ەلورداداعى ەرەكشە تۇرعىن الاپتىڭ ءبىرى – سارىارقا اۋدانىنىڭ ەڭ شەتىندە ورنالاسقان «ورمان وتىرعىزۋ تەلىمى» كەنتى. ەلدى مەكەندە 500-گە جۋىق ادام, ياعني 60-قا تارتا ءۇي تۇرادى. تاريحى 1954 جىلى باستالاتىن كەنتتىڭ باستاپقى اتاۋى – جۇمىسشىلار تۇراتىن «قازاۆتوجول» بولعان. قازىرگى اتى ايتىپ تۇرعانداي, كەنتكە كىرىپ كەلە جاتقاندا مىڭداعان اعاشتىڭ اراسىنا جاسىرىنعان ۇيلەردى بىردەن بايقاي المايسىز.
مۇنداعى جايلىلىق كەنتتى قالانىڭ شۋىنان دەمالعىسى كەلگەندەرگە تاپتىرماس ورىنعا اينالدىرار ەدى. تابيعاتىنىڭ تارتىمدىلىعىن اۋىل شەتىمەن ەسىلدىڭ وتەتىنى دە ارتتىرا تۇسكەندەي. دەگەنمەن وسىنداي ارتىقشىلىقتارىمەن قاتار كەنتتىڭ شەشىلمەي جاتقان ماسەلەلەرى دە جەتىپ ارتىلادى. الاپ تۇرعىندارىمەن تىلدەسسەڭىز, ءبىرىنشى كەزەكتە سۋ ماسەلەسىن العا تارتادى. سەبەبى تۇرعىن الاپ پايدا بولعاننان بەرى مۇنداعى ەل ورتالىقتاندىرىلعان سۋمەن جابدىقتاۋ جۇيەسىنە قوسىلا الماي كەلەدى. وسىلايشا ەشقاشان سۋ بولماعان كەنتتە بيىل قالا اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن ورتالىق سۋ قۇبىرى مەن كارىز قۇرىلىسى باستالدى. سونىمەن قاتار كەلەسى جىلى الاپتى گازبەن قامتاماسىز ەتۋ جوباسىن باستاۋ جوسپارلانىپ وتىر.
– بۇل الاپتىڭ باستى ماسەلەسى – سۋ. ارينە, ءار تۇرعىندا ءوز سۋ ۇڭعىماسى بولدى, بىراق ول اۋىز سۋعا ارنالماعان. سوندىقتان مۇنداعى ادامدار سۋدى كورشى تۇرعىن الاپتاردان تاسيدى. ءۇش جىل بۇرىن «استانا سۋ ارناسى» مەكەمەسىمەن ولار بىزگە اپتاسىنا ءبىر رەت سۋ اكەپ تۇرۋى ءۇشىن كەلىستىك. بۇرىنعى قالا اكىمى التاي كولگىنوۆ تۇرعىن الاپقا دەيىن سۋمەن قامتۋ, سۋ تارتۋ جانە ەلەكترمەن جابدىقتاۋ جەلىلەرىن جەتكىزۋ جوبالارىن جۇزەگە اسىرۋعا تاپسىرما بەردى. سوڭعى بەس جىلدا بىزدە اۋدان اكىمى 4 رەت وزگەردى. ولاردىڭ ارقايسىسى الاپتىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسىپ كەتتى. اسىرەسە, ەرعالي ەگەمبەردى مىرزاعا سۋمەن قامتۋ جوباسىن كوتەرىپ, ونى قالا اكىمىنە قورعاپ شىققانى ءۇشىن مىڭ العىس. ويتكەنى بۇل جوبانىڭ اتالعان الاپ تۇرعىندارى ءۇشىن ماڭىزى وتە زور, – دەيدى سارىارقا اۋدانى بەلسەندىلەرىنىڭ ءبىرى جاننا قۇرمانباەۆا.
«ورمان وتىرعىزۋ تەلىمى» الابىندا بار بولعانى ەكى كوشە بار, ءبىرى – شارىن, ەكىنشىسى – قۇمسۋات. شاعىن اۋداننىڭ وسى كوشەلەرىمەن كەلە جاتقاندا, ءتۇرلى ءتۇستى بالالار الاڭى كوزگە تۇسەدى. بۇرىن بالالارىن ويناتۋ ءۇشىن ورتالىق پاركتەرگە سابىلاتىن اتا-انالارعا 2020 جىلى وسى الاڭ سالىنعاننان باستاپ ءبىراز جەڭىلدەدى. مۇندا 6 كىشكەنتاي ارحيتەكتۋرالىق كەسكىندەمە قويىلىپ, 2 workout-ايماق سالىندى, EPDM رەزەڭكە جابىندىسى توسەلدى, ورىندىقتار مەن قوقىس سالعىشتار دا ورناتىلدى جانە اينالاسىنا اعاش وتىرعىزىلدى.
– كەنتتىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى – مۇندا ءومىر ءسۇرۋدىڭ قاۋىپسىزدىگى, سەبەبى الاقانداي عانا الاپتا ادامداردىڭ ءبارى ءبىر-ءبىرىن جاقسى تانيدى. سوندىقتان بالالارىمىزدى ەش قورىقپاستان الاڭعا جالعىز جىبەرىپ, ولار ءۇشىن الاڭداماي وتىرا الامىز. ءتىپتى بىزدە ولاردى باقىلايتىن بەينەكامەرالار دا جوق. دەگەنمەن كامەرا ورناتسا جاقسى بولار ەدى. سەبەبى كوبىنە باسقا جاقتىڭ ادامدارى كەلىپ, قۇرىلىستان شىققان جانە تۇرمىستىق قوقىس قالدىقتارىن اعاشتار اراسىنا تاستاپ كەتەدى. ال ولاردى, ارينە, ءبىز, اۋىل تۇرعىندارى, تازالايمىز. كامەرا قويىلسا, قوقىس تاستاعانداردى تەز تاۋىپ, ايىپپۇل سالۋعا بولار ەدى, – دەپ جالعاستىردى ءسوزىن جاننا قۇرمانباەۆا.
الاپ تۇرعىندارى مەن سارىارقا اۋدانى اكىمدىگى اپپاراتى قىزمەتكەرلەرىن بىرىكتىرەتىن ءبىر ءداستۇرلى ءىس-شارا – ول سەنبىلىك. تۇرعىنداردىڭ ايتۋىنشا, ءار كوكتەم مەن كۇزدە بارشا كەنت حالقى بىرىگىپ, تازالىق جۇمىسىن جۇرگىزەدى.
– سەنبىلىك ءبىز ءۇشىن ءبىر مەرەكە سەكىلدى وتەدى. تۇرعىندار پالاۋ, باۋىرساق, تاتتىلەرىن اكەلىپ, داستارحان جاساپ قويادى. مۋزىكا قوسىلىپ, سوڭى مەيرامعا اينالادى. ءتىپتى اكىمدىك قىزمەتكەرلەرى دە «سەنبىلىكتى وتكىزگەن سوڭ, لپۋ-دا وتكىزۋ كەرەك» دەپ ازىلدەيدى. ەندى ءبىز وزەندە ءوزىمىزدىڭ جەرگىلىكتى جاعالاۋىمىزدىڭ بولعانىن ارماندايمىز, – دەيدى اۋىل بەلسەندىسى.
استانانىڭ قاتال قىسىنا قاراماستان, بۇل الاپتا ءالى كۇنگە بىردە-ءبىر جىلى ايالداما ورناتىلماعان. بۇعان ونداي ايالدامالاردىڭ, نەگىزىنەن, حالىق سانى 1000-نان اساتىن ەلدى مەكەندەردە سالىناتىنى سەبەپ. قازىر مۇندا قاراپايىم عانا ەكى ايالداما بار, ءبىرى جاقىندا عانا ەلدى مەكەننىڭ ىشىنە قويىلدى. ەكىنشىسى تاسجول جاقتا. الاپقا 120ا شاعىن اۆتوبۋسى قاتىنايدى. تۇرعىندار جىلى ايالدامانىڭ جوعىنا شاعىمدانبايدى. سەبەبى ءاربىر تۇرعىن اۆتوبۋستىڭ ءجۇرۋ كەستەسىن جاتقا بىلەدى. ۇيلەر دە جاقىن, ءتيىپ تۇر. توڭىپ بارا جاتساڭ, كىرىپ جىلىنىپ الاسىڭ. ال بالالار ءۇشىن مەكتەپ اۆتوبۋسى قاتىنايدى. ءبىر وكىنىشتىسى – بۇل الاپ تۋرالى كوبىنىڭ بىلمەۋى. از دا بولسا ولار دا استانالىق, ەلورداداعى بارلىق يگىلىكتەرگە قول جەتكىزۋدە تەڭ قۇقىلى. الاپ جۇمىسىن كوپكە تانىتۋدا اۋىل ينسپەكتورى ەرجان جۇماعۇلوۆتىڭ ەڭبەگىن ايتا كەتۋ كەرەك. تۇرعىندار دا ونى اۋزىنان تاستامايدى. ينسپەكتوردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىندە, «ورمان وتىرعىزۋ تەلىمى» الابىنان باسقا, «كوكتال», «كوكتال-2» ەلدى مەكەندەرى مەن ساياجاي تەلىمدەرى بار.
– اۋدان اكىمدىگى اپپاراتىندا جۇمىس ىستەگەنىمە 12 جىل. وسى اۋدانعا قاراستى «ورمان وتىرعىزۋ تەلىمى» الابىندا بۇرىن تۇرعىندار ترانسفورماتور ىشكى ستانساسىنىڭ دۇرىس جۇمىس ىستەمەيتىنىنە ءجيى شاعىمداناتىن. مۇنىڭ سەبەبى بۇل سالا مۇندا جەكەمەنشىكتە, كوممۋنالدىق كاسىپورىندار قاراماعىنا بەرىلمەگەن. بيىل قۇرىلىسى باستالعان ەلەكترمەن جابدىقتاۋ جەلىلەرى كەلەسى جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەندە بۇل ماسەلەلەردىڭ ءبارى جويىلادى. ءبىر ايتا كەتەرلىگى, سۋمەن قامتۋ, سۋ تارتۋ جانە ەلەكترمەن جابدىقتاۋ جەلىلەرىن جەتكىزۋ جوبالارى الاپ تۇرعىندارىن جۇمىسپەن قامتۋعا دا ىقپال ەتتى. جوباعا تارتىلعان جۇمىسشىلاردىڭ 50 پايىزى – وسى اۋىل تۇرعىندارى, – دەيدى ە.جۇماعۇلوۆ.
ەرجان جۇماعۇلوۆتىڭ ايتۋىنشا, الاپتى گازداندىرۋدى جوبالاۋ جۇمىسى بەلسەندى جۇرۋدە. ونى 2024 جىلى تولىق اياقتاۋ كوزدەلىپ وتىر.
– تۇرعىن الاپتى حالىق ءۇشىن بارىنشا جايلى ەتۋگە جۇمىس جۇرگىزەمىز. بۇل كەنتتىڭ ءبىر ارتىقشىلىعى – تۇسىنان وزەن اعىپ جاتقانى. وعان قوسا, تازا اۋا, تىنىشتىق, كولىكتىڭ شۋى جوق, ءتىپتى مۇندا تابيعاتىنىڭ ءالى دە تازالىعى سونداي, قويان, كىرپى مەن شىلدەر, جاپالاق كەزدەسەدى. ەكى كۇندە ءبىر رەت ءتيىستى تەلىمدەردى تەكسەرىپ, ارالاپ شىعامىن. قار تازالاۋ جۇمىسى قارقىندى جۇرگىزىلەدى. حالىقتىڭ شاعىمى بولسا, WhatsApp-چاتتا ايتىلادى, وعان دەرەۋ جاۋاپ بەرەمىز. كەنتتى تولىق گازداندىرىپ بولعان سوڭ اۋماق جولدارىنا تاسجول توسەۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. تروتۋارى دا, نوسەر سۋىنا ارنالعان ارىقتارى دا بولادى, – دەيدى ينسپەكتور.
ادەتتە, اۋدان اكىمدىگى بەلسەندى تۇرعىنداردى العىس حاتپەن ماراپاتتاپ, ىنتالاندىرىپ وتىرادى. جاقىندا, كەرىسىنشە, تۇرعىندار وزدەرىنە قولداۋ بىلدىرگەن دەپۋتاتتار مەن باسشىلاردى ماراپاتتادى. سارىارقا اۋدانى اكىمدىگىنىڭ ءماجىلىس زالىنا جينالعان تۇرعىندار دەپۋتات تالعات قوجاحمەتوۆكە, اۋدان اكىمى ءجۇسىپ جۇماعۇلوۆقا, قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەسەت بايكەنگە, وتىن-ەنەرگەتيكالىق كەشەنى جانە كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق باسقارماسىنىڭ باسشىسى تولەگەن قۇلىشەۆقا العىس حات تابىستادى.
