رامازان ايىندا كوپشىلىكتىڭ تاراپىنان ورازاعا قاتىستى الۋان ءتۇرلى سۇراق تۋىندايتىنى بەلگىلى. سول سەبەپتەن گازەتىمىزدىڭ №37 (30 ناۋرىز, 2023 جىل) سانىندا «ورازا: سۇراقتار مەن جاۋاپتار» دەگەن ايدارمەن وزەكتى سۇراقتار مەن ولاردىڭ جاۋاپتارىن جاريالاۋدى باستاعان ەدىك. بۇگىن وسى ايداردىڭ اياسىندا ورازادا كۇنى بويى ۇيىقتاۋ, ورازانىڭ قازاسىن وتەۋ, فيديا تولەۋ, ايەلدەرگە ءتان جاعدايلارعا قاتىستى سۇراق-جاۋاپتار توپتاماسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
سۇراق: ورازادا كۇننىڭ باسىم بولىگىن ۇيقىمەن وتكىزسە, ورازا ەسەپتەلە مە؟
جاۋاپ: رامازاندا كۇننىڭ باسىم بولىگىن ۇيقىمەن وتكىزسە, ورازا ەسەپتەلەدى. الايدا قاجەتسىز وسىلاي جاساسا, ساۋاپ ازايادى. سەبەبى ارتىق ۇيقىنىڭ سەبەبىنەن كوپتەگەن ىزگى امالداردى جاساۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلادى.
سۇراق: ورازانىڭ قازاسىن وتەگەندە اراسىن ۇزبەي ۇستاۋ كەرەك پە؟
جاۋاپ: اراسىن ۇزبەي ۇستاۋ شارت ەمەس. ءبولىپ تۇتامىن دەسە دە ءوز ەركى. سونداي-اق ۇزبەي ۇستاۋىنا دا بولادى.
سۇراق: كاففارات ورازاسىن ۇزبەي قاتارىنان ۇستاۋ شارت پا؟
جاۋاپ: كاففارات ورازاسى – 60 كۇن. ياعني, اراسىن ۇزبەي قاتارىنان ەكى اي تۇتۋ – مىندەت.
سۇراق: فيديا تولەۋگە كىمدەر مىندەتتەلەدى؟
جاۋاپ: رامازان ايىندا ورازا ۇستاۋعا قاۋقارى كەلمەيتىن قارت نەمەسە سوزىلمالى اۋرۋى بار ناۋقاس ءبىر مىسكىننىڭ قارنىن ءار كۇن سايىن ەكى مەزگىل تويدىرۋى ارقىلى فيديا تولەمىن وتەيدى. اۋرۋىنان ايىعاتىن ناۋقاستىڭ فيديا تولەۋىنە بولمايدى. مۇنداي ناۋقاس دەرتىنەن ايىققان سوڭ ورازاسىنىڭ قازاسىن وتەۋى ءتيىس. بۇل ۇكىم دەنساۋلىعىنىڭ تۇزەلۋىنەن ءۇمىتى جوق كىسىلەر مەن قارتتىعىنان ورازا ۇستاي المايتىندارعا عانا جۇرەدى.
سۇراق: قان الدىرۋ نەمەسە حيجاما جاساتۋ ورازانى بۇزا ما؟
جاۋاپ: حيجاما دەگەنىمىز – ەمدىك ماقساتپەن دەنەنىڭ اۋىرعان ورنىنان قان الدىرۋ. ورازا كەزىندە ءتۇرلى سەبەپتەرمەن دەنەدەن قان الدىرۋ نەمەسە ەمدىك ماقساتتا حيجاما جاساتۋ ورازانى بۇزبايدى. دەگەنمەن, قان الدىرۋ يممۋنيتەتتىڭ السىرەۋىنە, سونىڭ ناتيجەسىندە ورازانى بۇزۋعا ءماجبۇر ەتەتىندەي بولسا, ورازا كەزىندە قان الدىرۋعا تىيىم سالىنادى.
سۇراق: رامازان ايىندا ايەلدەرگە بويانۋعا, ءتۇرلى جاقپالاردى نەمەسە لاكتاردى قولدانۋعا بولا ما؟
جاۋاپ: ورازانى سىرتتان ىشكە كىرگەن نارسە بۇزادى. سوندىقتان قولعا, بەتكە جاعىلعان ءتۇرلى جاقپالاردى, لاك ت.ب. قولدانۋ ورازاعا كەدەرگى كەلتىرمەيدى. الايدا اتالعان مايلار, لاكتار سۋ وتكىزبەيتىن بولعاندىقتان, قۇلشىلىق ءۇشىن الىناتىن دارەتتەن بۇرىن ءسۇرتۋ نە كەتىرۋ قاجەت.
سۇراق: ەتەككىر مەن نيفاس كەزىندە ايەلدىڭ ورازاسى قالاي بولادى؟
جاۋاپ: رامازاندا ايەل ادامنىڭ ەتەككىرى كەلسە نەمەسە جۇكتى ايەل بوسانسا, ورازاسى بۇزىلادى. ەتەككىر كۇندەرى مەن نيفاس كەزىندە ورازا ۇستاۋىنا بولمايدى. بىراق كەيىن ۇستاي الماعان كۇندەرىنىڭ قازاسىن وتەيدى.
سۇراق: ورازا كەزىندە ەتەككىرى كەلىپ قالعان جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەك؟
جاۋاپ: ەتەككىرى كەلگەن ساتتەن باستاپ ورازا ۇستاۋىن توقتاتادى. دەگەنمەن ەل-جۇرتقا كورسەتىپ ءىشىپ-جەمەگەنى ابزال. ەتەككىر مەرزىمى اياقتالعان سوڭ ايەل ادامدار قازا بولعان كۇندەرىن وتەيدى.
سۇراق: اۋىز بەكىتكەن ادامعا بالاعا اس شايناپ بەرۋگە بولا ما؟
جاۋاپ: شاراسىز جاعدايدا بالاعا اس شايناپ بەرۋگە بولادى. تەك جۇتىپ قويماۋعا ساق بولۋ كەرەك. زارۋلىك بولماسا تىيىم سالىنادى.
سۇراق: ورازا ۇستاۋ ءۇشىن ايەل كۇيەۋىنەن رۇقسات سۇراۋى كەرەك پە؟
جاۋاپ: رامازان ورازاسىن ۇستاۋ ءۇشىن رۇقسات سۇراۋى قاجەت ەمەس. ويتكەنى رامازان ورازاسى – اللانىڭ ءامىرى, پارىز. الايدا كۇيەۋىنىڭ رۇقساتىنسىز ءناپىل ورازا ۇستاۋىنا تىيىم سالىنادى. اللانىڭ ەلشىسى بىلاي دەيدى: «كۇيەۋى جانىندا بولا تۇرىپ, رۇقساتىنسىز ورازا ۇستاعان ايەلدىڭ ورازاسى دۇرىس ەمەس». مۇنداي جاعدايدا ايەلىنىڭ ءناپىل ورازاسىن بۇزدىرۋعا كۇيەۋى قۇقىلى. كەيىن كۇيەۋى رۇقسات ەتكەندە نەمەسە كۇيەۋى جوق كەزدە بۇزعان ورازاسىنىڭ قازاسىن وتەيدى.
سۇراق: گينەكولوگقا قارالسا ايەلدىڭ ورازاسى بۇزىلا ما؟
جاۋاپ: گينەكولوگقا اۋىز اشقاننان كەيىن تەكسەرىلگەن ابزال. حانافي مازھابىندا ورازا كەزىندە قارالعان جاعدايدا سۇيىقتىق جاعىلعان زات ايەلدىڭ اۋرەتىنە سالىنسا, ورازاسى بۇزىلادى. سونىمەن بىرگە, قانداي دا ءبىر زات ىشكى اۋرەتكە تۇگەلدەي سالىنسا, ورازا بۇزىلادى. مىسالى, ىشكى اۋرەتكە «تامپون» تۇتاس ەنسە, ياعني, ونىڭ ءبىر بولىگى سىرتقى جاقتا قالماسا ورازا بۇزىلادى. بىراق تۇگەلدەي سالىنباسا جانە قۇرعاق بولسا, وندا ورازا بۇزىلمايدى.
(جالعاسى بار)
«ورازاعا قاتىستى 200 سۇراق» اتتى كىتاپشادان دايىنداعان
تولەن تىلەۋباي
