1 شىلدەدەن بەرى ەلوردامىزداعى استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعىندا (احقو – AIFC) Astana Finance Days قارجىلىق كونفەرەنتسياسى ءوتىپ جاتىر. باسقوسۋدىڭ بۇگىنگى باعدارلاماسىندا يسلام قاراجاتى بويىنشا كونفەرەنتسيا, بيزنەس&/vs media پانەلدىك سەسسياسى, حالىقارالىق اربيتراجدىق ورتالىقتاعى اربيتراجدار مەن مەدياتسيالار ۇدەرىسىن كورسەتۋ سياقتى ءىس-شارالار بار. جالپى العاندا, بيىل 2-ءشى رەت وتكىزىلگەن جيىندا وڭىرلىك جانە جاھاندىق قارجى نارىقتارىنداعى ەڭ وزەكتى ماسەلەلەر اشىق تالقىلاندى. Astana Finance Days الەمدىك دەڭگەيدەگى ساياساتكەرلەرگە, قارجى ساراپشىلارىنا, بيزنەستىڭ, مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردىڭ جانە عىلىمي قاۋىمداستىقتىڭ وكىلدەرىنە ەسىگىن ايقارا اشتى. كونفەرەنتسيا قوناقتارى «نۇر-سۇلتان – الەمدىك قارجىلىق نارىقتاعى جاڭا اتاۋ ما؟», «استانا حالىقارالىق قارجى ورتالىعى قانداي ۇتقىر ۇسىنىستار مەن جاڭا مۇمكىندىكتەر ۇسىنا الادى؟» دەگەن سالماقتى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەدى.
پرەزيدەنت تۇڭعىش اربيتراجدىق ورتالىقتى اشتى
قازاقستان پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ەلدەردىڭ اراسىنان ءبىرىنشى بولىپ اعىلشىن قۇقىعىن قولدانىسقا ەنگىزدى. سەيسەنبى كۇنى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ اعىلشىن قۇقىعى بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن احقو-نىڭ سوتى مەن حالىقارالىق اربيتراجدىق ورتالىقتى رەسمي تۇردە اشتى.
سالتاناتتى راسىمدە سويلەگەن سوزىندە پرەزيدەنت زاڭنىڭ ۇستەمدىگىن ورناتۋ تۇراقتى ەكونوميكالىق دامۋعا جانە ينۆەستورلاردىڭ سەنىمىنە جاعىمدى ىقپال ەتەتىنىن ايتتى. «ءبىز زاماناۋي, كاسىبي جانە دەربەس سوت جۇيەسىن قالىپتاستىرۋعا ەرەكشە كوڭىل بولەمىز. اعىلشىن قۇقىعى قاعيداتتارى نەگىزىندە احقو-نىڭ سوتى مەن حالىقارالىق اربيتراجدىق ورتالىعىن قۇرا وتىرىپ, احقو-نىڭ ينستيتۋتسيونالدىق قۇرىلىمىن جاساۋدى اياقتايمىز. وسىلايشا, تۇڭعىش پرەزيدەنت – ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەگىزگى باستامالارىنىڭ ءبىرىن ىسكە اسىرامىز» دەدى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى.
پرەزيدەنت عيماراتتاردىڭ اشىلۋى ەلىمىزدەگى ەكونوميكالىق جانە قارجىلىق رەفورمالاردىڭ ءبىر بولىگى بولىپ تابىلاتىنىن اتاپ ءوتتى. «مەن اسا قۇرمەتتى جانە بەدەلدى بريتاندىق سۋديالاردان قۇرالعان احقو سوتىنىڭ قالىپتاسۋى ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتكىزەتىنىنە سەنىمدىمىن. بۇگىننەن باستاپ احقو-نىڭ سوتى مەن حالىقارالىق اربيتراجدىق ورتالىق ءوز تاريحىنىڭ جاڭا پاراقتارىن جازادى. ولار وڭىرلىك جانە جاھاندىق دەڭگەيدە سەنىم مەن قۇرمەتكە يە بولۋى ءۇشىن بارىن سالادى. ءبىزدىڭ باسەكەلەستىك ارتىقشىلىقتارىمىزدى پايدالاناتىن جانە وسىعان ۇقساس ينستيتۋتتاردىڭ اياسىندا ءوز كەڭىستىگىمىزدى تاباتىن ۋاقىت كەلدى» دەدى ول.
قاسىم-جومارت كەمەلۇلى ءوز سوزىندە احقو-نىڭ سوتى مەن قازاقستاننىڭ تاريحىن سالىستىرىپ, مىسال كەلتىردى. «XV عاسىردان باستاپ ەلىمىزدە بيلەر سوتى قازىلىق ەتەتىن ورگان بولىپ كەلدى. قازاق تىلىندەگى بي دەگەن ءسوز قازى, سۋديا دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. بۇل ينستيتۋت بىزگە تۋرالىق پەن ءادىل سوت ارقىلى جاراسىمدىلىق پەن تاتۋلىققا جەتۋگە جول اشتى. ال بۇگىن وسى سالادا ءوز تاريحىمىزدىڭ جاڭا تاراۋىن باستادىق. احقو-نىڭ سوتىنىڭ سۋديالارى اسا ماڭىزدى ءروت اتقارىپ, ادىلەتتىلىك پەن شىندىقتىڭ سيمۆولىنا اينالادى» دەدى پرەزيدەنت.
شەتەلدىك ينۆەستورلار قولدايدى
مەملەكەت باسشىسى سول كۇنى احقو-نى باسقارۋ جونىندەگى كەڭەستىڭ وتىرىسىن وتكىزدى. بۇل جيىنعا كەڭەس توراعاسى – قر پرەمەر-ءمينيسترى اسقار مامين, قارجى ءمينيسترى ءاليحان سمايىلوۆ, ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترى رۋسلان دالەنوۆ, ۇلتتىق بانك توراعاسى ەربولات دوساەۆ, احقو-نىڭ باسقارۋشىسى قايرات كەلىمبەتوۆ, سونداي-اق كەڭەس مۇشەلەرى: ەۋروپالىق قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكىنىڭ پرەزيدەنتى سۋما چاكرابارتي, JP Morgan Chase International-دىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى دجەيكوب فرەنكەل, رەسەي سبەربانكىنىڭ پرەزيدەنتى جانە باسقارما توراعاسى گەرمان گرەف, يسلام دامۋ بانكى توبىنىڭ پرەزيدەنتى باندار حادجار, «ياندەكس» كومپانيالار توبىنىڭ باسشىسى جانە نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى اركادي ۆولوج, Citigroup ينۆەستيتسيالىق جانە كورپوراتيۆتىك بانكىنىڭ ۇكىمەتتەر مەن مەملەكەتتىك سەكتور جونىندەگى جاھاندىق بلوگىنىڭ باسشىسى دجۋلي موناكو قاتىستى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ كەڭەستىڭ جاڭا مۇشەلەرىنە ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ, شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ كۇش-جىگەرى مەن قولداۋىنىڭ ارقاسىندا احقو-نىڭ الداعى جۇمىسىنا ىرگەتاس قالانعانىن اتاپ ءوتتى. رەسمي تۇردە ىسكە قوسىلعان ءبىر جىل ىشىندە احقو-نىڭ بەدەلدى قارجى ورتالىقتارىنىڭ جاھاندىق يندەكسى بويىنشا 51-ءشى ورىنعا يە بولعانىنا توقتالدى. قارجى ورتالىعىنىڭ تابىستى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعانىن تىلگە تيەك ەتتى. ەندىگى كەزەكتە ناقتى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋ قاجەتتىگىن قاداپ ايتتى.
پرەزيدەنت ءتور قالانىڭ الەمگە تانىمال حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنا اينالىپ كەلە جاتقانىن اتاپ ءوتتى. «الەمنىڭ جەتەكشى ساۋلەتشىلەرى ەلوردانىڭ بىرەگەي بەينەسىن جاسادى. ەندى دۇنيەجۇزىنىڭ بەلگىلى قارجىگەرلەرى وسى جەردە تابىستى قارجى ورتالىعىن قالىپتاستىرۋعا اتسالىساتىن كەز كەلدى. ورتالىق قارجى سەكتورىن دامىتۋمەن قاتار, ەكونوميكاعا ينۆەستيتسيالار تارتۋى ءتيىس. احقو-نىڭ بازاسىندا كەلەشەگى زور جوبالاردى قارجىلاندىرۋ جونىندەگى نەگىزگى مامىلەلەر جاسالۋى قاجەت. بۇل جەردە «قازاقتەلەكوم», «قازمۇنايگاز», «قازاقستان تەمىر جولى», «ەير استانا» سياقتى ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ IPO-سى وتەدى» دەدى ق.توقاەۆ.
احقو ءۇش نارىققا جۇمىس ىستەيدى
احقو-نىڭ قارجىلىق قىزمەتتەردى رەتتەۋ جونىندەگى كوميتەتى احقو-عا 200-ءشى كومپانيانى تىركەدى. بۇل وقيعا Astana Finance Days قارجى كونفەرەنتسياسى ءوتىپ جاتقان كۇندەرمەن تۇسپا-تۇس كەلدى. احقو-عا تىركەلگەن كومپانيالاردىڭ گەوگرافياسى قازاقستان, رەسەي, ەستونيا, لاتۆيا, ۇلىبريتانيا, يتاليا, فينليانديا, اقش, قىتاي, گونكونگ, سينگاپۋر, مالايزيا, ءۇندىستان, بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى, تۇركيا سياقتى 20-دان استام ەلدەردى قامتيدى. احقو-عا قاتىسۋشى كومپانيالار بانك قىزمەتى, قور نارىعى, اكتيۆتەردى باسقارۋ, جەكە بانكينگ, يسلام قارجىلارى, نەسيەلىك-رەيتينگتىك قىزمەت جانە وزگە دە سالالاردا جۇمىس ىستەيدى.
احقو-نىڭ باسقارۋشىسى قايرات كەلىمبەتوۆ وتكەن 12 ايدا كوپتەگەن جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزىلگەنىن ءمالىم ەتتى. «احقو-عا قاتىسۋشى رەتىندە 200 كومپانيا تىركەلدى. سولاردىڭ قاتارىندا, قىتايدىڭ دامۋ بانكى جانە قىتاي قۇرىلىس بانكى سياقتى الەمگە ايگىلى ۇيىمدار بار. ءبىز «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باستاماسى ءۇشىن ورتالىق ازياداعى قارجىلىق حابقا اينالۋعا نيەتتەنىپ وتىرمىز» دەدى قايرات نەماتۇلى كەڭەستىڭ وتىرىسىندا سويلەگەن سوزىندە. ول احقو-نىڭ قازىر ءۇش رىنوكقا: ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق, ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى جانە وڭىردەگى «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باستاماسىنا جۇمىس ىستەيتىنىن اتاپ ايتتى.
سونىمەن قاتار, ول احقو-نىڭ بيرجاسىندا ەكى كومپانيانىڭ ليستينگى وتكەنىن جاريا ەتتى. ياعني, «قازاتومونەركاسىپ» ۇلتتىق اتوم كومپانياسىنىڭ اكتسيالارى جانە رەسەيلىك Polymetal International كومپانياسىنىڭ اكتسيالارى العاش رەت قور نارىعىنا شىعارىلدى. Polymetal International-دىڭ پرەزيدەنتى يگور فينوگەنوۆ جينالعان جۇرتقا احقو-نىڭ بيرجاسىنا قالاي شىققانى تۋرالى اڭگىمەلەپ بەردى. ونىڭ ايتۋىنشا, كومپانيانىڭ قاراپايىم اكتسيالارىنىڭ قۇنى بيرجادا 17 ملن اقش دوللارىنان اسىپ كەتكەن. «تاڭ قالعانىمىز, كومپانيا اكتسيالارىنا دەگەن سۇرانىس ۇسىنىستان ەكى ەسەگە اسىپ ءتۇستى. بيرجاداعى ساۋدانىڭ ناتيجەسى ءبىزدىڭ كۇتكەنىمىزدەن دە جوعارى بولدى. قازاقستاندا شەتەلدىك ينۆەستورلارعا ءوز قاراجاتىنىڭ قايدا جۇمسالاتىنىن تولىق كورۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن اسا قولايلى جاعدايلار جاسالعان. بۇل ەلدىڭ قارجى نارىعىنىڭ كولەمى دە زور: زەينەتاقى قورلارى, ساقتاندىرۋ كومپانيالارى, بانكتەر جىل سايىن تۇراقتى وسىمگە قول جەتكىزىپ وتىر» دەدى ي. فينوگەنوۆ.
وتىرىس بارىسىندا احقو-نىڭ جىلدىق ەسەبى بويىنشا رەسمي تانىستىرىلىمى ءوتتى.
