نۇرلان بايجىگىتۇلى: «اتا ءدىنىمىزدى كوتەرىپ, اتا سالتىمىزدى جاڭعىرتايىق»
تاۋەلسىزدىك تاريحىندا العاش رەت نەبارى 14 جاسىندا مەشىت باسقارعان جالعىز يمام. سودان بەرى ونداعان جىل ىشىندە ءداستۇرلى ءدىنىمىز بەن سالت-سانامىزدى ۇشتاستىرا حالىققا ءدىني اعارتۋشىلىق جانە ۇلتتىق ءتالىم-تاربيەنى ناسيحاتتاۋ جولىندا تاباندى ەڭبەك ەتىپ كەلە جاتسا دا, ونىڭ اتاعى قىرىقتان اسقان شاعىندا TikTok الەۋمەتتىك جەلىسى ارقىلى ءدۇيىم ەلگە تانىلدى. استاناداعى «اللانىڭ گۇلى» دەگەن اتاۋى بار ىرىسكەلدى قاجى مەشىتىنىڭ باس يمامى, ءدىنتانۋشى نۇرلان بايجىگىتۇلىنىڭ جاڭا زامان ماشىعىنا بەيىمدەلىپ, اقپارات ءداۋىرىنىڭ ارتىقشىلىعىن مەڭگەرۋدەگى باستى كوزدەگەنى – جات اعىمنىڭ جەتەگىندە كەتۋگە بەيىم جاستاردىڭ وي-ساناسىن دۇرىستاۋ, ۇلتتىق وتباسى ينستيتۋتىن دارىپتەۋ.
– نۇرلان بايجىگىتۇلى, قازىرگى ەلدەگى ءدىني احۋالدى قالاي باعالايسىز؟ راديكالدى توپتارعا قارسى كۇرەس جۇمىسى كۇشەيدى, قازىر ءبارى تۇراقتى, دەگەنمەن ولار تەك قاتاڭ باقىلاۋدىڭ كۇشىمەن عانا باسىلىپ تۇر ما, الدە اداسقانداردىڭ تانىم-تۇسىنىگى دۇرىس باعىتقا وزگەردى مە؟
– قۇدايعا شۇكىر, ەلىمىزدەگى ءدىني احۋال بۇگىنگى تاڭدا تۇراقتى دەپ ايتا الامىن. «كۇشتىڭ اتى – كۇش», ۇكىمەت تاراپىنان راديكالدى توپتارعا جۇرگىزىلگەن جۇمىستىڭ اسەرى قانشا دەگەنمەن بىلىنەدى. الايدا ولاردى قاتاڭ باقىلاۋدان بوساتپاۋ كەرەك. سەبەبى تامىرىنىڭ تەرەڭگە كەتۋىنە, بىرىنشىدەن, ولار دەر كەزىندە باقىلاۋعا الىنبادى, ەكىنشىدەن, ۋاقىت جاعىنان ۇتىلدىق, ۇشىنشىدەن, ولارعا زاڭ اياسىندا قاتاڭ شارالار قولدانىلمادى. ءتىپتى قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنا قاراستى ءاربىر ايماقتىڭ جەرگىلىكتى وكىل يمامدارى دابىل قاققانمەن, ءۇنىمىزدى ەستىرتە الماعان كەزىمىز, ءتىپتى جەڭىلگەن ءساتىمىز دە بولدى. ونىڭ سەبەپتەرى دە, سەبەپكەرلەرى دە بەلگىلى, ولاردان اسىپ تۇسە المادىق, بىراق ولاردىڭ اتىن اتاپ, ءتۇسىن تۇستەۋدىڭ بۇگىندە قاجەتى جوق. بالكىم, دەر كەزىندە قولعا قامشىنى الىپ, قوي قايىرعانداي ءاۋ باستان «ءايت, شۋعا» باسقاندا, بۇگىنگىدەي قاتارى كوبەيمەس پە ەدى دەگەن ويلار دا مازالايدى. كەيىن بولارى بولىپ, بوياۋى سىڭگەندە عانا «اتتەگەن-اي» دەپ ارەكەتكە كوشىپ, سالدارىمەن كۇرەسىپ كەتتىك. دەگەنمەن «قوي اقساعىمەن ءجۇز» دەمەكشى, بارىمىزدى تۇگەندەگەنىمىز دۇرىس بولار. ال اداسۋشى جاماعاتتىڭ ازىرگە بۋى باسىلعانمەن, باعىتتارى بىردەن وزگەردى دەپ ايتۋ قيىن. ءالى دە جاسىرىن, ياعني استىرتىن جۇمىس جۇرگىزىپ جاتۋى ابدەن مۇمكىن. ويتكەنى كۇش الىپ باستاعانعا دەيىن, ءبىر كەزدەرى ءۇي-ۇيلەرگە شوعىرلانىپ, توپ بولىپ جينالىپ, تەرىس اعىمدى ناسيحاتتاۋ ارقىلى باسىنداعى باسپاناسىنا دەيىن ساتىپ, باۋىرلارىن تاستاپ, اتا-اناسىن شىرىلداتىپ تۇرىپ سيرياعا جول تارتقاندار بولعان. ءالى ەسىمدە, اقتوبەنىڭ «نۇر-عاسىر» مەشىتىندە قىزمەتتەمىن, سوندا جۇما سايىن اركىمگە قولىن سوزىپ: «رۋسلان بالامدى كورگەندەرىڭ بار ما؟» دەپ ەل اسىپ كەتكەن بالاسىن ىزدەگەن قارت اپانىڭ كەيپى بۇگىنگە دەيىن كوز الدىمدا. كەيدە «سول كەيۋانا مەن بالاسى رۋسلان ءتىرى مە ەكەن؟» دەگەن ويعا قالامىن. سوندىقتان باقىلاۋدىڭ كۇشى ەشقاشان ازايماۋى كەرەك. ودان كەيىنگى ءبىر ماسەلە, جۇرەككە ەنگىزگەن سەنىمىنە ادال بولسا, سوعان قاراي باعىتىنان قايتۋى دا قيىن بولادى. بىزگە الدىمەن ۋاقىت, سوسىن ءبىلىم, ارتىنشا سابىر كەرەك, سودان كەيىن پسيحولوگيالىق تۇرعىدا قالىپتاسقان مىنەزبەن جۇمىس جاساۋ كەرەك.
– 14 جاستا ءبىر مەشىتكە باس يمام بولۋ دەگەن – ەرەكشە جاعداي. كول-كوسىر ءبىلىمدى مەكتەپ بەرمەگەنى بەلگىلى, ءىلىم مەن شەشەندىك ناعاشىلارىڭىزدان قانمەن دارىعان با, الدە تۋعاننان باستاپ قۇلاققا قۇيعان اتا-اجەڭىز نەمەسە باسقا جانداردىڭ ىقپالى بولدى ما؟
– ءبىرىنشى, قۇدايدىڭ بەرگەن قاسيەتى دەپ بىلەم, ويتكەنى زەرەك بولدىم. ال زەرەكتىك دەگەن – ول دارا قاسيەت, ياعني ادامدا اقىل-ويدىڭ ۇشقىرلىعى, سەزىمتالدىق, وي جىلدامدىعى باسىم بولادى. مەكتەپتى دە, مەدرەسەنى دە, ۋنيۆەرسيتەتتى دە ۇزدىك وقىدىم, ويتكەنى ەسكە ساقتاۋ قابىلەتىم جوعارى بولدى. سوعان قاراي ىلىمنەن دە, بىلىمنەن دە قينالمادىم. ونىڭ ۇستىنە, بالالىق قىلىقتار بار, ەركەلىك, بالالىق بۇزىقتىق دەگەندەي, ءوز زامانىنىڭ قوجاسى بولدىم دەپ ايتا الامىن. ودان كەيىن ماعان ىقپال ەتكەنى – قازاقي ورتا, ياعني ۇيدە اتا-اجەمنىڭ تاربيەسى, ءدىندار ناعاشىلارىمنىڭ جەتەگى. سىرتتا مەشىت اقساقالدارىنىڭ وسيەتى, ياعني ناماز اراسىندا شەڭبەرلەتە مالداس قۇرىپ وتىراتىن قارت كىسىلەردىڭ ورتاسىندا بولدىم. سولاردىڭ ايتقان ءاربىر ءسوزىن, اقىل-كەڭەسىن, قيسساسىن ەستىپ ءوستىم. ءارى ول كەزەڭدە تمد ەلدەرى بويىنشا جالعىز مەدرەسە – تۋعان جەرىم مەركىدە سالىندى. كىرپىشىنىڭ قالانۋىنان باستاپ تۇرعىزىلۋىنا, جان-جاقتان جينالاتىن بالالاردى دارىسپەن, جاتىن ورىن, تاماقپەن قامتاماسىز ەتىلۋىنە مارقۇم ناعاشى اتام مەن العاشقى ۇستازىمنىڭ ەڭبەگى زور بولدى.
– تىكەلەي ەفيردەگى سۇراق-جاۋاپتا ۇستانىمىڭىز ايقىن كورىنەدى, ياعني قازاقى وتباسى ينستيتۋتىن ساقتاۋ, اتا-بابا سالعان ءداستۇرلى جولدى باعىتتاۋ باسىم. وسى رەتتە ەلدى سوزىڭىزبەن ءۇيىرىپ اكەتۋدە سىزگە ومىرلىك تاجىريبەڭىز قانشالىقتى سەپتىك ەتەدى؟
بەرتىندەگى اتالار زامانىندا اجىراسۋ سيرەك بولدى, ءتىپتى مۇلدەم بولمادى دەسەك بولادى. نەگە؟ ويتكەنى ولاردا قۇدايدان قورقاتىن يمان بولدى. كۇندەلىكتى ءومىرىن بىرقالىپپەن جۇرگىزەتىن سالتى مەن ءداستۇرى بولدى. سودان كەيىن وتباسىندا, اۋلەتتە, رۋدا, اۋىلدا, ايماقتا ءتارتىپ بولدى. اتاسى داناگوي, اجەسى اقىلگوي, اكە ساقشى, انا كۇزەتشى بولدى
– ەلمەن قارىم-قاتىناسقا ءتۇسۋ جەڭىل بولماسا, قيىنعا سوقپادى. ءارى جۇرەگىم قازاق دەپ سوقسا, قازاقى ورتادان شىقسام, نەگە قينالۋىم كەرەك؟ جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمدەي, مەن ءبىر عانا اتانىڭ تاربيەسىمەن ەمەس, بۇتىندەي اۋىل اقساقالدارىنىڭ ورداسىنان شىقتىم. ودان كەيىن قۇداي بەرگەن ءتىل بار, ارقا بار, قاسيەت بار دەگەندەي, كوزبەن كورگەندى قۇلاقپەن ەستىدىم دەپ وتىرىك ايتۋ, بىرەۋگە جاعىمپازدانۋ, جاعىنۋ, ءمۇلايىمسۋ دەگەندى بىلمەيمىن. تىكە بەتكە ايتامىن, كەسىپ ايتامىن, قاتتى ايتامىن, ءتاتتى ايتامىن, بىراق باردى بار, جوقتى جوق دەيمىن. سول ءۇشىن ومىردە تالاي تاياق جەدىم دە, بىراق بەرىلمەدىم. ويتكەنى اققا قۇداي جاق, سۇرىنسەم دەمەيتىن, قۇلاسام كوتەرەتىن قۇدايىمنىڭ بارىنا سەنىمىم مول بولدى. ءارى 30 جىلعا جۋىق قىزمەتىمدە ەل اراسىندا ءجۇرىپ, ءبىرشاما كورگەن-تۇيگەنىم بار, اتالاردىڭ ينستيتۋتىنان وتكەنىم بار. كوپ نارسەنى ورتا بەرەدى, كوپشىلىك بەرەدى. كوپتىڭ ورتاسىندا جۇرە بەرسەڭ, كورە بەرەدى ەكەنسىڭ. سوعان قاراي جۇرەگىمە جۇك بولعاندى اۋزىما ءسوز ەتتىم, اللانىڭ اق ءدىنىن سالتىمىزبەن جەتكىزۋ ماقساتىم بولدى, ءتىپتى جەتكىزدىم دەپ ايتا الامىن. باستىسى, اتالاردىڭ بەرگەن ادامشىلىعىن, قازاقىلىعىن, سالت-سانامدى, ءداستۇرىمدى العا قويۋدى ۇمىتپادىم.
– الەۋمەتتىك جەلىدەگى اڭگىمەڭىزدى تەك ءسىزدى كورگىسى كەلەتىندەر, ياعني ۇلتتىق تاربيەدەن اجىراي قويماعاندار عانا كورىپ, باسقا پيعىلداعىلارعا ءسوزىڭىز جەتپەيدى دەپ ويلامايسىز با؟
– باستاپقىدا الەۋمەتتىك پاراقشاما تىركەلمەستەن سىرتتاي ءاربىر ەفيرىمدى ۇزبەي تىڭداپ, ءار ءسوزىمدى قاداعالاپ, باقىلاۋعا العان ارىپتەستەرىم دە, مەشىت جاماعاتى دا, اعىمداعىلار دا, تەرىس پيعىلداعىلار دا بولدى. ونى ءىشىنارا ءوزىم ءبىلىپ, سەزىپ, كورىپ ءجۇردىم. اسىرەسە قويىلعان ءدىني ساۋاتتى سۇراقتاردان, جازىلعان اگرەسسيۆتى پىكىرلەردەن بايقادىم. ءتىپتى ايتقان ءاربىر ءسوزىم جۇرەكتىڭ سۇزگىسىنەن ءوتىپ, سوعان قاراي ءسوزىمنىڭ جۇرەتىنىن, قۇلاق اساتىنىن, قۇپتايتىنىن, قولدايتىنىن ءبىلدىم. الايدا ماقساتىم باسقا ەدى, ياعني الەۋمەتتىك جەلىدەگى باسقا ءدىن ۇستازدارى سياقتى ەلدەن بولەكتەنىپ, دارالانىپ, وقشاۋلانىپ, مەشىت جاماعاتىنداي, جەلىدە ءدىني جاماعاتتى قۇرۋ ەمەس ەدى. مەنىڭ كوزدەگەنىم – حالىق جانە ونىڭ كوڭىل كۇيى مەن مۇڭى بولدى. ويتكەنى 30 جىل بويى مەشىتتە قامالىپ قالعانىما وكىندىم, حالىقتىڭ اراسىنا ەتەنە كىرمەگەنىمە, ەلدىڭ ورتاسىندا جۇرمەگەنىمە وكىندىم. تەك قۇدايى اس پەن جانازاعا عانا بارىپ, حالىققا از ۋاقىت بولگەنىمە نالىدىم. تەرىس پيعىلداعىلارمەن قوسا, مەنى ءبىلىمسىز سانايتىن, مەنسىنبەيتىن, ۇناتپايتىندار, كورە المايتىندار, قىزعاناتىندار «تىڭدامايدى ەكەن» دەپ جانىم تۇك قينالمايدى. «جاراتقان ادامدى اداستىرسا, ونى تۇزەتەر جان بولماس. ال ءتاڭىر ونى تۇزەسە, شاتاستىرار جىن بولماس» دەمەكشى, قولىمنان كەلگەنشە قىزمەتىمنىڭ 25 جىلىن سولارعا ارنادىم. الايدا حالىق ءوز بەتىمەن ءبىر بەتكەيدە قالىپ قويدى. سوندىقتان ماعان حالىق كەرەك جانە حالىققا جاقىن بولعىم كەلەدى.
– «ادام تىلىنەن تابادى, نيەتىنە, سوزىنە قاراي ومىرىنە وزگەرىس اكەلەدى» دەگەن پىكىر ايتتىڭىز. نيەت پەن ءسوز, ءتىلدى قالاي تۇزەۋگە بولادى, قينالعان كەزدە نيەت بۇزىلىپ, ادام باعىتىنان جاڭىلماس ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
– «جۇرەك – پاتشا. اعزالار – ونىڭ اسكەرى. ەگەر پاتشا جاقسى بولسا, اسكەرى دە جاقسى بولادى. ال ەگەر پاتشا ناشار بولسا, اسكەرى دە ناشار بولادى» نەمەسە «جۇرەك – قازان, ءتىل – ءشومىش, جۇرەكتە نە بار, ءتىل سونى الىپ شىعادى» دەگەندى بابالارىمىز ايتسا, يسلام عۇلامالارى ءبىر سوزبەن «نيەتتىڭ مەكەنى – جۇرەك» دەيدى. الەمنىڭ جوسپارى جۇرەكتە قۇرىلعانمەن, ماسەلەسى نيەتپەن جۇزەگە اسادى, ياعني جۇرەك – نيەتتىڭ قازىعى. جۇرەك توقتاسا, ءومىر دە توقتايدى. سوندىقتان كەۋدەدەگى جۇدىرىقتاي جۇرەككە يە بولۋ كەرەك. ول شاڭ باسقان قاراڭعى ۇيگە اينالماۋ كەرەك. كىرلەنگەن شۇبەرەك كۇيگە تۇسپەۋ كەرەك. ۇنەمى يمانمەن قۋاتتالىپ وتىرۋ كەرەك. سوندا عانا اينالاسىنا نۇرىن شاشىپ, ادامدى باقىتقا بولەيدى, ياعني نيەت تۇزەلەدى, ءتىل تازارادى, ءسوز دۇرىستالادى.
– سۇزگىسىز, شەكسىز اقپارات ايدىنىندا ەلدىڭ كوبى جاقسى مەنەن جاماندى اجىراتا الماي ساناسىنا ءبارىن سىڭىرۋدە. جارق-جۇرق ەتكەن الەمنىڭ ارباۋىمەن بىرىنەن-ءبىرى وزسام دەگەن قىز-كەلىنشەكتەر مەن ەر-ازاماتتار دەر كەزىندە تۇرمىس قۇرۋ نەمەسە ۇيلەنۋ, نەكەلى جار اتانۋ, بالا ءسۇيۋ, وتباسى ۇيىتقىسىن ساقتاۋ دەگەن ۇعىمداردان الشاقتاۋدا. مەملەكەت دەڭگەيىندە وسىعان قارسى ىستەلىپ جاتقان جوبالار از ەمەس. دەگەنمەن كوبىنىڭ سوعان ىرىق بەرمەۋى نەدەن, جالپى وسى باعىتتا نە ىستەۋگە بولادى دەپ سانايسىز؟
– بىلەسىز بە, بىزگە ۇنەمى بىرەۋ كىنالى نەمەسە بىردەڭە سىلتاۋ. البەتتە, كەزىندە تەرىس ساياساتتىڭ ىقپالى بولدى. الايدا ول زامان ءوتىپ, ومىرىمىزدەن كەتتى. سودان بەرى وردالى 30 جىل ءوتتى, نە تىندىردىق؟ ارتىمىزعا قاراساق, ءسىز ايتقان شىم- شىتىرىقتار عانا. قۇراندا «راسىندا, قانداي دا ءبىر قاۋىم ءوز ىشىندە وزگەرمەيىنشە, اللا ول قاۋىمدى وزگەرتپەيدى…» دەگەن كالامدا ايات بار. مىسالى, «قازاقتىڭ تويى بىتپەسىن!» دەپ ۇرانداتىپ, 30 جىل بويى سەكىرىپ, بيلەدىك. سورىمىزعا قاراي, قۇداي توي مەن تويحانانى ءۇستى-ۇستىنە ءۇيىپ-توگىپ بەردى. ال «ءبىلىم مەن عىلىمعا ۇمتىلايىق!» دەگەندى ەستىدىك پە؟ قۇدايدىڭ قالاۋى دەسە سەنبەيسىزدەر, كەشەگى پاندەميا بولماسا, ءالى دە شەگىرتكەشە جۇرە بەرەتىن ەدىك. ەندى ەس جيعان كەزدە كىم كىنالى – ۇكىمەت كىنالى, ءدىن كىنالى, قالا بەردى يمام-مولدالار كىنالى. ءبارىن ايت تا, ءبىرىن ايت, ەكى-ءۇش ماسەلەسىن عانا ايتىپ وتەيىن, ياعني بىزدە ءدىن مەن ءداستۇر, سودان كەيىن ءتارتىپ جوق. نەلىكتەن «جەتى جارعىنىڭ» يەسى تاۋكە حانىمىز كەزىندە دالا زاڭىنا شاريعاتتىڭ قاتال زاڭدارىن ەنگىزىپ, قازاقتىڭ ورتاق ءداستۇرىن قالىپتاستىردى؟ ويتكەنى سول كەزدە ءۇش ءجۇزدىڭ باسى ىدىراي باستادى. ءاربىر رۋ سالتىن تىقپالاپ, جۇزگە بولىنەتىندەر جان-جاققا تارتقىلاپ, ءبىر-بىرىمەن قىرقىسا باستادى. بەرتىندەگى اتالار زامانىن الايىق. ول كەزدە اجىراسۋ سيرەك بولدى, ءتىپتى مۇلدەم بولمادى دەسەك بولادى. نەگە؟ ءويتكەنى ولاردا قۇدايدان قورقاتىن يمان بولدى. كۇندەلىكتى ءومىرىن بىرقالىپپەن جۇرگىزەتىن سالتى مەن ءداستۇرى بولدى. سودان كەيىن وتباسىندا, اۋلەتتە, رۋدا, اۋىلدا, ايماقتا ءتارتىپ بولدى. اتاسى داناگوي, اجەسى اقىلگوي, اكە ساقشى, انا كۇزەتشى بولدى. قازىر ءبارىنىڭ ورنى اۋىسىپ كەتكەن, شەتىنەن اقىلدى. «ءاي» دەيتىن اجە, «قوي» دەيتىن قوجا جوق. سوندىقتان اتا ءدىنىمىزدى كوتەرىپ, اتا سالتىمىزدى جاڭعىرتا وتىرىپ, ەلىمىزگە ءتارتىپ ورناتۋ كەرەك. ءدىنسىز ادام ءسال جەل تۇرسا قۇلاپ قالا بەرەتىن دىڭگەگى بوس اعاشپەن تەڭ. بۇگىنگى ادامدار دىننەن الىس بولعاننان كەيىن كوپ وزگەرىسكە ۇشىراعان, رۋحاني ءالسىز, ومىردەن شارشاۋ, رۋحاني توقىراۋ بار. ولارعا يمان تۇرعىسىندا ايتا بەرۋ ازدىق ەتتى, ياعني رۋحىن تازالاۋ مەن ەمدەۋ قيىنعا سوقتى. سول ءۇشىن جانىنا جاقىنداۋ كەرەك بولدى, جەتە ءتۇسىنسىن دەپ پسيحولوگيانى مەڭگەردىم, ءالى دە جالعاستىرۋىم كەرەك. ونىڭ ۇستىنە, جىلدار بويى جينالعان ازدى-كوپتى تاجىريبەم بار. ونى ءاردايىم جەتىلدىرۋ ۇستىندەمىن.
– استاناداعى «اللانىڭ گۇلى» مەشىتىنە باس يمام بولىپ كەلگەلى ەلوردا جاماعاتىنان نەندەي ەرەكشەلىك بايقادىڭىز؟ بۇل مەشىتتە قانداي دا ءبىر ماسەلەلەر بويىنشا قۇلشىنا كىرىسكەن جۇمىستارىڭىز بولدى ما؟
– ەلوردا جاماعاتى مەنى وتە جاقسى دەڭگەيدە كۇتىپ, قارسى الدى. ەشبىر تەرىس قىلىعىن كورسەتپەدى. ءالى كۇنگە دەيىن ەسىگىمدى تىقىلداتىپ, جاي عانا اماندىق سۇراساتىندار, ىزدەپ كەلەتىندەردىڭ قاراسى, قۇدايعا شۇكىر, بار. سۇراق-ساۋالىنا شامام كەلگەنشە, ۋاقىتىم جەتكەنشە جاۋاپ بەرەمىن. كەيدە قاتتى شارشايتىن كەزدەرىم بولادى, كەيدە جاۋاپ بەرۋگە مۇمكىندىك بولماي جاتادى, كەيدە ۋاقىتىم تىعىز بولادى. سوندا دا جاماعاتتىڭ كوڭىلى مەن ءۇشىن قىمبات. تىندىرعان ءىسىم كوپ دەپ ايتا المايمىن. جالپى مەشىتتىڭ جاعدايى جامان ەمەس. ىشكى-سىرتقى تازالىعىنا قاتاڭ كوڭىل بولەمىز. مەشىت اينالاسىنا توسەلگەن جەر كىرپىشتەر ەسكىرگەندىكتەن, تۇگەلىمەن جاڭارىپ, قايتا توسەلدى. استانادا پاتەر جالداپ, تاپقان-تايانعانىن پاتەر يەسىنە بەرىپ كەلە جاتقان قانشاما ءدىن قىزمەتكەرى بار. سولاردى قۋانتقىم كەلدى دە, استانا قالاسى بويىنشا قىزمەت اتقارىپ جاتقان بارلىق ءدىن قىزمەتكەرىنە ازىق-تۇلىگى مەن جەمىس-جيدەگى سالىنعان 500 قوراپ ۇلەستىرىپ بەردىم. مەشىتىمىزدە بىرنەشە جىلدان بەرى قىزمەت اتقارىپ كەلە جاتقان, پاتەردەن-پاتەرگە التى بالا-شاعاسىمەن كوشىپ-قونىپ جۇرگەن ۇستاز باۋىرىمىزعا «حارەكەت» قايىرىمدىلىق قورىنان ءۇش بولمەلى پاتەردىڭ بەرىلۋىنە كۇش سالدىم. جاماعاتتىڭ جالپى جاعدايى ءاردايىم كوڭىلىمنىڭ ۇشىندا تۇرادى. ياعني مەشىتكە كولىكپەن كەلۋشىلەردىڭ قاتارى كوپ ەكەنىن بايقادىم. ونىڭ ىشىندە سوڭعى ۇلگىدەگى كولىكتەرگە ارنالعان ەلەكترمەن قۋاتتاندىرۋ قۇرال-جابدىعىنىڭ مەشىت جانىنان ورىن الۋىن قالادىم جانە ورناتىلدى دا.
– قۇربان ايت مەرەكەسىن تويلاۋدا ءجون-جورالعى بويىنشا حالىقتىڭ كوپ سۇرايتىن سۇراعى قانداي؟
– بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى جاريالاسا دا, ەڭ كوپ قويىلاتىن سۇراقتار «قۇربان ايت نەشە كۇن؟», «شەكتى قاي كۇنى بەرەمىز؟», «ورازانى قاي كۇنى تۇتامىز؟», «ايەل ادام مال شالۋعا بولا ما؟», «ارۋاقتاردىڭ اتىنان مال شالۋعا بولا ما؟» جانە «مەشىتتەن قۇربان ەتى بەرىلە مە؟ سوڭعى سۇراق وتە ءجيى قويىلادى.
– اقش ساپارىنان قانداي ماڭىزدى وي ءتۇيىپ قايتتىڭىز؟
– امەريكانىڭ كوپ جەرى بىزگە كەلە بەرمەيدى, ءتىپتى مۇلدەم ۇقسامايدى, كوپ جاعىنان دامىعان ەل. سوندىقتان بولار, مۇحيت اسىپ, مىڭداعان شاقىرىمدى ارتقا قالدىرعاندا, ءبارىبىر التىن اسىقتاي ەلىمدى, كەڭ-بايتاق جەرىمدى, حالقىمنىڭ دارحان كوڭىلىن, قازاعىمنىڭ اپپاق جۇرەگىن, ءتىپتى دالامنىڭ كوكوراي ءشوبى مەن جۋسانىنا دەيىن ساعىندىم. ارينە, كەيبىر شارىقتاپ, دامىپ كەتكەن تۇسىن, وزىق تەحنولوگياسىن كورگەندە ميىمدا «بىزدە نەگە ونداي جوق؟» دەگەن «جارىلىس» بولادى. سونىمەن بىرگە سوندا تۇرىپ جاتقان, كاسىپ ەتىپ, ءبىلىم الىپ جاتقان ورەندەرىمىزبەن كەزدەستىم. وتانعا دەگەن ساعىنىشىن باستىم. جاڭا لەپ بەرۋگە تىرىستىم. ەلگە قايتۋ شىراعىن تۇتاتتىم.
