كەلبەتىنە كوركى جاراسىپ, توتى قۇستاي تارانعان كەربەز استانا ەلىمىزدىڭ ماقتانىشىنا اينالىپ وتىر. قازاقستانعا الەم ەلدەرىنەن كەلەتىن تۋريستەردىڭ ونىڭ كوركىنە قۇمارتاتىنىن دا بىلەمىز. وسىنىڭ ءبارى تىنباي, جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستار مەن استانالىقتاردىڭ تۋعان قالاسىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىنىڭ ارقاسى دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولماس. دەگەنمەن سۇلۋ قالانىڭ بويىن كورىپ تۇرلەنىپ, اياعىن كورىپ قورلاناتىن دا جاعدايلارى بار.
سوزىمىزگە ارقاۋ بولعالى وتىرعان – كۇيشى دينا كوشەسىنىڭ جاعدايى. ءبىر جاعى ماعجان جۇماباەۆ داڭعىلىنان باستالىپ, تاۋەلسىزدىك داڭعىلىنا دەيىن سوزىلىپ جاتقان كوشەنىڭ كۇيى كەتىپ تۇرعانىنا ءبىراز بولدى. كوشەمەن وتەتىن كولىكتىڭ دە, جاياۋ جۇرگىنشىنىڭ دە بەرەكەسىن كەتىرىپ, ۋاقىتىن الىپ – ءبىر, اياق كيىمگە جابىسقان بالشىعىمەن – ەكى ىڭعايسىزدىق تۋدىرۋدا. بۇل ماڭدا بىرنەشە ساۋدا ورنى, رايىمبەك باتىر اتىنداعى №50 مەكتەپ-ليتسەيى بار. ياعني جۇرت كوپ جۇرەتىن ورىنداردىڭ ءبىرى. بالشىعى باتپاققا اينالعان كوشەمەن جۇرەتىن بولعاسىن بالاسىن مەكتەپكە جىبەرگەن اتا-انانىڭ دا كيىم تازالىعى كوڭىلىن تىنشىتپايتىنى بەلگىلى.
بىزدە بۇگىنگى كۇنمەن ءومىر ءسۇرۋ كوپ جەرلەردە ادەتكە اينالعان عوي. الدىن الا جوسپارلاپ, كەتەۋى كەتكەلى تۇرعان جەرىمىزدى ەرتەرەك كورىپ, ارەكەت جاسايتىن كەزىمىز كەمدە-كەم. كوبىنە بولارى بولىپ, بوياۋى سىڭگەندە عانا ويلانىپ, «قاپ, ۇمىتىپ كەتكەنىم-اي!» دەپ جاتامىز. ساتباەۆ كوشەسى مەن تاۋەلسىزدىك داڭعىلى ارالىعىنداعى قارا جولدىڭ بويى تەگىستەلىپ, بەتىنە اسفالت توسەلىپ قويعان سوڭ استىنداعى قۇبىرىن اۋىستىرۋ كەرەك ەكەنى ەسىمىزگە ءتۇستى. جۇمىس قايتا باستالىپ كەتتى. الا جازداي جۇمىسشىلار استىنداعى قۇبىردى بەتىنە شىعاردى. ول ماڭنان وتكەن قالا تۇرعىندارىنىڭ ءبىرىنىڭ ميىعىنا كۇلكى ۇيىرىلسە, ەندى بىرەۋلەرى جەرگە ءبىر تۇكىرىپ ءوتىپ جاتتى. ويتكەنى جولدىڭ وسى تۇستاعى ءبىر جاق بەتى جوندەۋ جۇمىستارىنا بايلانىستى تولىعىمەن جابىلعان بولاتىن. سونىڭ سالدارىنان بۇل كوشەگە بۇرىلعان جۇرگىزۋشى كەپتەلىستە ۋاقىت جوعالتاتىن. جوندەۋ جۇمىستارى بولعان سوڭ اينالانىڭ لاستانۋى – قالىپتى جايت. اسىرەسە جاڭبىر جاۋعان ۋاقىتتا ماڭىنان وتكەن ادام مەن كولىكتىڭ لاي-باتپاقتى اينالىپ ءوتۋى ءبىر مۇڭ. ودان باسقا دا تۇرعىندار ءۇشىن كەدەرگى تۋدىراتىن ماسەلەلەر جەتىپ ارتىلادى.
قالا حالقىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن اتقارىلىپ جاتقان ءىس بولعان سوڭ, كوپشىلىك شىداپ باعۋدا. الا جازدايعى قۇبىر جۇمىستارى وتكەن ايدا عانا اياقتالىپ, اۆتوكولىك جولى قايتا اشىلدى. دەگەنمەن كوپشىلىك كۇتكەندەي بولعان جوق, جوندەۋ جۇمىسى ەمەس, سوعىس تەحنيكالارى ءجۇرىپ وتكەندەي. سوڭدارىنان ويقى-شويقى, كەدىر-بۇدىر جول قالدى. ويىققا ءتۇسىپ استىن ۇرعان ءبىرنەشە كولىكتىڭ استىنان ماي اعىپ بارا جاتقانىنا كۋا بولدىق. كەيبىرى امالسىزدان قارسى بەتتەگى دۇرىستاۋ جەرمەن ءجۇرۋ ءۇشىن جول ەرەجەسىن بۇزىپ بارا جاتتى. اسفالت توسەلمەگەن سوڭ – قالىڭ شاڭ. ادامدار بەتى مەن مۇرنىن باسىپ ءوتىپ بارادى. تەك بۇلار عانا ەمەس, بۇل قولايسىزدىق سول ارادا تۇراتىن تۇرعىنداردى دا اۋرەلەۋدە.
جايماشۋاق سارى كۇز ءوتىپ, قارا كۇز كەلەدى جاۋىن-شاشىنىن ەرتىپ. ارقا تورىندە قىستىڭ ەرتە باستالىپ, كەش اياقتالاتىنى تاعى بار. وسى ماڭايداعى جاياۋ جۇرگىنشىلەرگە ارنالعان تروتۋارلاردىڭ دا ابدەن توزىعى جەتكەن, كەي تۇستارىنىڭ ءشوبى ورىلماي, كوشەنىڭ كەيپىن كەتىرىپ ول دا تۇر. وسىنداي كۇي كەشكەن كۇيشى دينا كوشەسى جۇدەۋ كەيىپتە ەندى قانشا جاتاتىنى بەلگىسىز. بۇل قولايسىزدىقتىڭ ءبارى ۇساق بولىپ كورىنگەنمەن, ادام دەنساۋلىعىنا دا ايتارلىقتاي زيانى بار ەكەنىن ايتىپ جاتۋ ارتىق.
تالپىنىسىمىزعا قىرسىزدىعىمىز تۇساۋ سالماسا ەكەن دەيمىز. دامىعان وتىز ەلدىڭ قاتارىنان ءوزىمىزدى كورگىمىز كەلەدى. ول ەلدەردىڭ قايسىسىن الساق تا, ەڭ الدىمەن, حالىققا قولايسىزدىق تۋدىرماۋدى, قۇقىعىن شەكتەمەۋدى ويلايدى ەكەن. ماسەلەن, 2015 جىلى قىتاي ەلىندە سانيۋان كوپىرىن ەكى تاۋلىككە جەتەر-جەتپەس ۋاقىتتا قايتا جوندەۋدەن وتكىزدى. ءجوندەۋ جۇمىستارى اياقتالعان سوڭ, جەرگىلىكتى بيلىك ۋاقىتشا ىڭعايسىزدىق تۋدىرعانى ءۇشىن تۇرعىنداردان كەشىرىم سۇراپتى. سول سياقتى 2016 جىلى گوللانديادا اۆتوموبيل جولىنىڭ استىنا 70 مەترلىك توننەل سالۋ ءۇشىن ءبىر دەمالىس ۋاقىت قانا جۇمسالىپتى. بىزدە ەكى كوشەنىڭ اراسىنداعى قۇبىردى جوندەۋ ءۇشىن ءبىر جازدىڭ ءوزى جەتكىلىكسىز بولىپ وتىر. ال ناتيجەسى جوعارىداعىداي.
استانانىڭ دامۋ قارقىنىنا ەش كۇمان جوق. تۇرعىندار استانامەن ماقتانعىسى كەلەدى, الايدا جىل سايىن بىتپەيتىن كوشە جوندەۋ جۇمىستارى كوڭىلگە ءتۇرلى وي سالادى. نەگە بۇلاي؟ مۇمكىن بۇعان ارنايى مەكەمە باسشىلارى جاۋاپ قايتارار؟
