استانادا دەمالىس كۇندەرى اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارلارىن وندىرۋشىلەردىڭ كەزەكتى وڭىرلىك جارمەڭكەسى ءوتتى. ەلوردالىقتار تاڭسارىدەن تۇرىپ, قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ الدىنداعى الاڭدى بەتكە الدى. ءدال وسى جەردە ساعات 09:00-دە وڭىرلىك جارمەڭكە باستالدى.
بۇل جولى باس قالاعا ءوز ونىمدەرىن الىپ كەلگەندەر – پاۆلودار مەن اباي وبلىستارىنىڭ شارۋالارى. الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن نارىق باعاسىنان 10-15 پايىز تومەن باعامەن ساتۋ ارقىلى ولار قالا تۇرعىندارىنا ۋاقىت پەن اقشانى ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
ۇيىمداستىرۋشىلار وسى جارمەڭكەگە قازاقستاننىڭ ەكى وڭىرىنەن 40 ءتۇرلى جالپى سالماعى 700 تونناعا جۋىق ءونىم جەتكىزىلگەنىن اتاپ ءوتتى. ولاردىڭ اراسىندا ەت-ءسۇت, شۇجىق, بالىق ونىمدەرى, قانت, ۇن, جارما, وسىمدىك جانە جانۋار مايى, جەمىس-كوكونىس, جەمىس-جيدەك, بال, ۇلتتىق سۋسىندار, تاعامدار جانە ت. ب. بولدى.
پاۆلودار وبلىسىنىڭ اتىنان پاۆلودار, اقسۋ, ەكىباستۇز قالالارى مەن وبلىستىڭ 10 اۋىل-اۋدانىنان اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وندىرۋشىلەر قاتىستى. ولار جالپى سوماسى 350 ملن تەڭگەنى قۇرايتىن 560 توننا ازىق-تۇلىك اكەلدى.
– مۇنداي جارمەڭكەلەر وڭىرلەردەگى اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرۋشىلەرىنە ءوز ونىمدەرىن دەلدالسىز تىكەلەي ساتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى, ناتيجەسىندە ءونىم باعاسى كوبىنە نارىقتاعى باعادان تومەن بولادى. جارمەڭكەگە ارنالعان اسسورتيمەنتتى اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەر ءوز قالاۋىمەن تاڭدايدى. استانادا وڭىرلىك جارمەڭكەلەر جىل سايىن وتەدى. وعان قاتىسۋعا نيەت بىلدىرگەن شارۋالار سانى ارتىپ كەلەدى, – دەدى ينۆەستيتسيالار جانە كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ماقسات جاڭاباەۆ.
سەنبى-جەكسەنبى كۇندەرى ەلوردادا وتكەن وڭىرلىك جارمەڭكەگە پاۆلودارلىقتارمەن بىرگە اباي وبلىسىنان سەمەي قالاسى, اباي, اياگوز, بەسقاراعاي, بورودۋليحا, كوكپەكتى, اقسۋات, ءۇرجار جانە جارما اۋداندارىنىڭ شارۋالارى دا كەلىپ, 120 توننادان استام ءونىمدى ەلوردالىقتارعا ۇسىندى. ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا, اباي وبلىسى اكەلگەن ونىمدەردىڭ ىشىندە 47 توننا ەت, 40 تونناعا جۋىق كوكونىس, 10 توننا باۋ-باقشا ونىمدەرى, 8 توننا بال, 5 توننا ءسۇت ونىمدەرى, 2 توننا قۇرت, باۋىرساق, وسىمدىك مايى, شۇجىق ونىمدەرى جانە بالىق تۇرلەرى ارقايسىسىنان 1 توننادان, ال كونديتەرلىك ونىمدەر 0,5 توننا بولدى.
وتكەن جىلدارى وسى وڭىرلەردەن كەلگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى ەلوردا تۇرعىندارى اراسىندا ۇلكەن سۇرانىسقا يە بولعان جانە جارمەڭكە كەزىندە تاۋارلار تولىقتاي ساتىلىپ كەتكەن. بيىل دا جارمەڭكەگە حالىق كوپ جينالدى. ولار اسىرەسە ەت جانە ءسۇت ونىمدەرىمەن بىرگە بال, كارتوپ جانە كوكونىستى كوپتەپ ساتىپ الىپ جاتتى.
پاۆلودار وبلىسىنان كەلگەن ساتۋشى ساپۋرا بەرىكقىزى مۇنداي جارمەڭكەگە ءبىرىنشى رەت قاتىسىپ تۇرعانىن جاسىرمادى.
– اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ وڭىرلىك جارمەڭكەسى وتەدى دەگەندى ەستىگەندە بىردەن ەلەڭ ەتتىم. جارمەڭكەگە ەكولوگيالىق تازا, ساپالى جانە ءدامدى ونىمدەردى الا كەلدىك. بۇرىن قاتىسىپ كورمەگەندىكتەن, قوبالجىعانىم راس. دەگەنمەن تاڭسارىدەن جينالعان حالىقتى كورىپ قۋانىپ قالدىم. تاۋارلارىم وتپەي قالسا قايتەمىن دەپ ۋايىمداعانىم بەكەر بولدى. جارمەڭكەنىڭ العاشقى كۇنىندە-اق, ءتىپتى كۇننىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا اكەلگەن ءونىمىمنىڭ جارتىسىنا جۋىعى ءوتىپ كەتتى. الداعى جىلى وسىنداي جارمەڭكەگە تاعى قاتىسامىن دەگەن نيەتتەمىن, – دەدى ساتۋشى.
وندىرۋشىلەر مۇندا ءوز تاۋارىن دەلدالسىز ساتۋعا مۇمكىندىك الدى. ناتيجەسىندە جارمەڭكەدە ساتىلعان ازىق-تۇلىكتىڭ باعاسى نارىقتاعى قۇنىنان ەداۋىر تومەن بولدى. قالا تۇرعىندارى تاڭەرتەڭ كەلىپ, بازارعا بارماي-اق, ءۇيىنىڭ جانىنان كەرەك-جاراق ازىق-تۇلىگىن ارزان باعاعا ساتىپ الىپ جاتتى. كوڭىل كۇيى كوتەرىڭكى تۇرعىندار وڭىرلىك ونىمدەردى قولجەتىمدى باعامەن ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك تۋعىزعان ۇيىمداستىرۋشىلارعا ءدان ريزا. جارمەڭكەدە تاۋار ساتىپ الىپ جۇرگەن ەلوردالىقتاردىڭ ءبىرىن توقتاتىپ, اڭگىمەگە تارتتىم.
– ءوزىم وسى ماڭدا تۇرامىن. جەمىس-جيدەك پەن كوكونىس ساتىپ الۋ ءۇشىن ەندى ورتالىق بازارعا بارمايتىنىما قۋانىپ تۇرمىن. جارمەڭكەدە ازىق-تۇلىكتىڭ بارلىق ءتۇرى بار ءارى مۇندا باعا دا كوڭىلگە قونىمدى, ءۇيدىڭ قاسىنداعى دۇكەندەرگە قاراعاندا الدەقايدا ارزان. اقشاممەن قوسا ۋاقىتىمدى دا ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك تۋعىزىپ, وسىنداي جارمەڭكەلەر ۇيىمداستىرعان اكىمدىككە العىس ايتامىن. مۇنداي شارالار جالعاسا بەرۋى كەرەك, – دەدى ەلوردا تۇرعىنى مارات بەيسەنباەۆ.
ءيا, وسى ماڭداعى دۇكەندەردە ازىق-تۇلىكتىڭ باعاسى قىمبات. سول سەبەپتى اۋىل شارۋاشىلىعى جارمەڭكەلەرىنىڭ ءوتۋى, ارينە, حالىققا وتە ءتيىمدى.
كوكونىس, جەمىس-جيدەكتىڭ پىسەتىن ۋاقىتىندا الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ باعاسىن تۇراقتاندىرۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلعان بيىلعى جارمەڭكە قىركۇيەكتىڭ 2-ءسى كۇنى باستالعان-دى. العاشقى بولىپ ءوز ونىمدەرىن الىپ كەلگەن تۇركىستان وبلىسىنىڭ 70-كە جۋىق اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرۋشىلەرى 556 توننا ءونىم اكەلسە, كەلەسى سەنبى-جەكسەنبىدە اتىراۋ مەن جامبىل وبلىستارىنىڭ اگرارشىلارى ەلوردالىقتارعا 300 تونناعا جۋىق ونىمدەرىن ۇسىندى. ودان سوڭ باتىس قازاقستان وبلىسى مەن قىزىلوردا وبلىسىنىڭ تاۋار وندىرۋشىلەرى كەلىپ, ەلوردالىقتارعا ازىق-تۇلىكتىڭ كەڭەيتىلگەن اسسورتيمەنتىن ۇسىندى. الماتى وبلىسىنىڭ تاۋار وندىرۋشىلەرى قوناەۆ قالاسى مەن وبلىستىڭ 9 اۋدانىنىڭ اتىنان قاتىسىپ, جالپى سوماسى 205,7 ملن تەڭگەگە 186,4 توننا اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىن اكەلسە, جەتىسۋ وبلىسىنىڭ تالدىقورعان جانە تەكەلى قالالارىنان, سونداي-اق 8 اۋداننان كەلگەن شارۋالار 500 ملن تەڭگەگە 214 توننادان استام تاۋار اكەلدى. ولاردىڭ ايتۋىنشا, ونىمدەر ەكولوگيالىق تازا عانا ەمەس, سونىمەن قاتار ءدامى دە ەرەكشە.
استانادا وسىنداي وڭىرلىك جارمەڭكەلەردى وتكىزۋ داستۇرگە اينالىپ كەلەدى. ءار وبلىس ەلورداعا وزدەرى وسىرەتىن نەمەسە وندىرەتىن ونىمدەرىن اكەلەدى. بۇل رەتتە وڭتۇستىك ايماقتار باقشا داقىلدارىمەن, ال باتىس وڭىرلەرى بالىق جانە ەت ونىمدەرىمەن تانىمال ەكەنى بەلگىلى. وندىرۋشىلەر جارمەڭكەگە ارنالعان اسسورتيمەنتتى ءوز ەركىمەن تاڭدايدى. ءىس-شاراعا قاتىسقىسى كەلەتىن شارۋالار سانى دا جىل وتكەن سايىن ارتۋدا.
وڭىرلىك جارمەڭكەلەر ماۋسىمىن 28 جانە 29 قازاندا اقمولا وبلىسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرۋشىلەرى اياقتايدى.
