نۇرسۇلتان نازارباەۆ: ەلىمىزدە تىنىشتىق پەن تۇراقتىلىق ساقتالادى

كەشە مەملەكەت باسشىسىنىڭ توراعالىعىمەن قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ وتىرىسى ءوتتى.

جيىندا بيىلعى 5-6 ماۋسىمدا اقتوبە قالاسىندا بولعان وقي­عاعا باعا بەرىلىپ, ەلدەگى قاۋىپ­سىز­­دىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءجونىن­دەگى ءىس-شارالاردىڭ تىزبەسى انىق­­تالدى.
سونداي-اق, باس پروكۋرور ج.اسا­نوۆتىڭ, ىشكى ىستەر مي­نيسترى ق.قاسىموۆتىڭ, ۇلتتىق قاۋىپ­­سىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى ۆ.جۇما­قا­نوۆتىڭ جانە اقتوبە وبلى­سىنىڭ اكىمى ب.ساپارباەۆتىڭ بايان­دا­ما­لارى تىڭدالدى.
قازاقستان پرەزيدەنتى قازا بولعان اسكەري قىزمەتشىلەر مەن ەلىمىزدىڭ بەيبىت تۇرعىندارىنىڭ تۋعان-تۋىستارى مەن جاقىندارىنا كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ جانە جەكە ءوزىنىڭ اتىنان كوڭىل ايتتى. قازا بولعانداردىڭ وتباسىلارىنا مەملەكەت تاراپىنان جان-جاقتى كومەك كورسەتىلەتىنى اتاپ ءوتىلدى.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ قىلمىس­كەرلەرگە قاتىستى ارەكەتتەردى قول­داعانى جانە كەشەگى ۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنىندە بىرلىك كورسەتكەنى ءۇشىن بارشا قازاقستاندىقتارعا العىس ايتتى.
مەملەكەت باسشىسى پوليتسيا, ۇلت­تىق ۇلان, ارناۋلى بولىمشەلەر قىز­مەتكەرلەرىنە تەرروريستەرگە لايىقتى قارسى تۇرا بىلگەندەرى ءۇشىن ريزاشىلىق ءبىلدىردى.

قازاقستان پرەزيدەنتى جاسالعان شابۋىلداردى ءمانسىز جانە زۇلىم ارەكەت رەتىندە اتاپ ءوتتى.
– مۇنىڭ ءداستۇرلى ەمەس سالافيزم ءدىني اعىمى جولىن ۇستانۋشىلار توبىنىڭ تەرروريستىك شابۋىلى ەكەنىن ءبىز قازىر ءبىلىپ وتىرمىز. رەسپۋبليكادا ءدىن ۇستانۋ بوستاندىعىنا كەپىلدىك بەرە وتىرىپ, ءبىز ءدىننىڭ اتىن جامىلىپ ەلدەگى جاعدايدى ۋشىقتىرۋشىلاردىڭ بارلىعىنا قاتاڭ تويتارىس بەرۋ نيەتىندەمىز, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ تەرروريستەردىڭ جوسپارىنا قاراماستان بەيبىت حالىق اراسىندا كوپ ادام شىعىنىنا جول بەرىلمەگەنىنە نازار اۋداردى.
– كۇش قۇرىلىمدارىنىڭ ارەكەتى قىلمىسكەرلەردىڭ تۇگەلگە جۋىعىنىڭ كوزىن جويۋعا مۇمكىندىك بەردى, بىرنەشەۋى ىزدەستىرىلۋدە. ءبىزدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىمىز بارلىعىن تابادى دەپ ويلايمىن, ولار ءتيىستى جازاسىن الاتىن بولادى. تەرروريستىك اكتىلەر قوعامنىڭ كوڭىل-كۇيىن وزگەرتتى, حالىق ولاردى ءادىل ايىپتاپ, باتىل ارەكەت كۇتەدى, – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
وسى ورايدا مەملەكەت باسشىسى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ستراتەگيالىق جانە جۇيەلى سيپاتتاعى بىرقاتار تاپسىرمالار بەردى.
اتاپ ايتقاندا, قازاقستان پرەزيدەنتى ۇكىمەتكە ەكى ايدىڭ ىشىندە تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە, قارۋ اينالىمى مەن ونى ساقتاۋعا جانە ساتۋعا قارسى ارەكەت ەتۋ سالاسىنداعى, كوشى-قوندى جانە ءدىني بىرلەستىكتەردى رەتتەۋ سالاسىنداعى زاڭنامالىق باستامالار جيىنتىعىن ازىرلەۋدى تاپسىردى.
– حالىقارالىق تەرروريستىك ۇيىمدارعا قاتىسى بار قازاقستان ازاماتتارىنا قاتىستى جازالاۋ شارالارىن كۇشەيتۋ ماسەلەسىن قاراستىرعان ءجون. بۇل رەتتە ولار مەملەكەتىمىزدىڭ مۇددەسىنە ساتقىندىق جاساپ, ءوز وتانىنا قارسى سوعىس جولىنا ءتۇسىپ وتىرعانىن ەسكەرۋ قاجەت. بۇدان بولەك, تەرروريستىك قاۋىپ جونىندەگى دابىل بو­يىنشا وتكىزىلۋى ىقتيمال ارناۋلى شۇعىل شارالار ۇيىمداستىرۋ جەڭىلدەتىلسىن. وسى زاڭنامالىق باستامالاردىڭ بارلىعىن بيىلعى زاڭ شىعارۋ جۇمىسى جوسپارىنا كىرگىزۋ قاجەت, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ بولىپ وتكەن وقيعالار كۇش قۇرىلىمدارىنىڭ جۇمىس تاسىلدەرىن تۇبىرىمەن قايتا قاراۋ قاجەتتىگىن كورسەتكەنىن ايتتى.
– زاڭنامامىزدى قاتايتىپ, وسى سالاعا قاتىستى قابىلدانعان باعدارلامالارعا تالداۋ جۇرگىزەتىن جانە ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزەتىن كەز كەلدى, – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى اقش, يزرايل, گەرمانيا جانە وزگە دە بىرقاتار شەت مەملەكەتتەردە شەتتەن كەلەتىن قاراجاتتىڭ پايدالانىلۋىنىڭ جاريالىلىعىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان ءتۇرلى تاسىلدەر قولدانىلاتىنىن اتاپ ءوتتى.
– ۇكىمەت وسى تاجىريبەنى قاراستىرىپ, قازاقستاندا ءبىزدىڭ ازاماتتار مەن ۇيىم­داردىڭ شەت ەلدەن قارجىلاندىرىلۋ ءىسىنىڭ مونيتورينگىن ەنگىزۋگە قاتىستى ۇسىنىستار بەرۋى قاجەت, – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتى قارۋدىڭ بارلىق تۇرىنە ەلىمىزدە تىيىم سالۋ جونىندە قوعامدا كوتەرىلىپ وتىرعان ماسەلە مۇنداي راديكالدى شارالاردى قولدانباي-اق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ مۇمكىندىگى تۇرعىسىنان مۇقيات زەرتتەۋدى قاجەت ەتەتىنىن ايتتى.
– زاڭنامالىق تۇرعىدان قارۋ اينالىمىن, ونى ساقتاۋ ءتارتىبىن قاداعالاۋ كۇشەيتىلسىن, بۇل ءتارتىپتى بۇزعانى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك قاتايتىلسىن, وسى قىزمەتپەن اينالىساتىن بارلىق سۋبەكتىلەرگە كەشەندى تەكسەرىس ءجۇر­گىزىلسىن. ىشكى ىستەر مينيسترلىگى تەز ءارى رۇقساتسىز قولدانۋعا جارامدى قارۋدى ساتۋعا تيىم سالاتىن, سونداي-اق قارۋ, وق-ءدارى جانە جارىلعىش زاتتار ساقتالاتىن نىساندار كۇزەتىنە قويىلاتىن بىلىكتىلىك تالاپتارىن كۇشەيتۋدى قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان وزگەرىستەردى قاجەت بولعان جاعدايدا ءبىر اي مەرزىم ىشىندە زاڭناماعا ەنگىزسىن. بۇدان بولەك, كوپپاتەرلى ۇيلەردە ەمەس, ارناۋلى عيماراتتاردا بولۋعا ءتيىس قارۋ-جاراق دۇكەندەرىنىڭ ورنالاسقان جەرلەرى انىقتالسىن, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ باقىلاۋسىز كوشى-قوننىڭ, جەردى ءوز بەتىمەن باسىپ العانداردىڭ زاڭسىز قونىستارىنىڭ قىلمىس ءۇشىن قولايلى ورتاعا اينالىپ وتىرعانىنا نازار اۋداردى.
– ۇكىمەت زاماناۋي تەحنولوگيالارعا نەگىزدەلگەن ينتەگرالدانعان ميگراتسيالىق باقىلاۋ جۇيەسىن قۇرۋ جۇمىسىن تەزدەتىپ, داكتيلوسكوپيالىق تىركەۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن ازىرلەۋگە كىرىسۋى كەرەك. وعان دەيىن حالىقتى تىركەۋگە قويۋ جانە ەسەپكە الۋ مەحانيزمدەرىن ورىنداۋ قامتاماسىز ەتىلسىن. بارلىق اكىمدەرگە وسى جۇمىستى جۇرگىزىپ, ءاربىر جارتى جىل سايىن ول تۋرالى بايانداپ وتىرۋدى تاپسىرامىن. ەلىمىزگە كەلەتىن بوسقىنداردىڭ مىندەتتى تۇردە تىركەۋگە تۇرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرعان ءجون. وسى ايتىلعاننىڭ ءبارى زاڭدار مەن باسقا دا نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردە كورىنىس تابۋى كەرەك. بۇل ەلدەگى قاۋىپسىزدىك پەن قوعامدىق ءتارتىپتىڭ مۇددەسى ءۇشىن جۇزەگە اسىرىلادى. ۇكىمەت ىشكى ىستەر مينيسترلىگى جانىنان ميگراتسيالىق ۇدەرىستەردى باقىلاۋ مەن رەتتەۋ جانە وسى سالادا تالداۋ جۇرگىزۋ ىسىنە جاۋاپ بەرەتىن كوشى-قون ماسەلەلەرى جونىندەگى ۇلتتىق بيۋرو قۇرۋ جۇمىسىن تەزدەتكەنى ءجون, – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسى اقتوبەدەگى وقيعالار ماڭىزدى مەكەمەلەردىڭ, حالىق كوپ جينالاتىن نىسانداردىڭ كۇزەتىن كۇشەيتۋ قاجەتتىگىن دە كورسەتىپ بەرگەنىن اتاپ ءوتتى.
– بارلىق اۋەجايلاردى, اۆتوۆوك­زالدار مەن تەمىرجول ۆوكزالدارىن وزگە ەلدەردەگىدەي زاماناۋي تەكسەرۋ جۇيە­لەرىمەن, اۋلالاردى ساپالى بەينەباقىلاۋ قۇرالدارىمەن جابدىقتاعان ءجون. بۇل شارالاردىڭ ءبىرى دە ازاماتتارعا قولايسىزدىق تۋعىزباۋى كەرەك, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قازاقستان پرەزيدەنتى تەرروريستىك اكت جانە توتەنشە جاعداي ورىن العان كەزدە جاسالاتىن ءىس-ارەكەتتەردىڭ حالىققا تۇسىنىكتى الگوريتمىن ازىرلەۋ قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.
– ءاربىر ۇلكەن قالادا مىندەتتى تۇردە حالىقتى دەرەۋ قۇلاقتاندىرۋ جۇيەسى جۇمىس ىستەپ تۇرۋعا ءتيىس, – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ اسكەري قالا­شىقتاردى, اسكەري بولىمدەردى, وق-ءدارى مەن قارۋ-جاراق ساقتالاتىن ورىنداردى قوسا العاندا, بارلىق اسكەري نىسانداردى قورعاۋ شارالارىنا ايرىقشا كوڭىل ءبولۋ كەرەكتىگىن اتاپ كورسەتتى.
مەملەكەت باسشىسى حالىقپەن جۇمىس جۇرگىزۋ ءىسىن تۇبەگەيلى جاقسارتۋ كەرەكتىگىن ايتتى.
– ءاربىر جۇمىسسىز ادام ءبىزدىڭ ەسە­بىمىزدە بولۋعا ءتيىس. دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك دامۋ مينيسترلىگى اكىم­دىكتەرمەن بىرلەسە وتىرىپ, ءار اداممەن جەكە جۇمىس جۇرگىزىپ, ەكى اي مەرزىم ىشىندە حالىقتىڭ وسى بولىگىن جۇمىسپەن قامتۋ جونىندە ۇسىنىستار ەنگىزۋى ءتيىس. قاجەت جاعدايدا ەڭبەك كودەكسىنە ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزۋ جونىندە باستامالار ۇسىنۋ كەرەك, – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتى پوليتسيا قىز­مەتكەرلەرىمەن حالىقتىڭ قارىم-قاتىناسى زاڭناما ارقىلى ايقىن رەگلا­مەنتتەلۋى تيىستىگىنە نازار اۋداردى.
– پوليتسەيلەرگە شابۋىل جاساۋ, قۇر­مەتسىزدىك كورسەتۋ فاكتىلەرىنىڭ بارلىعىنا قۇقىق قورعاۋ جۇيەسى تاراپىنان قاتاڭ قۇقىقتىق باعا بەرىلۋگە ءتيىس. قاجەت بولعان جاعدايدا زاڭدارعا وزگەرىستەر ەنگىزگەن ءجون. فورما كيگەن ادام مەملەكەتتىڭ ايرىقشا قورعاۋىندا بولۋى كەرەك, قىزمەتتىك مىندەتىن ورىنداۋ بارىسىندا ونىڭ ومىرىنە قول سۇعىلماۋشىلىقتىڭ قامتاماسىز ەتىلۋىنە كەپىلدىك بەرىلۋگە ءتيىس. بۇل رەتتە پوليتسيا وكىلىنىڭ ءوزى دە سوعان ساي بولۋى كەرەك. وسىعان بايلانىستى بارلىق قوعامدىق ينستيتۋتتاردى, ازاماتتىق قوعامدى قۇقىقتىق ءتارتىپتى ساقتاۋ ورگاندارىنا قولداۋ كورسەتۋگە, ەل قاۋىپسىزدىگىنە بارىنشا ۇلەس قوسۋعا شاقىرامىن, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازارباەۆ قىلمىسپەن كۇرەسۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى رەسۋرستى ءبولۋ كەرەك ەكەنىن ايتتى.
– نەگە ءبىز مۇنداي شارالار قولدانۋعا ءماجبۇر بولىپ وتىرعانىمىزدى ازاماتتارىمىز دۇرىس تۇسىنەدى دەپ ويلايمىن. ەلىمىزدەگى تىنىشتىق پەن تۇراقتىلىق – مەملەكەتتىڭ دامۋى ءۇشىن جانە ءبىز بارلىق ماقساتىمىزعا جەتۋىمىز ءۇشىن قاجەتتى باستى شارت. ءبىز بۇل ايتىلعان شارالارمەن شەكتەلمەيمىز. جاقىن ارادا وزگە ماسەلەلەر بويىنشا دا كەشەندى شەشىمدەر قابىلداناتىن بولادى. ءسوزىمدى قازاقستاننىڭ بارلىق ازاماتتارىنا ارنايمىن – ءبىزدىڭ ەلىمىزدە تىنىشتىق پەن تۇراقتىلىقتىڭ ساقتالۋى قامتاماسىز ەتىلەدى. ول ءۇشىن بىزدە بارلىق مۇمكىندىكتەر بار, رەسۋرستار جانە ادامدار جەتكىلىكتى, – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.