قازاق كينوسىندا انا بەينەسىمەن تانىلعان ەكى اكتريسا بار. ءبىرى – «تاقيالى پەرىشتە» فيلمىندەگى بارلىعىمىزعا تانىس, اتى اڭىزعا اينالعان ءامينا ومىرزاقوۆا بولسا, ەكىنشىسى «اناعا اپارار جول» فيلمىنەن كەيىن كينوسۇيەر قاۋىمنىڭ ىقىلاسىنا بولەنگەن تالانتتى اكتريسا التىناي نوگەربەك. ونەر الەمىندە انالار بەينەسىنىڭ ادەمى گالەرەياسىن جاساعان التىناي ۇزاق جىلدار بويى قاليبەك قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق-دراما تەاترىندا ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. ونەردە عانا ەمەس ومىردە دە شىنايى بولمىسىنان اينىماعان, جانى سۇلۋ اكتريسانىڭ ءار ءرولى وزىنشە ەرەكشە, كورەرمەن جانىن بىردەن باۋراپ الادى. سوندىقتان دا شىعار, التىناي ءوز زامانداستارىنان وزا شاۋىپ مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى اتاندى.
التىنايدىڭ اكەسى قازاقستانداعى كاسىبي كينوتانۋدىڭ نەگىزىن قالاعان باۋىرجان نوگەربەك بولسا, اناسى دا كاسىبي تەاترتانۋشى. قوس بىردەي ونەر وكىلىنىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن ونىڭ بالالىق شاعى كوبىنەسە تەاتردا جانە كينو ۇيىندە وتكەن. «اتا-انام تەاتر سالاسىنىڭ ادامدارى بولعاندىقتان, بالا كەزىمىزدەن تەاتردان شىقپايتىنبىز. ونەرسىز مەنىڭ ءومىرىمدى ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. اكتريسا بولامىن دەگەن شەشىمدى 9-سىنىپتا قابىلدادىم. باسىندا بالەرينا بولسام دەيتىنمىن, وعان اكەم قارسى بولدى. وسىلايشا وقۋعا ءتۇسىپ تۇرعان جەرىمنەن كەتىپ قالدىم. ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىندا جاڭادان اشىلعان كينو بولىمىنە وقۋعا ءتۇستىم. بىتىرگەننەن كەيىن «ەندى قايدا بارامىز؟» دەگەن وي تۋدى. باعىمىزعا وراي ديپلومدىق سپەكتاكلىمىزدى الماتىعا ارنايى قادىر جەتپىسباەۆ كەلىپ كوردى. ءسويتىپ ول كىسى ءبىزدى اقمولاداعى قاللەكي تەاترىنا شاقىردى. ءبىز قۋانا-قۋانا كەلىسىپ, الاتاۋدىڭ بوكتەرىنەن ارقانىڭ تورىنە كەتە باردىق. مەنىڭ ونەر جولىم, ءومىرىم ءبارى وسى جەردە باستالدى» دەپ ەسىنە الدى اكتريسا.
اكەمنىڭ سىنىن قابىلداپ ءوستىم
«اكە – بالاعا سىنشى» دەيدى. ال التىناي ءۇشىن اتا-اناسىنىڭ تەاتر سىنشىسى بولۋى ەكى ەسە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەپتى. «اكەم ويىن, سىنىن ۇنەمى ايتىپ وتىراتىن. مەن سول سىندى قابىلداپ ءوستىم. اتا-انامنىڭ ونەر ادامدارى بولعانى مەن ءۇشىن ارتىقشىلىق بولدى. ونىڭ ىشىندە سىنشى بولعاندارى ماعان ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ارتتى. انام مەن اكەم تەاترعا كەلەتىن كۇنى مەن ەكى ەسە دايىندالىپ, ساحناعا ەكى ەسە جينالىپ شىعاتىنمىن. ءبىر كەزدەرى ارىپتەستەرىم «ساعان قانداي جاقسى, اتا-اناڭ ۇنەمى باعىت بەرىپ وتىرادى عوي» دەپ ايتاتىن. مەن «ءيا, جاقسىسى جاقسى. بىراق سپەكتاكل ءساتسىز بولعان كۇنى ەڭ ءبىرىنشى ۇرىستى مەن ەستيمىن» دەيمىن. قازىر سونىڭ بارلىعىن كۇلىپ ەسكە الامىن. سول كەزدە اتا-انامنىڭ مەن ءۇشىن قاتتى ۋايىمداپ, جۇمىسىمنىڭ ءساتتى شىعۋى ءۇشىن ايتقان سىندارىن تۇسىنەمىن. سول ءۇشىن مەن ولارعا ەش ۋاقىتتا رەنجىمەيتىنمىن. سوسىن اقىرىنداپ كينوعا قادام باسا باستاعاندا اكەمە كورسەتىپ كەڭەسىن سۇرايتىنمىن. كينو مەن تەاتردىڭ اراجىگىن تۇسىنۋگە مارقۇم اكەم كوپ كومەكتەستى» دەدى كەيىپكەرىمىز.
كينوعا كەش كەلدىم
حالىق اراسىندا «تەاتر – حاس سۇلۋدىڭ كوز جاسىنداي ءمولدىر ونەر» دەگەن پىكىر ءجيى ايتىلادى. سول ءمولدىر بۇلاقتان باستاۋ العان اكتريسا جانى تەاترمەن ەگىز. ويتكەنى ول ءومىردى ەڭ ءبىرىنشى بولىپ ساحنادا تانىدى, كورەرمەنىنىڭ قوشەمەتىمەن ءوستى. «مەنىڭ باستاۋىم – تەاتر. ول مەن ءۇشىن قىمبات. ال كينو – مەنىڭ تاڭداۋىم. مەن ينستيتۋتقا وقۋعا تۇسكەندە كينوعا ءتۇسۋدى ارمانداپ سول سالانى تاڭدادىم. بىراق ءبىز بىتىرگەن جىلدارى سونداي كەزەڭ بولدى ما, بەرى قاراي كوشىپ كەتكەن سوڭ با كينودان الشاقتاپ قالدىق. كينو – الماتىدا, ءبىز – استانادا. سوندا دا ۇزبەي جىل سايىن كاستينگتەرگە بارىپ ءجۇردىم. مۇمكىن ءساتى سولاي تۇسكەن شىعار, مەن كينوعا كەش كەلدىم. تەاتر مەن ءۇشىن ماحاببات. ويتكەنى ماحابباتتا كەشىرىم بار. ماحابباتتا شەكسىزدىك بار, جانكەشتىلىك بار. ماحابباتىڭ ءۇشىن بارىنە دايىنسىڭ. تەاتر دا سونداي. تەاترداعى جۇمىس ءبىر ادامعا عانا بايلانىستى ەمەس. ءبىر سپەكتاكلدىڭ جارىققا شىعۋى ءۇشىن قانشاما ادام اتسالىسادى. كينو مەن ءۇشىن ءومىر. سپەكتاكلدى ويناعان كەزدە بىرنەشە ادامعا ەمەس, كورەرمەنگە وينايمىز. سول كورەرمەندى وزىڭە باۋراپ الۋ ءۇشىن بۇكىل ەنەرگياڭ مەن كۇشىڭدى جىبەرەسىڭ. ال كينودا ەكران سونشالىقتى جاقىن, كەيدە ءبىر كادرداعى ءساتتى شىققان ويىنىڭ دا جەتىپ جاتادى. مۋزىكا, مونتاج ءبارى قوسىلىپ كينوعا رەڭ بەرەدى. تەاتردا ونداي جوق. ساحناداعى 2 ساعات سۇرگەن ءومىرىڭ الاقانداعىداي كورىنەدى. سول جاعىنان تەاتردا قيىنىراق شىعار. ال كينو شىنايىلىقتى قاجەت ەتەدى» دەدى التىناي نوگەربەك.
سوڭعى كەزدەرى تەاترعا جاستاردىڭ جاڭا لەپپەن كەلىپ جاتقانى اكتريساعا دا ۇلكەن ءۇمىت سىيلاپتى. «تەاترىمىزعا كەلىپ جاتقان جاس بۋىننىڭ ونەرىنە كوڭىلىم تولادى. مەنى قۋانتاتىنى – ولاردىڭ بويىنداعى شىنايىلىقتارى. بارلىعى دا بيگە, انگە يكەمدى. جاتپاي تۇرماي جۇمىس ىستەپ جۇرگەندەرىن دە بايقاپ ءجۇرمىن. جاستارعا قاراپ سۇيسىنەمىن. ۇلكەندى ۇلكەن, كىشىنى كىشىدەي سىيلايدى, قۇرمەتتەيدى. ەگەر ماعان شاكىرت تاربيەلەۋگە ۇسىنىس تۇسسە, قۋانا-قۋانا قابىلدايمىن. ويتكەنى ول – ماڭگىلىك ماماندىق. شاكىرتتەرىڭمەن عۇمىرىڭ جالعاسا بەرەدى. ەشقاشان قارتايمايسىڭ» دەيدى كەيىپكەرىمىز.
كوبىنەسە اكتريسانىڭ كينو الەمىندە سومدايتىن بەينەسى – انانىڭ ءرولى. ءبىر كەيىپكەر بولعانىمەن دە, مىنەزدەرى ءبىر-بىرىنە ۇقسامايتىن بەينەلەر. كەيىپكەرلەرىنىڭ جىگەرىنىڭ مىقتىلىعى ومىردە كەزدەسكەن ءتۇرلى جاعدايلارعا دا ءوز سەپتىگىن تيگىزەدى ەكەن. «انا ءرولى تابيعاتىما جاقىن. ويتكەنى تىرشىلىكتىڭ كوزى انادان باستالادى. مەن كينوعا انانىڭ بەينەسىندەگى رولىممەن كەلگەنىمە قۋانامىن. ول – مەن ءۇشىن مارتەبە. ومىردە دە سونداي ابزال انا بولعىم كەلەدى. اناعا اپارار جولداعى انا رولىنە كاستينگ ارقىلى كەلدىم. ءبىرىنشى ۆيدەولار ءتۇسىرىپ جىبەردىم. سودان الماتىعا بارىپ تاعى تالقىعا تۇستىك. سوڭىندا وسى ءرول ماعان بۇيىرىپتى» دەدى اكتريسا.
تاريحي شىعارمالارعا جاقىنمىن
قازىر اقان ساتاەۆتىڭ قاسىم حان كينوسىندا جاحان بەگىمنىڭ ءرولىن سومداپ جاتقان اكتريسانىڭ جانىنا تاريحي شىعارمالار جاقىن. ال جاڭا تەاتر ماۋسىمىندا ءساتىن سالسا سۇيىكتى اكتريسالارىڭىز جاڭا رولدەردى دە سومداپ قالار. «ادالدىقتىڭ اقىرى ءبىر كورىنەدى» دەگەن قازاقتىڭ ءسوزىن ومىردە دە, ونەردە دە ۇستانامىن. ادالدىق, ادامگەرشىلىك دەگەن نارسەلەردەن ەشقاشان اتتامايمىن. كاسىبيلىكتى باعالايمىن. ناعىز كاسىبي مامان ەش ۋاقىتتا دايىندىقسىز كەلمەيدى. ول ەش ۋاقىتتا كەشىكپەيدى. ول ءاردايىم ىشكى مادەنيەتتى, ساحنالىق مادەنيەتتى, بولماسا ءتۇسىرىلىم الاڭىنداعى مادەنيەتتى ساقتاپ تۇرادى. كوپشىلىك مەنى تەك انا رەتىندە ەمەس, باسقا قىرلارىمنان دا كورسە ەكەن دەيمىن. ول جاعىنان تەاتردا كومەديالىق, باسقا دا جانرداعى رولدەرىم بار. كينودا دا سونداي رولدەردە كورىنگىم كەلەدى. قانداي ءرول ويناسام دا مەن ءۇشىن ەڭ باستىسى – كورەرمەندى وزىممەن بىرگە باسقا الەمگە الىپ كەتۋ» دەدى كەيىپكەرىمىز.
ونەر ادامدارىنا قولداۋ كەرەك
تەاتر اكتەرلەرىنىڭ «جىرىنا» اينالعان باسپانا ماسەلەسىنىڭ بىرنەشە جىلدان بەرى جابۋلى كۇيىندە قالىپ كەلە جاتقانى بەلگىلى. تەاتردىڭ قالالىق بيۋدجەتتەن رەسپۋبليكالىققا اۋىسۋى دا تۇرعىن ءۇي بەرۋدىڭ اۋىلىن الىستاتتى. قاللەكي تەاترىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە سوڭعى 7 جىلعا جۋىق ۋاقىتتا مۇلدەم باسپانا بەرىلگەن جوق. باسپاناعا مۇقتاج قىزمەتكەرلەردىڭ الدى 15 جىلداپ پاتەر كەزەگىندە تۇر. تاڭنان كەشكە دەيىن ۋاقىتىنىڭ باسىم بولىگىن تەاتردا وتكىزەتىن, ونەر ادامدارىندا ەكىنشى جۇمىس ىستەۋگە ارتىق ۋاقىت تا جوق. بۇرىن قالا اكىمدىگىنە قاراستى جاتاقحانادا تۇرىپ كەلسە, بىلتىردان باستاپ ول دا بۇيىرماعان. اكتريسانى الاڭداتاتىن دا ارىپتەستەرىنىڭ باسىنداعى وسى جاعداي. «ءبىز تەاترعا كەلگەننەن كەيىن اراعا 10 جىل سالىپ باسپانالى بولدىق. بىزگە دەيىنگى ارتىستەر دە ءۇيدى تەگىن الىپ جاتتى. بۇل ونەر ادامدارى ءۇشىن ۇلكەن قولداۋ بولاتىن. ويتكەنى ءبىز ءۇي جاعىن ويلامادىق, ۇكىمەت بىزگە بەرەتىنىن, قالانىڭ كەزەگىندە تۇرعانىمىزدى بىلدىك. كەيىن ونەر جىلى بولعان كەزدە ەلباسى قانشاما پاتەر بەردى. سونداي ءبىر قولداۋ ارقاشاندا كەرەك دەپ ويلايمىن. ويتكەنى ول بىرەۋدەن بىردەڭە كۇتۋ, قول جايۋ ەمەس. تاريحقا جۇگىنسەك تە, جۇرتقا بەلگىلى ونەر ادامدارىن قولدايتىندار ارقاشان تابىلعان. مىسالى, ەستايدىڭ وقۋىنا, شىعارماشىلىقپەن اينالىسۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن قامقورشىسى بولعان. ويتكەنى ونەر – حالىقتىكى. ەرتەڭ ۇرپاققا قالاتىن دۇنيە. ونەر قاشاندا قولداۋعا ءزارۋ. ونەر ادامدارىنىڭ الاڭسىز ونەرمەن اينالىسۋى ءۇشىن باسىندا باسپاناسى بولۋى كەرەك. سوڭعى جىلدارى وسى ءۇردىس سايابىرسىپ قالدى. الداعى ۋاقىتتا قالا اكىمى بۇل ءداستۇردى جانداندىرسا ەكەن دەگەن نيەتىم بار. جاس ارتىستەردى قولداپ, باسپانا الۋعا ارنالعان ارنايى باعدارلاما ەنگىزسە دەپ بارلىعىمىز كۇتىپ ءجۇرمىز» دەپ ويىمەن ءبولىستى التىناي نوگەربەك.
كەيىپكەرىمىزدىڭ ءوزىن عانا ەمەس, تەاتردىڭ جاڭا ءوسىپ كەلە جاتقان جاستارىن ويلاپ, سولارعا الاڭداۋشىلىق تانىتىپ جۇرگەنى سۇحبات الا بارعان ءبىزدى سۇيسىندىرمەي قويمادى. بەينە ءبىر ونەردە عانا ەمەس, ومىردە دە «انا» رولىنە جارالعانداي. كوڭىلىنەن شۋاق, پەيىلىنەن مەيىرىم ەسەدى.
كوكتەم قارقىن
