مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ رەسپۋبليكالىق پەداگوگتەر سەزىنە قاتىستى. پرەزيدەنت, ەڭ الدىمەن, جيىنعا قاتىسۋشىلاردى ۇستازدار كۇنىمەن قۇتتىقتاپ, ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جارقىن, دامىعان مەملەكەتكە اينالۋى ءۇشىن مۇعالىمدەر قاۋىمى ايانباي ەڭبەك ەتىپ جۇرگەنىن اتاپ ءوتتى. «احمەت بايتۇرسىنۇلى «ءبىز ەلدى تۇزەۋدى بالا وقىتۋ ءىسىن تۇزەۋدەن باستاۋىمىز كەرەك» دەگەن. ۇلت ۇستازىنىڭ بۇل ءسوزى قاشاندا ورىندى. ءبىلىم مەن عىلىم – تابىسقا جەتۋدىڭ ەڭ باستى كىلتى. وسكەلەڭ ۇرپاققا تاعىلىمدى تاربيە جانە وزىق ءبىلىم بەرۋ – وتە ماڭىزدى مىندەت. سوندىقتان ۇستازدار قاۋىمىنا, ياعني سىزدەرگە زور جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەدى» دەدى مەملەكەت باسشىسى.
پەداگوگيكاعا جاڭا كوزقاراس قاجەت
قاسىم-جومارت توقاەۆ مۇعالىمدەردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋعا جانە بەدەلىن ارتتىرۋعا مەملەكەت تاراپىنان ەرەكشە كوڭىل ءبولىنىپ جاتقانىنا نازار اۋداردى.
«مەنىڭ باستاماممەن 2019 جىلى «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» جەكە زاڭ قابىلداندى. سوڭعى ءتورت جىلدا ۇستازداردىڭ جالاقىسى 2 ەسە ءوستى. جاقىندا بالاباقشا تاربيەشىلەرىنىڭ ايلىعى 30 پايىزعا كوبەيدى. ۇستازداردىڭ ەڭبەك دەمالىسى ۇزارتىلدى. مۇعالىمنىڭ مىندەتىنە كىرمەيتىن ارتىق جۇمىستىڭ ءبارى الىنىپ تاستالدى. ۇستازداردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ ماسەلەسىنە باسا ءمان بەرىلىپ جاتىر. «بولاشاق» باعدارلاماسىمەن ءۇش جىلدا 220-عا جۋىق پەداگوگ شەتەلدە وقىپ كەلدى. مۇعالىم ماماندىعىن تاڭداعان جاستارعا قويىلاتىن تالاپ كۇشەيدى. وسى سالاداعى ستۋدەنتتەردىڭ ستيپەندياسى 2,5 ەسە كوبەيدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, ءبىز, ەڭ الدىمەن, بىلىكتى ۇستاز دايارلاۋ ىسىنە ايرىقشا ءمان بەرىپ وتىرمىز» دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە, بۇگىندە پەداگوگيكا سالاسى عىلىمنىڭ ەڭ ماڭىزدى تارماعىنىڭ بىرىنە اينالدى. سوندىقتان بۇل سالاعا تۇبەگەيلى جاڭا كوزقاراس قاجەت. وسى رەتتە پرەزيدەنت ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا قاتىستى بىرقاتار ماڭىزدى ماسەلەگە توقتالدى. قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇستازداردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. مەملەكەت باسشىسى پەداگوگتەردىڭ بۇگىندە تەك ءپاندى عانا ۇيرەتىپ قويمايتىنىن, سونداي-اق بالالاردىڭ الەۋمەتتىك داعدىلارى مەن ەموتسيالىق ينتەللەكتىسىن دامىتۋعا ىقپال ەتەتىنىن ايتتى. وسىناۋ جوعارى اتقا لايىق بولۋ ءۇشىن مۇعالىمدەر ءاردايىم كاسىبي تۇرعىدان دامىپ, وزگەرىستەرگە دايىن بولۋعا ءتيىس.
«پەداگوگ – ۇلتتىڭ جاڭا ساپاسىن قالىپتاستىرۋ ۇدەرىسىندەگى ەڭ ماڭىزدى بۋىن. سوندىقتان ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جوعارى بىلىكتى ماماندارمەن تولىق قامتاماسىز ەتۋ وتە ماڭىزدى. الايدا قازىر مەكتەپتەرىمىزدە ماماندار تاپشى. بۇگىندە ەلىمىزدە 5 مىڭ پەداگوگ جەتىسپەيدى. بۇل كورسەتكىش جىلدان-جىلعا ارتىپ كەلەدى. ال پەداگوگيكا سالاسىندا وقىعان ءاربىر بەسىنشى تۇلەك ءوز ماماندىعى بويىنشا جۇمىس ىستەمەيدى. بۇعان قوسا مۇعالىمدەردىڭ 23 پايىزىندا عانا جوعارى بىلىكتىلىك ساناتى بار. مۇنىڭ ءبارى پەداگوگتەردى دايارلاۋ جانە ولاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ تاسىلدەرىن تۇبەگەيلى وزگەرتۋدى قاجەت ەتەدى. جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى پەداگوگيكالىق ماماندىقتارعا قاتىستى باعدارلامالاردىڭ باسىم بولىگى زامان تالابىن ەسكەرمەيتىن بۇرىنعى ادىستەمەلەرگە نەگىزدەلگەن. زاماناۋي تاسىلدەر مەن تەحنولوگيانى ەنگىزە وتىرىپ, وقۋ باعدارلامالارىن قايتا قاراۋ, جاڭعىرتۋ قاجەت» دەدى پرەزيدەنت.
ءار ازامات ۇزدىكسىز وقۋى كەرەك
مەملەكەت باسشىسى بالالاردىڭ ۋاقىت تالابىنا ساي وزىق ءبىلىم الۋى قاجەت ەكەنىن ەكىنشى ماڭىزدى ماسەلە رەتىندە اتاپ ءوتتى.
«عالىمدار 2050 جىلعا قاراي قازىرگى كاسىپتەردىڭ جارتىسىنا جۋىعىن تسيفرلىق جانە تەحنيكالىق جۇيەلەر الماستىرادى دەگەن بولجام ايتۋدا. سوندىقتان ازاماتتارىمىز جاڭا زامانعا قاجەتتى داعدىلاردى ۇيرەنۋى كەرەك. بۇل – وتە ماڭىزدى مىندەت. بۇرىن «العان ديپلومىڭ ءومىر بويى ازىق بولادى» دەگەن تۇسىنىك بار ەدى. ەندى ونىڭ ورنىن «ءومىر بويى وقى جانە ۇيرەن» دەگەن قاعيدا باسۋى كەرەك. قازىر جۇمىس بەرۋشىلەر ءۇشىن ەڭ باستىسى ديپلوم نەمەسە سەرتيفيكات ەمەس. ولار ىزدەنە بىلەتىن, جاڭا تالاپقا يكەمدەلە الاتىن, ءتارتىپتى جانە ۇقىپتى جاس مامانداردى باعالايدى. ياعني قىزمەتكەردىڭ قولىنداعى قاعازعا ەمەس, قارىم-قابىلەتىنە ءمان بەرەدى. سوندىقتان ءار ازامات ۇزدىكسىز وقۋى كەرەك» دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
ءۇش اۋىسىمدىق وقۋدان قۇتىلامىز
پرەزيدەنت ايرىقشا توقتالعان وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى – مەكتەپتەگى ورىن تاپشىلىعى. قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ايتۋىنشا, ەلىمىزدە جىل سايىن 400 مىڭنان استام بالا دۇنيەگە كەلەدى. بۇل, ارينە, قۋانتارلىق جايت. الايدا دەموگرافيانىڭ ءوسۋ قارقىنى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە ۇلكەن سالماق تۇسىرەدى.
«تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا ەلىمىزدە 2300-گە جۋىق مەكتەپ سالىندى. سونىڭ ناتيجەسىندە ءتورت اۋىسىممەن وقىتۋدان ارىلدىق. دەگەنمەن «ءۇش اۋىسىممەن» وقۋ جۇيەسى ءالى كۇنگە دەيىن بار. كوپتەگەن مەكتەپتىڭ تەحنيكالىق جابدىعى ەسكىرگەن. وسى ماسەلەنىڭ ءبارىن جوسپارلى تۇردە شەشۋىمىز قاجەت. مەنىڭ باستاماممەن ەلىمىزدە «جايلى مەكتەپ» جوباسى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. ەكى جىلدىڭ ىشىندە بارلىق ايماقتا, سونىڭ ىشىندە اۋىلدىق جەرلەردە جۇزدەگەن ءبىلىم ورداسى سالىنادى. سونىڭ ارقاسىندا ءۇش اۋىسىممەن وقىتۋدان ءبىرجولا قۇتىلامىز» دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
مەملەكەت باسشىسى جاقىندا ەلىمىزدىڭ كاسىپكەرلەرىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا قايىرىمدىلىق رەتىندە وبلىستاردا, قالالاردا مەكتەپ سالۋ ماسەلەسىن قوزعاعانىن جەتكىزدى. بۇدان بولەك, سىبايلاس جەمقورلىق ءۇشىن جاۋاپقا تارتىلعانداردىڭ زاڭسىز تاپقان قارجىسى مەكتەپ سالۋعا جۇمسالىپ جاتىر. قازىردىڭ وزىندە 13 مەكتەپ سالىندى. جىل سوڭىنا دەيىن تاعى دا 33 مەكتەپ بوي كوتەرەدى.
زورلىق-زومبىلىققا قاتاڭ شارا قولدانىلادى
قاسىم-جومارت توقاەۆ مەكتەپتى ەڭ قاۋىپسىز ورىنعا اينالدىرۋدىڭ, ءبىلىم وشاقتارىنىڭ بارىنە دابىل قاعۋ, بەينەباقىلاۋ جۇيەسىن ورناتۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىن تاعى دا ەسكە سالدى. مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا بەلەڭ العان بۋللينگ, الىمجەتتىك, زورلىق-زومبىلىق كورسەتۋ پروبلەماسى دا پرەزيدەنت نازارىنان تىس قالمادى.
«مەن پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە قىلمىس جاساعانداردى زاڭ جۇزىندە جازالاۋ ءۇشىن وسىنداي جاعدايلاردىڭ ءبارىن ايرىقشا باقىلاۋعا الۋدى تاپسىردىم. مۇنداي ادامدارعا باسقا ايتار ءسوزىم جوق. ىشكى ىستەر مينيسترلىگى, باس پروكۋراتۋرا بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە قاتىستى وزدەرىنە جۇكتەلگەن مىندەتتى دۇرىس اتقارۋعا ءتيىس. بالا قۇقىقتارى جونىندەگى ومبۋدسمەن مۇنداي جاعدايلاردىڭ ءبارىن تىركەپ, ماعان بايانداۋى قاجەت. قاتاڭ شارا قولدانامىز. مەكتەپتەردە زورلىق-زومبىلىق جاساۋشىلاردى باسقا جولمەن توقتاتۋ مۇمكىن ەمەس. ءبىلىم وشاقتارىندا قىلمىستىق پسيحولوگيانىڭ تارالۋى سەكىلدى كەلەڭسىزدىكتى تۇبىرىمەن جويۋ كەرەك» دەدى مەملەكەت باسشىسى.
ينتەرنەتى جوق مەكتەپ قالاي داميدى؟
پرەزيدەنت ايرىقشا توقتالعان تاعى ءبىر ماڭىزدى مىندەت – قالا مەن اۋىل مەكتەپتەرىندەگى ءبىلىم ساپاسىنىڭ تەڭسىزدىگىن جويۋ. قاسىم-جومارت توقاەۆ اۋىل مەكتەپتەرىن زياتكەرلىك, سونداي-اق قوعامدىق ورتالىق رەتىندە دامىتۋ ماڭىزدى ەكەنىن ايتتى.
– «مەكتەبى بار اۋىلدا تىرشىلىك بار» دەپ بەكەر ايتىلماعان. مەكتەپ بىرنەشە الەۋمەتتىك نىساننىڭ ءرولىن اتقارادى. وندا قوعامدىق جيىندار, مادەني ءىس-شارالار, سپورت سايىستارى وتەدى. اۋىل مەكتەبى جەرگىلىكتى جۇرتتى ورتاق ىسكە جۇمىلدىرادى. وسى ورايدا كاسىپكەرلەر قاۋىمىنا دا زور مىندەت جۇكتەلەدى. قازىر مەملەكەت پەن بيزنەستىڭ سەرىكتەستىگى ارقىلى اۋىل مەكتەبىن جاڭعىرتۋ جۇمىستارى قولعا الىندى. وسى تاسىلمەن ءۇش جىلدىڭ ىشىندە كەم دەگەندە ءبىر مىڭ اۋىل مەكتەبىن كەرەك-جاراقپەن تولىق جابدىقتاۋ قاجەت, – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىن تسيفرلاندىرۋ قارقىنىن جەدەلدەتۋ قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ويتكەنى تسيفرلىق شەشىمدەر وزىق پەداگوگيكالىق تاجىريبەنى تەز ءارى ءتيىمدى تۇردە كەڭىنەن تاراتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سول ارقىلى, ءتىپتى, شالعاي اۋداندارداعى وقۋشىلاردى ەلىمىزدىڭ جانە الەمنىڭ ۇزدىك ۇستازدارىنىڭ ماتەريالدارىمەن, ساباقتارىمەن قامتاماسىز ەتۋگە بولادى.
«اۋىل مەكتەپتەرىن جىلدامدىعى جوعارى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋ – تسيفرلىق دامۋ مينيسترلىگىنە دە, وبلىس اكىمدەرىنە دە جۇكتەلەتىن جاۋاپكەرشىلىك. التى ايدان كەيىن بەرىلگەن تاپسىرمانىڭ ورىندالۋىن تەكسەرەمىن. جالپى, ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن مۇلدە جاڭا دەڭگەيگە شىعارۋ ءۇشىن اۋقىمدى تسيفرلىق ترانسفورماتسيالاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋىمىز كەرەك. ەڭ الدىمەن, 2027 جىلعا دەيىن ينتەرنەت جەلىسى ءالى تارتىلماعان مەكتەپتەردىڭ ءبارىن جىلدامدىعى جوعارى ينتەرنەتكە قوسۋ قاجەت» دەدى مەملەكەت باسشىسى.
مەكتەپ – ەڭ الدىمەن ءبىلىم ورداسى
پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا, وقۋشىلارعا وزىق بىلىممەن قاتار ونەگەلى تاربيە بەرۋ كەرەك. مەملەكەتتىڭ تىرەگى – ادال ازاماتتار. ەلىمىزدە وسى قاعيداعا نەگىزدەلگەن جاڭا قوعامدىق ەتيكا ورنىعۋعا ءتيىس. مەكتەپ ىزگىلىك قاعيدالارىن, ادامزاتقا ورتاق قۇندىلىقتاردى بالالاردىڭ بويىنا سىڭىرەتىن ورتالىققا اينالۋى كەرەك. مەملەكەت باسشىسى ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە, قازاقستان كونستيتۋتسيا بويىنشا زايىرلى مەملەكەت ەكەنىنە نازار اۋداردى. سونداي-اق قوعامدا قىزۋ پىكىرتالاسقا ۇلاسقان ءدىن ماسەلەسىنە بايلانىستى پىكىر ءبىلدىردى.
«بۇل قاعيدا بارلىق جەردە, سونىڭ ىشىندە ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە قاتاڭ ساقتالۋعا ءتيىس. مەكتەپ – ەڭ الدىمەن, ءبىلىم ورداسى. بالالار مەكتەپكە ءبىلىم الۋ ءۇشىن بارادى. ال ءدىني ۇستانىم – ءار ازاماتتىڭ جەكە ماسەلەسى, ءوز تاڭداۋى. ەلىمىزدە ءدىن بوستاندىعىنا زاڭمەن كەپىلدىك بەرىلگەن. بالالارىمىز ەسەيىپ, دۇنيەتانىمى تولىق قالىپتاسقان سوڭ ءوز تاڭداۋىن جاساعانى دۇرىس دەپ سانايمىن. ەڭ باستىسى, كوزقاراسى ايقىن, ساناسى سەرگەك ءارى داستۇرگە بەرىك ۇرپاق تاربيەلەۋ كەرەك» دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن پرەزيدەنت.
جيىن بارىسىندا استانا قالاسىنداعى جانە وڭىرلەردەگى مەكتەپتەر مەن كوللەدجدەردە ەڭبەك ەتەتىن ۇستازدار ءسوز سويلەپ, ءبىلىم سالاسىن دامىتۋ جونىندەگى ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى. سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى اسا ۇزدىك جەتىستىكتەرى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا سىڭىرگەن ايرىقشا ەڭبەگى ءۇشىن بىرقاتار مۇعالىمگە «قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ۇستازى» قۇرمەتتى اتاعىن بەردى. اتالعان ماراپات ەڭبەك ارداگەرى مايرا مامبەتوۆاعا (الماتى قالاسى), قوجابەرگەن جىراۋ اتىنداعى ورتا مەكتەپ مۇعالىمى ايجان قاپەزوۆاعا (پەتروپاۆل قالاسى), س.ءابدىجاپپاروۆ اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەپ-ينتەرناتىنىڭ مۇعالىمى روزا ساليموۆاعا (تۇركىستان وبلىسى), ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى مەكتەپ-گيمنازيا مۇعالىمى ءسابيرا كۇلپەيىسوۆاعا (قاراعاندى قالاسى), اكادەميك ق.ساتباەۆ اتىنداعى مەكتەپ-بالاباقشا وقۋ-تاربيە كەشەنىنىڭ مۇعالىمى ءسابيت يبادۋللينگە (پاۆلودار وبلىسى), رايىمبەك باتىر اتىنداعى №50 «قازعارىش» مەكتەپ-ليتسەيىنىڭ مۇعالىمى ايگۇل ەرجانوۆاعا (استانا قالاسى), اقتوبە وبلىستىق مامانداندىرىلعان «ءبىلىم-يننوۆاتسيا» ليتسەي-ينتەرناتىنىڭ مۇعالىمى بايان بازارعاليەۆاعا سالتاناتتى تۇردە تابىستالدى.
