كۇنى-ءتۇنى ءبىر تىنباي…

بالا كەزىمىزدە الىپ ادام – ستەپا اعاي تۋرالى ولەڭ وقىعان ەدىك. وزەنگە باتىپ بارا جاتقان وقۋشىنى قۇتقاراتىن, ءورت لاپ ەتە قالعان جاعدايدا جەدەل كومەككە كەلەتىن باس كەيىپكەر بەينەسى ءبىزدىڭ جادىمىزدا بويىمەن عانا ەمەس, وسىنداي ىزگى قاسيەتتەرىمەن جاتتالىپ قالدى. بۇگىنگى توتەنشە جاعداي قىزمەتكەرلەرىن وسى ستەپا اعايعا تەڭەۋگە بولادى. كۇنى-ءتۇنى تىنىم تاپپايتىن ولاردىڭ قىزمەتىنىڭ جاۋاپكەرشىلىك جۇگى اۋىر. سەبەبى, ءار قاۋىپتى وقيعانىڭ ارعى جاعىندا ادام ءومىرى تۇرادى.

ءۇش سۋ ايدىنىندا عانا شومىلۋعا بولادى

سۋعا شومىلۋ ماۋسىمى باستالعالى بەرى قالانىڭ سۋ ايدىندارىندا ادامداردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن, جازاتايىم وقيعالاردى بولدىرماۋ ماقساتىندا قۇتقارۋشىلار اۋقىمدى جۇمىس جۇرگىزۋدە.

جالپى استانا قالاسىنىڭ اۋماعىندا 15 سۋ ايدىنى ورنالاسقان. الايدا ولاردىڭ ۇشەۋىندە عانا – «كوكتال» تۇرعىن الابىنداعى «تري پەسكاريا» ورتالىق جاعاجايىندا, قوياندىداعى «ستوليچنىي دۆور» دەمالىس ايماعىندا جانە ورتالىق ساياباقتاعى سۋ ايدىنىندا شومىلۋعا رۇقسات ەتىلگەن.
توتەنشە جاعدايلاردى جويۋ ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرلەرى جەدەل-قۇتقارۋ جاساعىمەن بىرلەسىپ, سۋ ايدىندارىنا كۇندەلىكتى رەيدكە شىعادى. ولار سۋدا ءوزىن-ءوزى ۇستاۋ ەرەجەلەرى مەن قر «اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتار تۋرالى» كودەكسىنىڭ 364, 412 جانە 440-باپتارىنا سايكەس اكىمشىلىك جا­ۋاپكەرشىلىككە تارتۋ شارالارىن تۇسىندىرەدى. ءتيىستى ستاتيستيكا دا ادامداردىڭ ءوزىن-ءوزى ۇستاۋ ەرەجەلەرىن ساقتاماۋىنان, تىيىم سالىنعان جانە قاۋىپتى ورىنداردا شومىلۋىنان قايعىلى جاعدايلار ورىن الاتىنىن كورسەتىپ وتىر. سونىڭ سالدارىنان بيىلعى جىلدىڭ وسى كۇندەرىنە دەيىن 14 ادام, ونىڭ ىشىندە 2 بالا سۋعا باتىپ كەتتى. جەدەل قيمىلداۋدىڭ ارقاسىندا 19 ادام قۇتقارىلدى.

وسى ورايدا استانا قالاسى توتەنشە جاعداي دەپارتامەنتى ماماندارى ادامدارعا بارىنەن بۇرىن ءوز ءومىرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن مۇقيات بولۋعا, قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاۋعا, قۇتقارۋشىلار دەر كەزىندە كومەك قولىن سوزا الۋ ءۇشىن شومىلۋعا ارنالعان ورىنداردا عانا سۋعا تۇسۋگە شاقىرادى.

جەكە سەكتورداعى جۇمىس

دەپارتامەنتتىڭ ءباسپاسوز قىز­مەتىنىڭ حابارلاۋىنشا, بيىل بىلتىرعا قاراعاندا ەلوردادا ءورت كوبەيىپ وتىر. وسى جىلدىڭ جەتى ايلىق كەزەڭىندە 429 ءورت تىركەلىپ, 8 ادام, ونىڭ ىشىندە 3 بالا قايتىس بولدى. ءورتتىڭ جارتىسىنان كوبى (233) تۇرعىن ءۇي سەكتورىندا ورىن الدى. 18 ءورت وقيعاسى 10 قاباتتان جوعارى كوپقاباتتى ۇيلەردە تىركەلدى. ءتىلسىز جاۋدان 51 ادام قۇتقارىلدى. ەلەكترقوندىرعىلارىن مونتاجداۋ جانە پايدالانۋ ەرەجەلەرىن دۇرىس ساقتاماۋ, پەشتەر مەن جىلىتۋ قۇرىلعىلارىنا قالاي بولسا, سولاي قاراۋ, وتتى ابايلاماي قولدانۋ ءورتتىڭ نەگىزگى شىعۋ سەبەپتەرىنە اينالىپ وتىر.

ءورتتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن شارالار قولدانىلۋدا. اسىرەسە, جەكە سەكتوردا بۇل جۇمىس بەلسەندى جۇرۋدە. ماسەلەن, جىل باسىنان بەرى ينجەنەرلىك-ينسپەكتورلىق توپ, اۋدانداردىڭ توتەنشە جاعدايلار باسقارماسى 15 مىڭنان استام اۋلانى ارالاپ شىقتى. حالىقپەن اڭگىمەلەسىپ, ءورت قاۋىپسىزدىگى ەرەجەلەرى كورسەتىلگەن اقپاراتتىق ماتەريالداردى تاراتتى.

ءورت ورىن العان جاعدايدا ءورت ءسوندىرۋ كولىكتەرى ونى اۋىزدىقتاۋ ءۇشىن اسىعاتىنى بەلگىلى. ال بۇل اۆتوكولىكتەر جول اپاتىن جاساماس ءۇشىن پروفيلاكتيكالىق شارالار كەشەنى وتكىزىلىپ تۇرادى. سونىڭ ءبىرى – ءورت ءسوندىرۋ كولىكتەرى جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ كاسىبي شەبەرلىگىن شىڭداۋ. جۋىردا وعان ارنالعان پراكتيكالىق ساباق وتكىزىلدى.

بالدىرعانداردى  باقىلاۋسىز قالدىرمايىق

وكىنىشكە قاراي, كىشكەنتاي بالالاردىڭ تۇرعىن ۇيلەردىڭ تەرەزەلەرىنەن قۇلاۋ جاعدايلارى تىيىلماي تۇر. وسىنىڭ سالدارىنان جىل باسىنان بەرى 20 بالا زارداپ شەكتى. ولاردىڭ 4-ەۋى كوز جۇمدى, 1 بالا قۇتقارىلدى. بۇل جازاتايىم وقيعالار ەرەسەكتەر بالدىرعانداردى باقىلاۋسىز قالدىرۋىنان, تەرەزەلەردى جاپپاي كەتۋىنەن, تەرەزەلەردە بەكىتكىش نەمەسە قۇلىپتاعىش تۇتقالاردىڭ بولماۋىنان, بالالارعا تەرەزە جاقتاۋلارىنا شىعۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن جيھازداردىڭ ورنالاسۋىنان ورىن الىپ جاتادى.

كەيبىر تەرەزە تورلارى تەرەزە بەينەسىن بەرەدى. سوندىقتان ۇلكەندەر ونىڭ اشىق نەمەسە جابىق تۇرعانىن بايقاماي جاتادى. توتەنشە جاعدايلار ماماندارى ەرەسەكتەرگە مۇقيات بولۋعا, ۇيدەگى جاعدايعا سالعىرت قاراماۋعا شاقىرادى.

بالالاردى باقىلاۋسىز قالدىرۋعا بولمايتىنىنا مىنا فاكت تا كوز جەتكىزەدى. ادام قاۋىپتى جاعدايعا تاپ بولعاندا جەدەل قۇتقارۋ قىزمەتىنىڭ «112» نومىرىنە حابارلاسادى. ال كۇن سايىن وسى قىزمەت وپەراتورلارى 1500-دەي قوڭىراۋلاردى قابىلدايدى. ونىڭ ايتۋلى بولىگى (52%) شۇعىل ەمەس سيپاتتا.

ويىننان وت شىقپاسىن

بىراق كوبىنەسە جەلى بوس بولمايدى. ال ونىڭ سەبەبى قانداي؟ بالالاردىڭ تەلەفونمەن ويناۋى بۇعان ەداۋىر كەسىرىن تيگىزىپ وتىر. ماسەلەن, وسى جىلدىڭ جەتى ايىندا «112» نومىرىنە بالا ويىنىنان 29 198 قوڭىراۋ كەلىپ تۇسكەن. بۇل ۋاقىتتا بىرەۋ شىنىمەن ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ, قۇتقارۋشىلاردىڭ, دارىگەرلەردىڭ كومەگىنە مۇقتاج بولعان بولۋى مۇمكىن.

مۇنداي ساتتەردە ەسەپ سەكۋندپەن جۇرەتىنى بەلگىلى. سوندىقتان, اتا-انالارعا ءوز بالالارىنا مۇنداي ەركەلىكتىڭ سالدارى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ قاجەت جانە مۇمكىندىگىنشە اسا قاجەتتى بولماعان جاعدايدا ولاردىڭ قولىنا تەلەفون بەرمەۋگە تىرىسۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى جانە ادامعا شىنىمەن شۇعىل كومەك بولعان جاعدايدا عانا حالىق بۇل نومىرگە حابارلاسسا ەكەن دەيدى توتەنشە جاعداي ماماندارى. ونىڭ ۇستىنە قر «اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى» كودەكسىنىڭ 438-بابىنا سايكەس ارنايى قىزمەتتەردى جالعان شاقىرعاندارعا اكىمشىلىك ايىپپۇل سالىنادى.

توتەنشە جاعداي قىزمەتتەرىنە سەنىپ, وتىرا بەرۋگە بولمايتى بەلگىلى. ءوزىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ادام ءوزى ويلاۋى ءتيىس. سونداي-اق, اينالاسىنداعى حالىقتىڭ دا ومىرىنە قاتەر توندىرمەۋ كەرەك. ءبىز ءبىر قوعامدا ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز. سوندىقتان, كۇندەلىكتى جۇمىسىمىزبەن اينالىسقاندا دا, دەمالعاندا دا جاۋاپكەرشىلىكتى ۇمىتپايىق.

امانعالي قالجانوۆ