«استانا وپەرا» تەاترىنىڭ ساحناسىندا يتاليالىق «La Scala» تەاترىنىڭ ۇجىمى تۇڭعىش رەت ونەر كورسەتۋدە. ەلوردا جۇرتشىلىعى اتى اڭىزعا اينالعان تەاتردىڭ «دون كيحوت» بالەتىن ەرتەڭگە دەيىن تاماشالاي الادى. ونداعى يسپان حالقىنىڭ ناقىشىمەن ازىرلەگەن دەكوراتسيالار مەن كوستيۋمدەر كۇنى كەشە يتاليا كورەرمەنىن شاتتىققا بولەسە, ەندى ولارعا قازاقستاندىقتار تامسانۋدا.
بيشىلەر يتاليادا ءبىلىم الادى
«دون كيحوت» بالەتتىك سپەكتاكلىنىڭ تاريحى ون سەگىزىنشى عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىنان باستالادى. رۋدولف نۋريەۆتىڭ حورەوگرافياسىنداعى لاسكالالىق بەلگىلى رەپەرتۋاردىڭ 1980 جىلعى قويىلىمى ۇلى كلاسسيكالىق بالەتتەر پانتەونىندا ءوزىنىڭ لايىقتى ورنىن يەلەنگەن ەدى. «La Scala» تەاترىنىڭ گاسترولدىك ساپارىنا وراي وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا بالەتكە ميلاندىق تەاتردىڭ شىعارماشىلىق ۇجىمىنان جۇزدەن اسا ءارتىس قاتىسقانى ايتىلدى.
اتالعان قويىلىم قوس تەاتر اراسىندا تىعىز بايلانىس ورناتۋعا مۇمكىندىك بەردى. ەكى جىلدان استام ۋاقىت بۇرىن باستاۋ العان ارىپتەستىك قارىم-قاتىناس العاشقى ناتيجەسىن بەرە باستادى, بيىلعى كۇزدە يتاليالىق ونەر ۇجىمى «ايدا» وپەراسىنىڭ تۇساۋىن استانادا كەسپەك. رەجيسسەرى – فرانكو دزەفيرەللي. تەاتر باسشىلارى الداعى جۇمىس جايىن تالقىلاعان باسقوسۋدا استانالىق تەاتردىڭ ديرەكتورى تولەگەن مۇحامەدجانوۆ «La Scala» تەاترىنىڭ اكادەمياسىمەن ءبىلىم الۋ سالاسىنداعى سەرىكتەستىك ءجونىندەگى جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن اڭگىمەلەدى.
«دون كيحوتتىڭ دۋمانى»
يتاليالىق تەاتردىڭ بەس كۇندىك گاسترولى ونەرسۇيەر قاۋىم ءۇشىن ۇلكەن مەرەكەگە اينالۋدا. رۋدولف نۋريەۆ جاساعان اتاقتى «دون كيحوت» بالەتى بۇگىندە يسپانيا, مەكسيكا, جاپونيا ەلدەرىندە قويىلدى جانە كۇنى بۇگىنگە دەيىن الەم تەاترلارىنىڭ رەپەرتۋارىندا ەڭ كوپ ورىندالاتىن قويىلىمداردىڭ قاتارىندا. اتالعان سپەكتاكلمەن «La Scala» بىرنەشە رەت ءوزىنىڭ تەاترلىق ماۋسىمىن دا اشقان. «دون كيحوت» بالەتىنىڭ مەرەيى ۇستەم بولۋىنىڭ قۇپياسى مەن ومىرشەڭدىگى – ونىڭ ەڭ تالعامپاز دەگەن كورەرمەننىڭ ءوزىن بەيجاي قالدىرمايتىن اسىپ-تاسىعان شابىتتى بيىندە.
رۋدولف نۋريەۆ مۇندا باستى نازاردى كۇلكىلى كورىنىستەرگە اۋدارعان. دەگەنمەن, اسقاقتاعان سىعاندار ءبيى, دون كيحوتتىڭ تۇسىنە كىرگەن اسەم دريادالار, قيال مەن ارمانعا ۇلاسىپ كەتەتىن ماحاببات قويىلىمنىڭ سالماعىن ارتتىرادى. دون كيحوت پەن ونىڭ قۇلاي سۇيگەن عاشىعى دۋلسينەيا (كيتري) بيلەيتىن دۋەت درامالىق مانەر مەن سيپاتقا قانىق.
1987 جىلى «La Scala» تەاترىنىڭ بۇل سپەكتاكلى رافاەل دەل ساۆيونىڭ جاڭا دەكوراتسياسىمەن جانە اننا ءاننيدىڭ كوستيۋمدەرىمەن جاڭارتىلىپ, كۇنى بۇگىنگە دەيىن بالەتتىك ترۋپپانى جارقىراتىپ, اسەرلى ەتىپ كەلەدى. كيتريدىڭ ايبىندى پا-دە-دەسى ەرەكشە كوڭىل اۋدارتادى, ونىڭ بۇل بالەتتەگى ءرولىنىڭ ماڭىزى ايرىقشا. جەڭىل, ۇشقالاق, وپتيميست قىز قايعىلى كەيىپكەر, ەرجۇرەك رىتسار دون كيحوتتىڭ قيالىنان شىنايى ءومىردىڭ بەينەسىنە اينالادى.
قويىلىمنىڭ مۋزىكالىق بولىگى «La Scala» تەاترىنىڭ ديريجەرى مارسەللو سپاكاروتەللا باسشىلىق ەتەتىن «استانا وپەرانىڭ» سيمفونيالىق وركەسترىنە سەنىپ تاپسىرىلدى.
قۇشتارلىقتىڭ, كۇش-قۋات پەن ءازىل-سىقاقتىڭ ەۋروپالىق نۇسقاسىمەن بارشانى شاتتاندىراتىن لاسكالالىق قۇرامدا: نيكولەتتا مانني (كيتري-دۋلسينەيا) جانە جاس, تالانتتى سوليست كارلو دي لاننو (بازيل), دجۋزەپپە كونتە (دون كيحوت), دجانلۋكا سكياۆوني (سانچو پانسا), الەسساندرا ۆاسسالو (كوشە ءبيشىسى), ميك زەني (ەسپادا), ۆيرنا توپپي (دريادالار كورولەۆاسى), سەرەنا سارناتارو (امۋر), فەدەريكو فرەسي (سىعان), مەتيۋ ەنديكوتت (لورەنتسو) جانە ريكاردو ماسسيمي (گاماش) بار.
«La Scala» تەاترىنىڭ «استانا وپەراداعى» گاسترولىنىڭ باس دەمەۋشىسى – «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى. بيلەت باعاسى 500 تەڭگەدەن باستالادى.
نەاپولمەن كەلىسىم ناتيجەسى
«استانا وپەرا» تەاترىندا وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا نەاپولداعى ەجەلگى «San Carlo» وپەرا تەاترىنىڭ ديرەكتورى روزاننا پۋركيا ەكى جاقتىڭ گاسترول الماساتىنى جايىندا جەتكىزدى. قوناقتار الداعى جىلى ب.ەيفماننىڭ قويىلىمىنداعى ۆ.موتسارتتىڭ «رەكۆيەم» بالەتىنىڭ تۇساۋىن ەلوردادا كەسۋدى جوسپارلاپ وتىر ەكەن. ال «استانا وپەرا» تەاترىنىڭ ترۋپپاسى «San Carlo» ونەر ورداسىندا ۇيىمداستىرىلاتىن «كۇزگى بيلەر-2015» فەستيۆالىنە قاتىسادى.
قوس تەاتردىڭ جوسپارىندا گ.دونيتسەتتيدىڭ «Lucia di Lammermoor» قويىلىمىن بىرىگىپ قويۋ دا بار. اتالعان قويىلىم جوعارى دەڭگەيدە بولاتىنى ءسوزسىز. قويۋشى رەجيسسەرى – كوپتەگەن كينەماتوگرافيالىق ماراپاتتاردىڭ يەگەرى, ۇزدىك شەتەلدىك ءفيلمى بويىنشا «وسكار» سىيلىعىنىڭ جۇلدەگەرى – Gianni Amelio, ستسەنوگرافى – Nicola Rubertelli.
ۋىز لەبىز
ماريا دي فرەدا, «La Scala» تەاترىنىڭ ديرەكتورى:
– «La Scala» تەاترىنىڭ العاشقى گاسترولدىك ساپارى 1878 جىلى پاريج قالاسىندا وتكەن ەدى. سول ۋاقىتتان بەرى الەمنىڭ وتىز سەگىز ەلىندە ونەر كورسەتتىك. ءبىز «استانا-وپەرا» تەاترىمەن بۇل كەلىسىمگە ەكى جىل دايىندالدىق. تەاتردا جاقىندا عانا يتاليانىڭ بەلگىلى وپەرا تۋىندىسى «توسكا» قويىلدى. الداعى ۋاقىتتا بۇل ارىپتەستىگىمىز جالعاسىپ, كوپتەگەن بىرلەسكەن جوبالارعا قول جەتكىزەمىز دەگەن ويدامىن.
* * *
ميلاننىڭ بەلگىلى مادەني ورداسى «La Scala» مەن نەاپولدىك «San Carlo» تەاترلارىنىڭ جانە «استانا وپەرا» تەاترىنىڭ باسشىلارى ارىپتەستىك جونىندەگى مەموراندۋمعا قول قويدى.
العاشقى تەاترلىق ماۋسىم بارىسىندا «استانا-وپەرا» الەمنىڭ 13 جەتەكشى تەاترىمەن ءارىپتەستىك ءجونىندە ۋاعدالاسقان ەدى.
اسحات رايقۇل
