– مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ XVIII سەزىندە كاسىپكەرلىك ماسەلەسى قوزعالىپ, اۋىل شارۋاشىلىعىن جانداندىرۋ جايلى ناقتىلى مىندەتتەر ايتىلدى. ەلباسى وسى باعىتتاعى «اۋىل – ەل بەسىگى» جوباسى اياسىندا 2019-2021 جىلدارى 90 ملرد تەڭگە بولىنەتىنىن ءمالىم ەتتى.
ەلىمىز ەگەمەندىگىن العان تۇستان بەرى كاسىپپەن اينالىسىپ كەلەمىن. ون جىلعا جۋىق ۋاقىت اۋىل شارۋاشىلىعىنا قاجەت قۇرالداردى, تەحنيكالاردى, سونداي-اق جانار-جاعارماي جەتكىزىپ تۇردىم. ەگەر بۇگىنگى ۋاقىت پەن 90-جىلدارعى كەزەڭدى سالىستىرار بولساق, قازىر بيزنەس باستايمىن دەگەندەر ءۇشىن قولايلى جاعداي كوپ جاسالىپ جاتىر. ەگەمەندىكتىڭ ەلەڭ-الاڭ جىلدارى نەسيەنىڭ پايىزى وتە جوعارى بولاتىن. ال قازىرگى ۋاقىتتا «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى, ودان قالا بەردى ءتۇرلى ميكروكرەديتتىك ۇيىمدار بار.
اۋىل شارۋاشىلىعى قازاقتىڭ قانىنا سىڭگەن كاسىپ قوي. مال شارۋاشىلىعى, ەگىنشىلىك, تەرى وڭدەۋ – مۇنىڭ ءبارى بىزدە بۇرىننان بار بولاتىن. بىلە بىلسەك, بۇل – ءوزى بەينەتى كوپ سالا. الايدا قاي ەلدە بولماسىن اۋىل شارۋاشىلىعى اسىراۋشى بۋىن ەكەنى ءسوزسىز. وسى ورايدا مەملەكەت باسشىمىز اۋىل شارۋاشىلىعىن كوتەرۋدى ۇنەمى باستى نازاردا ۇستاپ كەلەدى. مەنىڭشە, ەڭ الدىمەن, اۋىلعا بارىپ جۇمىس ىستەپ, سول جاقتىڭ تۇرمىسىن كوتەرەمىن دەگەن ادام ءۇشىن جاعدايدىڭ ءبارى جان-جاقتى جاسالۋى كەرەك. ءبىرىنشى كەزەكتە بانك جۇيەسىنە رەفورما جاساپ, وتە تومەن پايىزبەن, ءتىپتى پايىزسىز كرەديت بەرۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن.
قازاقستان دامۋشى ەلدەردىڭ ءبىرى عوي. وسىعان دەيىن الەمدەگى بىرقاتار ەلدىڭ تاجىريبەسىن ءسۇزىپ شىقتىم. مىسالعا, ىرگەمىزدە تۇرعان قىتايدىڭ وزىندە جاس كاسىپكەرلەرگە وتە تومەن پايىزدىق كرەديت بەرىلەدى. ال اقش, جاپونيا مەملەكەتتەرىندە پايىزى دا جوق. ودان قالا بەردى يسلام بانكتەرىندە ءتىپتى كاسىپتى بىرگە جۇرگىزىپ, ءجون كورسەتىپ وتىرادى, وندا دا پايىزى جوق. ال بىزدە, شىنىن ايتۋ كەرەك, بۇل ماسەلە اقساپ تۇر. كەيبىر بانكتەردە 7-8 پايىزدى قۇراسا, ەڭ تومەنگىسىنىڭ ءوزى – 4 پايىز. بۇل – كاسىبىن ەندى باستاعاندار ءۇشىن اۋىرلاۋ. سوندىقتان اسىرەسە ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەرگە رەفورما جۇرگىزسە, ەكونوميكامىز ورلەپ كەتەر ەدى دەگەن پىكىردەمىن.
ايتپاقشى, تاعى ءبىر قوسارىم كاسىپ باستاعىسى كەلەتىندەرگە ەڭ الدىمەن ءبىلىم كەرەك ەكەنىن ايتقىم كەلەدى. بۇل رەتتە دە ەلباسى ۇنەمى ايتىپ جۇرەدى. شىنىمەن دە, زامان اعىمىنان قالۋعا بولمايدى. بۇگىنگىدەي الەم وزگەرىپ جاتقان تۇستا قاي سالادا بولماسىن يننوۆاتسيالىق كوزقاراس بولۋى كەرەك. ول ءۇشىن دە, اسىرەسە, جاستار ءۇشىن جان-جاقتى جاعداي جاسالىپ جاتىر عوي. جىل سايىن قانشاما جاستارىمىز شەتەلدىڭ وزىق ۋنيۆەرسيتەتتەرىنە وقۋعا اتتانىپ جاتىر. وسىنىڭ ءبارىنىڭ قايتارىمى بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. ول ءۇشىن ەلباسىمىز ايتقانداي, وقۋ بىتىرگەن جاستاردى جۇمىسپەن قامتۋدى الدىن الا ويلاستىرۋ قاجەت. سوندا ولاردىڭ ەڭبەككە دەگەن قۇلشىنىسى, وتاندىق ءپاتريوتيزمى ارتا تۇسەدى. دەمەك, قانداي دا ءبىر ءىستى ءبىلىمسىز باستاۋ وتە قيىن. سونىمەن قاتار جاستار قىزىققان كاسىپتى تەرەڭىرەك وقىپ, قىر-سىرىن ءبىلىپ العانى, ال ەڭ ماڭىزدىسى, سول جۇمىسىن ءسۇيىپ ىستەۋى قاجەت.
تۇيىندەپ ايتقاندا, مەملەكەت تاراپىنان جاعداي جاسالىپ جاتىر. ولاي بولسا ۇلكەن دە, كىشى دە ەلدىك مۇددەنى العا قويىپ ەڭبەك ەتۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. ال ەڭبەك اقتالماي قويمايدى.
