كىم بولدىق؟ قايدان كەلدىك؟ قازىرگى قوعامنىڭ بەتالىسى قانداي؟ كىمدەردى ۇلگى تۇتامىز؟ ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق مۋزىكالىق-دراما تەاترىندا پرەمەراسى وتكەن «دون كيحوت» تراگيكومەدياسىنىڭ استارىندا وسىنداي سۇراقتاردىڭ جاۋابىن ىزدەۋ يدەياسى جاسىرىنعان. الايدا ميگەل دە سەرۆانتەستىڭ قالامىنان سوناۋ XVII عاسىردىڭ باسىندا تۋعان تۋىندى قازاق كورەرمەنىنە لايىقتاپ ۇسىنىلدى. وقيعا دا يسپانيادا ەمەس, بۇگىنگى قازاقستاندا ءوتىپ جاتقانداي بولىپ بەرىلدى. قويىلىمنىڭ ينستسەنيروۆكاسىن جاساپ, سپەكتاكلدى ساحنالاعان – جاس رەجيسسەر الىبەك ومىربەكۇلى. ساحنالىق نۇسقاسىنىڭ قوسالقى اۆتورى ءارى اۋدارماشىسى – ميراس ءابىل.
قازىرگى زاماندا دون كيحوتتار بار ما؟ قاللەكي تەاترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى, قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى قۋاندىق قىستىقباەۆتىڭ پىكىرىنشە, ءبارىمىز دە دون كيحوتپىز. بىراق سونى بىلمەيمىز. بالكىم, بىلسەك تە, مويىندامايمىز. اقيقاتىن ايتقاندا, سەرۆانتەستىڭ كەيىپكەرىندەي ءومىر سۇرگىمىز كەلمەيدى. ساحنا شىمىلدىعى اشىلعاندا ارتىستەردىڭ ارەكەتىنەن, ءارى تارت تا, بەرى تارت قيمىلدارىنان الدىمەن سونداي وي كەلەدى. اكتەردىڭ ءبارى دون كيحوت بولۋدان قاشادى. اقىرى, ەرجان نۇرىمبەتكە باس كەيىپكەردى سومداۋعا تۋرا كەلەدى.
بىزدىڭشە, بۇل قويىلىم قىمبات ۋاقىتتى باعالاۋعا دا شاقىرادى. سپەكتاكل ۇزاقتىعىن 4 ساعاتقا سوزۋدان سونداي وي تۇيدىك. اقىرى, قاللەكيلىكتەر كورەرمەندى جالىقتىرمايىق دەگەن بولۋى كەرەك, 3 ساعاتقا قىسقارتتى. بىراق وقيعانىڭ ەلىكتىرىپ الىپ كەتۋى سونداي, سول ءۇش ساعاتتىڭ قالاي جىلدام ءوتىپ كەتكەنىن دە بايقاماي قالۋعا بولادى.
تراگيكومەديانىڭ ءوزى اراسىندا ءۇزىلىسى بار ەكى اكتىدەن تۇرادى. ءبىرىنشى بولىمدە دون كيحوتتى ەرجان نۇرىمبەت, ەكىنشىسىندە قۋاندىق قىستىقباەۆ كەيىپتەيدى. ال قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى نۇركەن وتەۋىل ەكى اكتىدە دە سانچو پانسو بولىپ كورىنەدى. سپەكتاكل بىرنەشە ەتيۋدتەن قۇرالعان. ارقايسىسىنىڭ كوتەرەر جۇگى اۋىر, ياعني قازىرگى قوعامداعى پروبلەمالاردى كوتەرەدى. شىنىن ايتقاندا, ءبىزدى وسى قويىلىمدى قويۋعا شەشىم شىعارعان قاللەكيلىكتەردىڭ باتىلدىعى تاڭعالدىردى. سەبەبى سپەكتاكلدە بۇگىنگى قوعامنىڭ اششى شىندىعى قامتىلعان. ارتىستەر دە بار ونەرىن سالدى. ۇجىمدىق جۇمىس بولعاننان كەيىن دە باس كەيىپكەرلەردى سومداعانداردان باسقا ەشكىمدى بولە-جارا اتاي المايمىز.
قويىلىم الدىمەن قازاق تاريحىنا ساپار شەككىزىپ, تۇعىرلى تۇلعالارىمىزدىڭ ەسىمدەرىن جاڭعىرتادى. كەرەي جانە جانىبەك حاندار, ابىلقايىر حان, اباي قۇنانبايۇلى, مۇستافا شوقاي, امىرە قاشاۋبايۇلى ەسىمدەرى اتالىپ, ولاردىڭ ۇلتىمىزعا سىڭىرگەن ەڭبەگى تۋرالى ايتىلادى. قازاق حاندىعى XV عاسىردا قۇرىلسا دا, ءالى كۇنگە دەيىن مەملەكەتىمىزدى قۇرۋ اياقتالماعانى ءسوز ەتىلەدى. كەرەي جانە جانىبەك حاندار ۇنەمى قوساقتالىپ جۇرەتىنى, ەسكەرتكىش قويساق تا, كوشە بەرسەك تە ولاردى بولمەيتىنىمىز سىنالادى. ابىلقايىر زامانىنداعى قىسپاق, ۇلى ابايدى دۇرىس ءتۇسىنۋ, مۇستافا مەن امىرەنىڭ كەزىندەگى توتاليتارلىق رەجيمنىڭ زوبالاڭى تاريحىمىزدىڭ قاسىرەتتى بەتتەرىن جاڭعىرتادى.
سپەكتاكلدە تاريح قانا سويلەمەي, بۇگىنگى زاماننىڭ كەلبەتى دە كورىنەدى. قالتا قامىن عانا ويلاعان قارىنى قامپايعان شەنەۋنىكتەردىڭ تويلارداعى ارەكەتى كورەرمەندى ءبىر كۇلدىرىپ, ءبىر جىلاتادى. سەرۆانتەستىڭ رومانىندا دون كيحوتتىڭ عاشىعى دۋلسينەيا ەكەنى بەلگىلى. ال سپەكتاكل باس كەيىپكەرىنىڭ سۇيىكتىسى كىم؟ بۇل – بالالارىنا اس تابۋ قامىمەن عانا جۇرگەن, ومىرىندە تەاتر مەن كونتسەرتتەرگە بارىپ كورمەگەن جالعىزباستى انا. قىزدارىمىزدىڭ بەسىكتەن بەلدەرى شىقپاي جاتىپ ەركەكتى ويلاۋى, اياعىنىڭ اۋىرلاۋى – قازىرگى قوعامنىڭ اششى شىندىعى.
وسىنداي ءبىز اڭعارعان وزەكتى ماسەلەلەردى قوزعايتىن سپەكتاكل جارتى جىل دايىندالدى. ال قويۋشى رەجيسسەرى الىبەك ومىربەكۇلى قويىلىمدى ءبىر جىلعا جۋىق باسىندا «ءپىسىردى». جالپى جاس رەجيسسەردىڭ جاڭاشىلدىعى بايقالادى. شىعارماشىلىقتى دامىتۋعا مول مۇمكىندىك بەرەتىن كەڭ عيماراتقا كوشكەنىنە ءبىر جارىم جىلداي بولعان قاللەكي تەاترىنىڭ دا جاڭا دەڭگەيگە ۇمتىلىسى اڭعارىلادى. وعان «دون كيحوت» قويىلىمى دالەل. بىزدىڭشە, وسى سپەكتاكل «جاڭا قازاقستاندى» قۇرۋ ماقساتىمەن ساباقتاسىپ جاتىر. ارينە, تراگيكومەديانى قويۋعا دايىندىق باستالعاندا ونداي يدەيا بولعان جوق. تەاتردىڭ ءبىر ماقساتى دا بولعان جايتتى كورسەتۋ عانا ەمەس, بولۋى ىقتيمال قاۋىپتەردىڭ الدىن الۋ بولۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىز. قاللەكي تەاترى بۇل جاعىنان ۇلگى كورسەتتى. «دون كيحوتتا» كورسەتىلگەنگە سەلت ەتپەي جۇرە بەرسەك, وسىلاي قالعانىمىز – قالعان.
