ءبىز كوبىنەسە دابىراسى جەتى قىر اسقان اتاقتى ادامدار تۋرالى جازۋعا قۇشتارمىز. ال قاسىمىزداعى تاۋداي ءىستى ءۇن-ءتۇنسىز اتقارىپ جۇرگەندەر جايىندا كوپ ايتا بەرمەيمىز. مىنە, سونداي جاننىڭ ءبىرى – كەزىندە اقمولا تىڭ يگەرۋدىڭ ورتالىعىنا اينالىپ, قازاقتىڭ ءتىلى مەن ونەرى قاعاجۋ كورگەندە سوعان جاناشىر بولعان قر ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى, ۇلاعاتتى ۇستاز, قازاقى ۇعىممەن ايتقاندا سەگىز قىرلى, ءبىر سىرلى ازامات – وسپان سۇلەيمەنۇلى.
ۇلتشىل سانالعان ۇيىم
وسپان اعامىز ەلوردادان ونشا قاشىق ەمەس جاڭاجول دەگەن اۋىلدا ومىرگە كەلگەن. اكەسى – سوعىسقا قاتىسقان مايدانگەر. قىلىشىنان قان تامىپ تۇرعان كەڭەس وكىمەتى تۇسىندا دا بەس ۋاقىت نامازىن قازا قىلماعان. ەل ىشىندە پايعامبارىمىزدىڭ اق جولىن ناسيحاتتاپ, مولدالىقتى ۇستاعان. اناسى – جەتى بالانى جارىق دۇنيەگە اكەلىپ, ولارعا ىزگىلىكتى تاربيە بەرگەن اياۋلى جان. ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز – ءۇيدىڭ ۇلكەنى. ءاماندا, وتباسىندا بار سالماق ۇلكەنگە تۇسەدى. كەيىنگىلەر سوعان ەلىكتەيدى. وسپان بالا جاسىنان ونەرگە ىنتىق بولىپ وسەدى. اسىرەسە, دومبىرانى جانىنداي جاقسى كوردى. ون ەكى جاسىندا وبلىستىق بايقاۋدا توپ جارىپ, «ونەرلى بالا» دەگەن اتقا قول جەتكىزەدى. سەگىز جىلدىققا دەيىن تۋعان اۋىلىندا ءبىلىم العان ول 9-11-سىنىپتى قالاداعى جالعىز قازاق مەكتەبى – جامبىل جاباەۆ اتىنداعى №4 ورتا مەكتەپتە اياقتايدى. 1967 جىلى س.سەيفۋللين اتىنداعى تسەلينوگراد مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ مۋزىكا فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسەدى. بۇل – تىڭ يگەرۋدىڭ ناعىز دۇرىلدەگەن شاعى. سونىڭ اسەرىمەن سولتۇستىك ايماقتارعا باسقا جاقتان قونىس اۋدارۋشىلار لەك-لەك كوشىپ كەلىپ جاتتى. ونىڭ كەرى اسەرى دە كوپ بولدى. جەرگىلىكتى جۇرتتىڭ جاعدايىن ەلەگەن ەشكىم بولمادى. ارقاداعى كوپ قازاق مەكتەپتەرىنىڭ ەسىگىنە قارا قۇلىپ ءتۇستى. بار قازىنانى ساقتاعان انا ءتىلىمىز اركىمگە جاۋتاڭداپ ءبىر قاراعان جەتىم بالانىڭ كۇيىن كەشتى. وسىنى كورىپ, ىشتەي بۋلىققان بەلسەندى قازاق جاستارى تسەلينوگرادتاعى ءتورت جوعارى وقۋ ورنىندا وقيتىن ونەرپازداردىڭ باسىن جيناپ, «گۇلدەر» دەگەن قوعام قۇرادى. وندا ۇلتىمىزدىڭ ۇمىتىلا باستاعان ونەرى مەن سالت-ءداستۇرىن دارىپتەيدى. سولاردىڭ اراسىندا وسپان اعا دا ءجۇردى. جالىندى جاستار كوپتەگەن مادەني شارالار وتكىزدى. ءبىر كۇنى قوعامدى ۇيىمداستىرۋشىلاردى وبلىستىق كومسومول كوميتەتى شاقىرىپ, بۇل ۇلتشىل ۇيىم ەكەنىن ەسكەرتەدى. ونى ءوز قولدارىمەن تاراتپاساڭىزدار, ءبارى دە كومسومول قاتارىنان شىعارىلاتىنىن ايتادى. ءسويتىپ, ەكى جىل قازاق جاستارىنا رۋحاني دەمەۋ بولعان ۇيىم ءوز جۇمىسىن توقتاتادى. بىراق وسەكەڭ ءوز ماقساتىنان تانبايدى. ۇلتتىق ءان مەن كۇيدى ناسيحاتتاي بەرەدى.
ۇستانىمىنان تايماعان ۇستاز
وسپان سۇلەيمەنۇلى – بار سانالى عۇمىرىن ۇستازدىق جولعا ارناعان ازامات. العاشقى ەڭبەك جولى تۋعان اۋىلىنان باستالادى. وقۋشىلارعا ءان مەن كۇي جانە سۋرەت ونەرىنەن ساباق بەرەدى. ودان كەيىن وبلىستىق وقۋ ءبولىمىنىڭ جولداماسىمەن قورعالجىن اۋدانىنداعى بالالار مۋزىكا مەكتەبىنە اۋىسادى. وندا دا جەتكىنشەكتەرگە دومبىرا ۇيرەتەدى. ودان قالدى اۋدانداعى ۇلت اسپاپتار وركەسترىن ۇيىمداستىرادى. قىزمەتى كوتەرىلىپ, قورعالجىن اۋداندىق مادەنيەت ءبولىمىن باسقارادى. وبلىستىق مادەنيەت ءبولىمىنىڭ شاقىرۋىمەن سول كەزدەگى «تىڭ يگەرۋشىلەر» سارايىندا قازاق ۇلت وركەسترىن ۇيىمداستىرادى. قىسقاسى, قىزمەتتىك جولى ونەردىڭ اينالاسىندا ءوربيدى. ۇستازدىق قاسيەتتى بويىنا بارىنشا سىڭىرگەن تۇلعا.
اسىرەسە, سۇلەيمەنۇلىنىڭ №2 بالالار مۋزىكا مەكتەبىن باسقارعان جىلدارى جۇلدىزى جاندى. 2010 جىلى مەكتەپ ورەندەرىنىڭ ۇلتتىق ءانسامبلى بىرىككەن اراب ەلدەرىنىڭ اسپانىن قازاقتىڭ ءان-كۇيىمەن كومكەردى. 24 وقۋشى فرانتسيادا وتىز كۇن بويى حالىقارالىق بايقاۋدا باق سىناپ, ەلىمىزدىڭ ابىرويىن اسىردى. سونىڭ ءبارى – ءوز ءىسىن جان-تانىمەن سۇيگەن ۇستازدىڭ جەتىستىگى. وسپان اعادان ءتالىم العان بالالاردىڭ ءبارى ونەرلى. قانشاما شاكىرتتەرى رەسپۋبليكالىق «اباي», «شاكارىم», «مۇقاعالي» وقۋلارىندا توپ جاردى. ونىڭ تالىمگەرلىك تاجىريبەسى – جاس ماماندارعا ۇزدىك ۇلگى. ءوزى اقىن, ءوزى سازگەر, ءوزى كۇيشى, ءوزى سۋرەتشى. ءبىر باسىنا سان تاراۋ ونەر جيناقتالعان. ءبىر كىسىدەي اقىندىعى دا بار. ون شاقتى كىتاپتىڭ اۆتورى. ونەر تاقىرىبىنا جازعان ماقالالارى مەرزىمدى باسپاسوزدە ءجيى جاريالانادى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, سۇلەيمەنۇلى سوناۋ كوك مۇزداي سىرەسكەن تسەلينوگرادتا قازاقتىڭ ونەرىن بالعىندارعا دارىتۋعا قارلىعاشتىڭ قاناتىمەن سۋ سەپكەندەي قىزمەت ىستەپ, ۇلتتىق ۇستانىمىنان تايمادى.
كوپبايقىزىنىڭ قولداۋى
كەيىپكەرىمىزدىڭ ەرەكشەلەپ ايتاتىن ءبىر ەرلىگى بار. ارينە, ونى ءوزى ەشكىمگە ايتىپ, كەۋدەسىن كەرمەيدى. ول – اقمولاداعى العاشقى قازاق مۋزىكا مەكتەبىنىڭ ىرگەسىن قالاعان ازامات. ونى جۇزەگە اسىرۋ جەڭىل تيگەن جوق. بىراق ءيىنى كەلسە, العا باسپايتىن ءىس بار ما؟! 1990 جىلى قىزىلوردا قالاسىندا «ەلىم-اي» باعدارلاماسى بويىنشا رەسپۋبليكالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيا وتەدى. وعان تسەلينوگرادتان وسپان سۇلەيمەنوۆ بارادى. سەمينارعا سول كەزدەگى ءبىلىم ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ءشامشا بەركىمباەۆا قاتىسادى. اياۋلى ازاماتشا ءار وڭىردەن كەلگەن مۇعالىمدەرمەن اڭگىمەلەسەدى. سونداي ءبىر كەزدەسۋدە وسپان اعامىز ءمينيستردىڭ ورىنباسارىنا ءوزىنىڭ كوپ جىل بويى «اقمولادان قازاق مۋزىكا مەكتەبىن اشسام» دەپ ارمانداپ جۇرگەن ويىن جەتكىزەدى. ءبارىن ىشتەي تۇسىنگەن ءشامشا كوپبايقىزى سۇلەيمەنوۆتى الماتىعا ءوزىنىڭ قابىلداۋىنا شاقىرادى. وسپان اعامىز سىر بويىنان كەلگەننەن كەيىن الماتىعا جول تارتىپ, بەركىمباەۆاعا بارادى. ول كىسى «قازاقتىڭ ونەرى» دەپ جانى كۇيىپ جۇرگەن ازاماتتى جىلى قابىلداپ, سول مەزەت وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسىنا قوڭىراۋ شالادى. ءسويتىپ, ءاپ-ساتتە مۋزىكا مەكتەبىنىڭ تاعدىرى شەشىلدى. ءبىلىم باسقارماسى وعان بۇرىنعى جامبىل مەكتەبىنىڭ ەسكى ەكى قاباتتىق عيماراتىن بەرەدى. وعان سول كەزدەگى قالا اكىمى بولعان مارقۇم امانجول بولەكپاەۆ كوپ قولداۋ كورسەتتى. عيماراتتى تولىقتاي جوندەۋگە جانە قاجەتتى مۋزىكالىق اسپاپتار ساتىپ الۋعا قوماقتى قارجى ءبولدى. 1991 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە اقمولاداعى العاشقى قازاق مۋزىكا مەكتەبى ونەرلى بالالارعا ەسىگىن ايقارا اشتى. ونىڭ ءبىرىنشى ديرەكتورى وسپان سۇلەيمەنوۆ بولدى.
***
مەن وسپان اعانى ستۋدەنت كۇنىمنەن بىلەمىن. سودان بەرى ول كىسىمەن اعالى-ءىنىلى بولىپ, جاقىن ارالاسىپ كەلەمىز. قاشاندا سىپايى بولمىسىنان وزگەرمەيدى. اعامىز تۇزدە عانا ەمەس, وتباسىندا دا باقىتقا قول جەتكىزگەن ادام. اسىل جارى ايسۇلۋ اپامىز ەكەۋى ءۇش بالا تاربيەلەپ, سولاردان نەمەرە كورگەن ارداقتى اتا مەن اجە. 2014 جىلى ەكەۋى دە قاجىلىققا بارىپ, مۇسىلماننىڭ بەس پارىزىنىڭ بىرەۋىن ورىنداپ قايتتى. استانا دەگەن ارۋ شاھاردىڭ قادىرلى تۇرعىنى. ءدال بۇگىن وسپان سۇلەيمەنوۆ مەرەيلى جەتپىس جاسقا تولدى. ول كىسى جەتپىسكە ساليقالى قالپىمەن جەتتى. جان-جاعى كوگەرىپ, ماۋەلى بايتەرەككە اينالعان ازاماتقا ۇزاق عۇمىر تىلەيمىز.
ازامات ەسەنجول
