قان ورتالىعى – بۇل كوپشىلىكتىڭ قان تاپسىرۋعا ارنالعان ورىن دەپ قانا قابىلداپ, اۋىزەكى تىلدە اتاپ جۇرگەن اتاۋى. ال شىن مانىندە استاناداعى بۇل مەكەمەنىڭ نەگىزگى اتاۋى – رەسپۋبليكالىق ترانسفۋزيولوگيا عىلىمي-وندىرىستىك ورتالىعى. اتالمىش ورتالىق – بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىز بويىنشا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى الدىڭعى قاتارلى كاسىپورىنداردىڭ ءبىرى. سوناۋ 1965 جىلى بۇرىنعى اقمولا, كەيىننەن تسەلينوگراد وبلىسى بولىپ وزگەرتىلگەن وڭىردەگى قان قۇيۋ بەكەتى بولىپ ىرگەتاسى قالانعان مەكەمە 2011 جىلدان بەرى ترانسفۋزيولوگيا عىلىمي-وندىرىستىك ورتالىعى بولىپ, رەسپۋبليكا بويىنشا قان قىزمەتى جۇمىسىن جۇيەلى تۇردە ۇيلەستىرىپ كەلەدى.
جالپى, استانا مەن الماتىداعى رەسپۋبليكالىق ترانسفۋزيولوگيا عىلىمي-وندىرىستىك ورتالىقتارىمەن قاتار, وسى مەكەمەلەر قاراماعىندا قازاقستان بويىنشا تاعى دا 16 قان ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى ەكەن. ولار 14 وبلىستاعى وڭىرلىك قان ورتالىقتارى جانە الماتى مەن سەمەيدەگى قالالىق قان ورتالىقتارى ەكەنىن ايتا كەتكەن ءجون بولار. بۇل مەكەمەلەردىڭ بارلىعىنىڭ دا زەرتحانالارى حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي, زاماناۋي ۇلگىدەگى تەحنيكالارمەن جابدىقتالعان. ال ەلورداداعى سول جاعالاۋدان ورىن تەپكەن, ەڭسەلى عيماراتى بار, 22 ءبولىم مەن بولىمشەدەن تۇراتىن عىلىمي-وندىرىستىك ورتالىقتا بۇگىندە 320 بىلىكتى مامان جۇمىسپەن قامتىلعان.
ونىڭ 50-ءى دارىگەر بولسا, 75-ءى – ورتا, 30-ى – كىشى مەديتسينا قىزمەت ماماندارى, ال قالعان 165-ءى – اكىمشىلىك باسقارۋ جانە باسقا دا ەڭبەك يەلەرى. جاندوس بۇركىتباەۆ باسشىلىق جاسايتىن ورتالىق باس قالاداعى 22 مەديتسينالىق مەكەمەگە قىزمەت كورسەتەدى ەكەن. اتالمىش ورتالىقتىڭ تىنىسى جايلى جانە قان تاپسىرۋدىڭ دونور ءۇشىن پايدالىلىعى تۋرالى ترانسفۋزيولوگيا عىلىمي-وندىرىستىك ورتالىعى ديرەكتورىنىڭ مەديتسينالىق جۇمىستار جونىندەگى ورىنباسارى شايجامال مۇسابەكوۆامەن سۇحباتتاسقان بولاتىنبىز.
– قازىرگى تاڭدا ترانسفۋزيولوگيا دا مەديتسينانىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان سالالارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. قاندى قۇيۋ, ياعني گەموترانسفۋزيا – ناۋقاستىڭ تامىرىنا قاندى جانە ونىڭ كومپونەنتتەرىن ەمدىك ماقساتتا ەنگىزۋ. جوعارى تەحنولوگيالار مەن قاندى دايىنداۋدىڭ اپپاراتتىق ءادىستەرىن ەنگىزۋمەن بىرگە جاڭا الىنعان قاندى قۇيۋدىڭ ورنىنا ونىڭ كومپونەنتتەرىنە ديففەرەنتسيالانعان تەراپيا كەلدى. وسىلايشا, جاڭا الىنعان قاننىڭ ءبىر پورتسياسىنان بىرنەشە قان كومپونەنتتەرىن الۋعا بولادى – ەريتروتسيتتەر, ترومبوتسيتتەر, پلازما, لەيكوتسيتتەر, سوندىقتان دونور قاندى ءبىر رەت تاپسىرىپ, بىرنەشە ناۋقاسقا كومەكتەسە الادى, – دەيدى ش.مۇسابەكوۆا.
سۇحبات بارىسىندا جاتىردان تىس جۇكتىلىك, تۋعا دەيىنگى جانە ودان كەيىنگى قان كەتۋ سياقتى جۇكتىلىك اسقىنۋلارى كەزىندە ايەلدەردىڭ, بەزگەك اۋرۋى نەمەسە جەتكىلىكسىز تاماقتانۋدىڭ سالدارىنان داميتىن كۇردەلى انەمياعا شالدىققان بالالاردىڭ, ءارتۇرلى جاعدايدا كۇردەلى جاراقات العان ادامداردىڭ, حيرۋرگيالىق وپەراتسيالار جۇرگىزىلەتىن جانە ونكولوگيالىق اۋرۋلارمەن اۋىراتىن كوپتەگەن ناۋقاستاردىڭ قانعا اسا مۇقتاج بولاتىنىن ايتقان شايجامال جاقسىلىققىزى دونور بولعان ادام ەڭ الدىمەن بىرەۋدىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالعانىنا رۋحاني تۇرعىدا ءوزىن جاقسى سەزىنەتىنىن جانە ونىڭ دەنساۋلىققا دا پايداسى بار ەكەنىن تىلگە تيەك ەتتى.
ونىڭ سوزىنشە, تۇراقتى تۇردە دونورلىق ادامنىڭ قان اينالىمىنىڭ, جۇرەك قان تامىرلارى جۇمىسىنىڭ قالىپتى بولۋىنا جانە قان قىسىمى مەن ينفاركت سياقتى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋعا سەپتىگى مول كورىنەدى. سول سياقتى رەسپۋبليكالىق ترانسفۋزيولوگيا عىلىمي-وندىرىستىك ورتالىعى گەرمانيا, ۇلىبريتانيا, اۆستريا, قىرعىزستان, وزبەكستان سياقتى الىس-جاقىن شەت ەلدەرمەن دە تىعىز بايلانىستا ەكەنىن, ولارمەن ۇنەمى تاجىريبە الماسىپ وتىراتىندىقتارىن جەتكىزگەن شايجامال مۇسابەكوۆا كۇن سايىن ورتالىققا قان تاپسىرۋعا 100-گە جۋىق, كەيدە ودان دا كوپ, ال ايىنا 1800-1900 دونور ەرىكتى تۇردە كەلىپ تۇراتىنىن اتاپ ءوتتى. وسىلايشا, ءبىر اي ىشىندە ورتا ەسەپپەن 3000-عا جۋىق دوناتسيا, ال جىلىنا شامامەن 36 000 دوناتسيا جاسالىپ وتىرادى.
– قازاقستان بويىنشا, ارينە, ەڭ سيرەك كەزدەسەتىن قان توبى, ول – 4. وسى توپتاعى ادامدار سانى بۇكىل ەل بويىنشا 11 پايىزدى قۇرايدى. قالعان قان توپتارىنىڭ ارقايسىسىنىڭ ۇلەسى – شامامەن 30 پايىز. ال ەڭ كوپ كەزدەسەتىن توپ – ءبىرىنشى. دەگەنمەن جەرگىلىكتى قازاق حالقىنىڭ كورسەتكىشى كوبىنەسە – ءۇشىنشى قان توبى. ءبىر قىزىعى, قازاقستان, وزبەكستان, موڭعولياعا قاراعاندا ارابتار مەن ەۆرەيلەردە ءۇشىنشى قان توبى باسىمىراق. ودان بولەك, جاپونيا, ءۇندىستان, كورەيا ەلدەرىندە ءۇش پەن ءتورتىنشى قان توپتارىنىڭ كورسەتكىشى كوبىرەك ەكەن, – دەگەن شايجامال جاقسىلىققىزى دونورلىققا ۇگىت-ناسيحات جاساپ وتىرعان ترانسفۋزيولوگياداعى قوعاممەن بايلانىس جونىندەگى جانە حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق ءبولىمىنىڭ جۇمىسى جايلى دا ءسوز ەتتى.
اتالمىش بولىمدە 4 مامان جۇمىس ىستەيدى. ءبولىم جەتەكشىسى – جۇماگۇل قوجاحمەتوۆا. بۇل ءبولىم باق وكىلدەرىمەن عانا بايلانىس ورناتىپ قويماي, استاناداعى بارلىق مەكەمەلەرمەن تىعىز قارىم-قاتىناستا بولىپ, ونداعى مامانداردى دونور بولۋعا ۇگىت-ناسيحات جۇمىستارىن جۇيەلى تۇردە جۇرگىزۋمەن دە اينالىسادى. ۇگىت-ناسيحات بارىسىندا بارلىق قۇرال-جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن كوشپەلى اۆتوبۋسپەن مەكەمەلەرگە قان قابىلداۋعا ارنايى باراتىن كەزدەرى دە بولادى ەكەن. ياعني, كۇندەلىكتى قىزمەتتەگى قاربالاستان قولى بوسامايتىن استانالىقتار كوشپەلى اۆتوبۋستىڭ ارقاسىندا ورتالىققا جۇگىنبەي-اق ءوز جۇمىس ورىندارىندا دا قان تاپسىرۋعا مۇمكىندىكتەرى بولادى. دارىگەرلەردىڭ سوزىنشە, كوشپەلى اۆتوبۋس كۇنىنە 100 دونوردى قابىلداۋعا قاۋقارلى كورىنەدى.
نۇرداۋلەت كاكىشەۆ
