الداعى تاڭدا دا «Bus Lane» جولاقتارىن ۇلعايتۋ جۇمىستارى جالعاسادى.
ەلەكتروندى جولاقى جۇيەسىنە كوشەمىز
قازىرگى كۇندە ەلورداداعى قوعامدىق كولىك جۇمىسىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن ەداۋىر جۇمىستار قولعا الىنعان. قالالىق جانە قالا ماڭىنا قاتىنايتىن اۆتوبۋستار كەزەڭ-كەزەڭمەن جاڭارتىلۋدا. 2015 جىلى «استانا قالاسىنىڭ كولىك باقىلاۋ قىزمەتى» ۇيىمداستىرىلدى. وعان ءبىرتالاي قىزمەتتەر كىرگەن. -قوعامدىق كولىكتى باقىلاۋ قىزمەتىن كۇندەلىكتى جۇزەگە اسىرامىز. بارلىق انىقتالعان فاكتىلەر بويىنشا كولىكتى باقىلاۋ قىزمەتى كۇن سايىن جولاۋشىلار كولىگى باسقارماسىنا ەسەپ بەرەدى. ءتارتىپ بۇزۋشىلىقتار بولسا, ول اۆتوبۋس پاركىنىڭ اكىمشىلىگىنە جولدانادى. كولىك باقىلاۋ قىزمەتى وز جۇمىسىنا سالعىرت قاراپ, ءتارتىپ بۇزعان جۇرگىزۋشىلەر مەن كوندۋكتورلاردىڭ «قارا ءتىزىمىن» جۇرگىزەدى.
ولار اۆتوبۋس پاركى مەكەمەسىنىڭ شەشىمىمەن قالاداعى بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ ورتالىعىندا قايتا وقىتادى, – دەدى جولاۋشىلار كولىگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى. ارقانىڭ ساقىلداعان سارى ايازىن كورگەن ادام ونى ەشقاشان ۇمىتپايدى. سوندىقتان ەلوردادا كەيىنگى جىلدارى جىلى ايالدامالار سالىنا باستادى. وعان جۇرتشىلىق قۋاندى. قازىرگى كۇندە استانادا 27 جابىق جىلى ايالداما قىزمەت كورسەتەدى. الداعى ۋاقىتتا اتالعان جوبانى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ينۆەستيتسيالىق قاراجات تارتۋ بويىنشا كومپانيالارمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلىپ, جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتامالار ازىرلەنۋدە ەكەن.الداعى تامىزدان باستاپ بارلىق قوعامدىق كولىكتەرگە ەلەكتروندى جول ءجۇرۋ كارتاسى ەنگىزىلمەك. بۇل – الەمدىك تاجىريبەدە بار ءۇردىس. ەۋروپانىڭ كوپتەگەن قالالارىندا جۇزەگە اسقان.
– ۋاقىت وتە كەلە جولاۋشىلاردىڭ كوپشىلىگى كارتوچكا پايدالاناتىن بولادى. ازىرشە, كوندۋكتورلاردى قىزمەتتەن بوساتۋ دەگەن سۇراق جوق. ال قىزمەتكەرلەردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ كەزەڭ-كەزەڭمەن جۇزەگە اسادى. بولاشاقتا جولاۋشىلارعا ەلەكتروندى كارتوچكالارىن ساتىپ الۋ ەنگىزىلەدى. ەلەكتروندى جولاقى جۇيەسى «ASTRA PLAT» قوعامدىق كولىك جۇمىستارىنىڭ قاعيدالارىنا نەگىزدەلگەن. ءبىز استانانىڭ قوعامدىق كولىكتى جانە جولاقى تولەۋ جۇيەسىن رەتتەۋشى وزىق جۇيەلەر ۇلگىسىن ەنگىزۋدەگى قالا اتالعانىن قالايمىز, – دەيدى ب. يگەنبەردينوۆ.
ەندى جاڭا جۇيەنى تارقاتايىق. جولاۋشىلاردىڭ از عانا پايىزى جول ءجۇرۋ اقىسىنا قولما-قول اقشا تولەۋدى قولدانادى, اقشانى كىرگەن كەزدە جۇرگىزۋشىگە تولەيدى, جۇرگىزۋشى «QR» كودى بار اۆتوبۋس جانە باعدار تۋرالى مالىمەت ساقتالعان بيلەت بەرەدى. جولاۋشىنى وتىرعىزۋ جانە ءتۇسىرۋ جۇيەسى – كىرۋ الدىڭعى ەسىك ارقىلى, شىعۋ ورتا جانە ارتقى ەسىك ارقىلى ىسكە اسادى. كوندۋكتورلار بولمايدى. باقىلاۋدى كولىك باقىلاۋ قىزمەتىنىڭ ماماندارى جۇزەگە اسىرادى.
ايتا كەتەيىك, «ASTRA PLAT» ەلەكتروندى جولاقى تولەم جۇيەسى ەكى نۇسقادا تولەۋدى كوزدەيدى: ءبىرىنشىسى «اSTRA» كولىك كارتاسىن قولدانسا, ەكىنشىسى, ءبىر جولعى جول ءجۇرۋ بيلەتىمەن قولما-قول اقشا تولەۋ. كولىك كارتاسىن پايدالانۋدىڭ ءوز ارتىقشىلىقتارى بار. ماسەلەن, 10 ساپار ساتىپ الۋ كەزىندە, 11-ءشى ساپارى – تەگىن; قالالىق جانە ەكسپرەسس-اۆتوبۋستارعا جول ءجۇرۋ تىركەۋ كەزىندە – 60 مينۋت ىشىندە بىرنەشە تەگىن الماستىرۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلعان.
اقىلى اۆتوتۇراقتىڭ تيىمدىلىگى
ەلوردادا اقىلى اۆتوتۇراقتاردى ەنگىزۋ ەندى باستالدى. قازىرگى كۇندە بۇل جوبا تەستىلىك تارتىپتە جۇرگىزىلەدى, ياعني, تۇراق ءۇشىن اقى الىنبايدى. رەسمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك, استانادا 350 مىڭ كولىك تىركەلگەن. جىل سايىن بۇل كورسەتكىش 6-8 پايىزعا ءوسىپ وتىرادى. حالىقارالىق كەڭەسشىلەر ءبىزدىڭ قالاداعى تۇركىستان, دوستىق, ورىنبور كوشەلەرى جانە نۇرجول بۋلۆارى بويىنداعى تۇرعىن ءۇي كەشەڭدەرىندەگى اۆتوتۇراق جانە ءۇي اۋماعىندا تۇراتىن كولىكتەردى زەرتتەگەن. مونيتورينگ نۇرجول بۋلۆارىندا تاڭعى 7:00-دەن تۇنگى 2:00-گە دەيىن وتكىزىلگەن. قازىرگى كەزدە وندا اقىلى اۆتوتۇراقتاردى ەنگىزۋدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى وتۋدە. كوشە جەلىسىن زەرتتەۋ قورىتىندىسىندا, كۇنى بويى بۇل اۋماقتا شامامەن 600 اۆتوموبيل توقتاپ, سونىڭ ىشىندە 238 كولىك تۇراق ەرەجەسىن بۇزاتىندىعى انىقتالعان. حالىقارالىق زەرتتەۋلەر بويىنشا ەلورداداعىداي باسقا ۇلكەن مەگاپوليستە اۆتوتۇراق ەرەجەسىن ەلەمەۋ دەگەن بولمايدى. كوپ ەلدەردە وعان ايىپپۇل سالىنادى. نەمەسە كولىكتى الىپ كەتەدى.
ءبىزدىڭ ءبىر بايقاعانىمىز, جۇرگىزۋشىلەردىڭ 80 پايىزى نۇرجول بۋلۆارىنا جۇمىسقا بارا جاتىپ ماشينالارىن 8-9 ساعاتقا قويىپ كەتەدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, شامامەن 380 ماشينا كۇنى بويى كوشەدەگى اۆتو تۇراقتا تۇرادى. ءتىپتى كەيبىرەۋلەر اۆتوتۇراقتى جەكە گاراج رەتىندە پايدالانادى. الەۋمەتتىك ساۋالناماعا سۇحبات بەرۋشىلەردىڭ 50 پايىزى وسى ماڭايدا كولىك قويۋعا بوس ورىن بولماعاندىقتان بەلگىلەپ قويعان كەزدەسۋدى نەمەسە تاعى باسقا شارۋالارىن باسقا كۇنگە اۋىستىراتىندىعىن ايتقان. «اقىلى اۆتوتۇراقتاردى پايدالانۋدى الەمدىك تاجىريبەگە سۇيەنىپ وتىرمىز. ءبىز «استانا قالاسىنىڭ اۆتوتۇراق كەڭىستىگىن باسقارۋ» جوباسىنىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى – نۇرجول بۋلۆارىندا ماۋسىمنىڭ 19-ىنان باستاپ تەستىلىك تارتىپتە ىسكە قوسىلدى. ازىرشە تولەماقى الىنبايدى.
كەلەشەكتە اقىلى اۆتوتۇراقتىڭ قۇنى ساعاتىنا 100 تەڭگەنى قۇرايدى. الداعى جىلى قالا اۋماعىندا 9 000 اۆتوتۇراق جوباسى جۇزەگە اسادى» دەدى. ب. يگەنبەردينوۆ.سونىمەن قاتار, تاكسي قىزمەتىندە دە بىرقاتار جاڭالىقتار بار. سوندىقتان قالالىق تاكسي قىزمەتى قۇرىلعان. ونىڭ ماقساتى – ازاماتتاردى تاكسيمەن تاسىمالداۋدىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ, قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ جانە ەمىن-ەركىن ءجۇرۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي تۋعىزۋ. قازىرگى تاڭدا قالالىق جولاۋشىلار كولىگى باسقارماسى مەن 13 تاكسوموتور كومپانياسى كەلىسىم-شارتقا وتىرعان. تاكسيمەن تاسىمالداۋ بويىنشا قىزمەت كورسەتۋگە كەلىسىم-شارت جاساسقان جەكە كاسىپكەرلەر مەن زاڭدى تۇلعالار جىبەرىلەدى. رەسمي تاكسيلەرگە قالادا بىرقاتار جەڭىلدىكتەر ۇسىنىلعان.
ازامات ەسەنجول
