– اعا, ءوزىڭىزدىڭ استانامەن بايلانىسىڭىز 2000 جىلدان ەمەس, سوناۋ تسەلينوگراد كەزىنەن-اق باستالعانىن بىلەمىز. اقمولا اتىن قايتارۋعا اتسالىستىڭىز. ءوزىڭىز انىق-قانىعىن ايتىپ بەرىڭىزشى.
– كەڭەس زامانىندا تىڭ ولكەسىنىڭ استاناسى دەگەن جەلەۋمەن بايىرعى اقمولا قالاسىنىڭ اتاۋى وزگەرتىلىپ كەتتى عوي. بۇل ءوڭىر – ارقاداعى يگى جاقسىلار كوپ شىققان جەر. كەزىندە بايگەگە قوسىلعان قۇلاگەردىڭ مەرت بولاتىن جەرى جاقىن وسى ماڭايعا. بالۋان قاجىمۇقان اتامىزدىڭ دا تۋعان جەرى – وسى جەر. قالىڭ قىپشاقتىڭ, ارعىن اعايىنداردىڭ ورداسى بولعان مەكەن. باعزى زامانداردا ۇلى دالانىڭ توسىندە باعى جانعان بايتاق ءوڭىر – بۇل.
تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ ەلەڭ-الاڭىندا كوپتەگەن قالالاردىڭ, ەلدى مەكەندەردىڭ بۇرىنعى اتاۋلارىن قايتارىپ بەرۋ ناۋقانى قولعا الىنا باستادى. جاڭا جىلىمىق كەلىپ, جاڭا زامان تۋا باستاعان كەز. ەركىندىكتىڭ تىزگىنىن ەندى ۇستاي باستاعان تۇس. ول نۇرسۇلتان نازارباەۆ ورتالىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى بولىپ كەلگەن كەزى ەدى. ءوزىم قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتى يدەولوگيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسىمىن. ءابىش كەكىلباەۆتى شاقىرىپ, ءوزىمنىڭ بولىمىمنەن ءبىر ءبولىم جاساپ, مەملەكەتتىك ءتىل ساياساتى – ۇلتارالىق قارىم-قاتىناس دەيتىن ءبولىمدى بەردىك. ءابىش ەكەۋمىزدىڭ دە قولىمىزدا بيلىك بار. ەكەۋمىز كەلىسىپ وتىرىپ, باسشىعا ۇسىنىس جاسادىق. تسەلينوگراد دەگەندى وزگەرتەتىن ۋاقىت جەتكەنىن ايتتىق. تسەلينوگراد دەگەننەن ءبىز جاقسىلىق كورگەن جوقپىز. بۇل قالا ءوزى تالاي كەلەڭسىز وقيعالاردىڭ كۋاسى بولدى. تاريحى بۇلىنە باستادى. بىزدە جات وقيعالار ورىن الىپ جاتتى. تىڭ كوتەرۋ قازاق دالاسىنىڭ تۋ-تالاقايىن شىعاردى. ۇرانداتتى. بانديتتەردى اكەلدى. ماسكۇنەمدەر قاپتادى. حالىقتى قىردى. قىزداردى زورلادى. جەردىڭ ءبارىن جىرتىپ, بىت-شىت ەتتى. ۇلى دالانىڭ بەتىن ايعىز-ايعىز قىلدى. قازاق مۇنىڭ بارىنە شىدادى. وسىنى وزگەرتەيىك دەدىك. ول كەزدە تسەلينوگراد وبلىستىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى اندرەي براۋن بولاتىن. نۇرسۇلتان ءابىشۇلى سول كىسىمەن سويلەسىڭدەر دەدى. ونىمەن سويلەسىپ ەدىك, ول ءبىزدىڭ ارەكەتىمىزگە وڭ قاباق تانىتپادى. نيەت بىلدىرە قويمادى. دەگەنمەن ونى كوندىرىپ, قول قويدىردىق. سوندا رەسپۋبليكا باسشىسى: «ال ەندى سەندەردى شاقىرىپ قالۋى مۇمكىن, ەكەۋىڭ بارىڭدار دا, ستۋديادا وتىرىڭدار, ەگەر انا جاقتان ەل كوتەرىلسە, ەكەۋىڭ سول جەردە تىكەلەي ەفيردە جاۋاپ بەرەسىڭدەر» دەدى. ءابىش ەكەۋمىز ستۋديادا وتىردىق. جوق, قۇدايعا ءتاۋبا, ەشتەڭە بولعان جوق. ال ونىڭ الدىندا ۇلكەن نارازىلىقتار بولدى. سونىڭ بەل ورتاسىندا الدان سمايىلوۆ ءجۇردى.
تسەلينوگرادتان ۇلكەن نەمىس اۆتونوميالىق رەسپۋبليكاسىن جاساي جازدادى. ەڭ سوڭعى ساتتە جوسپارلارى ىسكە اسپاي قالدى. بۇعان بۇرىنعى تسەلينوگراد قالاسىنداعى قازاق ستۋدەنت جاستارىنىڭ نەمىس اۆتونومياسىنا قارسى شىعۋى سەبەپ بولدى. وسى جىگىتتەردىڭ ەڭبەگى ءالى كۇنگە دەيىن دۇرىس باعالانباي ءجۇر-اۋ دەپ ويلايمىن…
– «ءۇي سالعاندى, زاۋىت, فابريكا سالعاندى كوردىك. بىراق قالا سالعاندى, ونىڭ ىشىندە استانا سالعاندى كورگەن جوق ەدىك, قۇداي ونى وزىمىزگە دە كورسەتتى» دەپ جازىپ ەدىڭىز.
– نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كەرەمەت ءبىر قاسيەتى – بۇل كىسى تۇنىپ تۇرعان يدەيالاردىڭ بۇلاعى. قازىردىڭ وزىندە نەبىر يدەيالارى تىنباي شىعىپ جاتادى. ءوزى ۇنەمى جاقىن جۇرەتىن ادامدارمەن الدىمەن اڭگىمەلەسەدى, وي بولىسەدى. ءبىر كۇنى تابان استىندا «استانانى كوشىرۋىمىز كەرەك» دەدى. «قايدا؟». «ارقاعا».
ەل تۇتتاي جالاڭاش, جالاڭ اياق, جالاڭ باس. ءۇش-ءتورت ايدان جالاقى الماعان, زەينەتاقى الماعان. قالانى قايدان سالاسىڭ؟ قالاي سالاسىڭ؟ جاسىراتىنى جوق, «الاتاۋدىڭ باۋرايىندا وتىرمىز عوي. الاتاۋداي سۇلۋ تاۋ جوق. اتا-بابامىزدىڭ جەرى عوي مىناۋ. استىمىزدان سۋ شىققان جوق. جۇماقتاي جەردەن نەگە كەتەمىز؟» دەپ ويلادىم. نۇرەكەڭنىڭ تاعى ءبىر كەرەمەت قاسيەتى, ءوز پىكىرىن ايتادى, ونى سەن قولداماساڭ, اڭگىمەنى سول جەردە تىيادى. سوسىن ۇمىتتىرىپ, ءسال بىرنەشە كۇننەن كەيىن قايتادان قويادى. ءوزى جاقىن جۇرگەن كىسىلەرمەن سويلەسەدى. پىكىر جينايدى. سول كەزدە ول بۇل پىكىردىڭ پىسپەگەنىن ءبىلدى. بىراق ءبارىبىر وسى ماسەلەنى بەيرەسمي جاعدايلاردا كۇن تارتىبىنە قويا بەردى, قويا بەردى. ءسويتىپ ءجۇرىپ, اقىرى ەلدىڭ پىكىرى وسىعان ىڭعايلانعان كەزدە كەڭەس وتىرىسىنىڭ كۇن تارتىبىنە قويدى. بىرەۋ ولاي دەدى, بىرەۋ بىلاي دەدى. ىزى-قيقى بولدى. سوندا ءبىر ورىس دەپۋتات: «نەمەنەگە باسىمىزدى قاتىرىپ وتىرمىز؟ ءبارىبىر ەشقايدا كوشپەيتىنىمىز انىق. بۇگىن – پرەزيدەنتتىڭ تۋعان كۇنى. وعان سىيلىق جاسايىق. شەشىم قابىلدايىق. ول ءبارىبىر ەشقايدا كەتپەيدى. مىنا جاعدايدا قايدا كوشەسىڭدەر؟» دەپ كەپ قالدى. كۇن 6 شىلدە بولاتىن. ال دەپۋتاتتار قولداپ كەپ جىبەرسىن. پرەزيدەنتكە كەرەگى دە وسى ەدى. وسى شەشىم قابىلدانعاننان باستاپ كۇن-ءتۇن دەمەي, استانانى كوشىرۋگە جۇمىس جاسادى. استانانى كوشىرۋ جايلاۋعا كيىز ءۇيدى جيناپ اپارىپ, قونىس اۋدارۋ ەمەس قوي. كوپ ويلانىپ ءجۇردى. ىلعي وي ۇستىندە جۇرەتىن. وسى اقمولاعا تالاي كەپ كەتتى. بىرنەشە قالاعا دا باردى. سوسىن ءبىر كۇنى كەزەكتى ءىسساپاردان كەلدى دە: «مەن اقمولاعا بارعاندا, قاراوتكەل كوپىرىنىڭ ۇستىندە تۇرىپ ۇزاق ويلاندىم. دۇنيە جۇزىندەگى استانالاردىڭ دەنى, نەگىزىنەن, وزەن جاعاسىنا سالىنعان. اقمولا وزەننىڭ جاعاسىندا تۇر. بۇل – ءبىر. ەكىنشىدەن, بۇل – قازاقستاننىڭ قاق ورتاسى. تۇبىندە وسى قولايلى بولادى. جول قاتىناسىنا دا دۇرىس بولادى. شىعىس پەن باتىستىڭ دا ورتاسىندا تۇرمىز» دەدى. ءسويتىپ, استانامىز اقمولاعا كوشتى عوي.
– استانامىز الماتىدان وسىندا كوشكەندە قانداي اسەردە بولدىڭىز؟
– ءبىر كۇنى رامىزدەر كوشەتىن بولدى. تۋ كوشەدى, ەلتاڭبا كوشەدى. ەلباسىمىز ءبارىمىزدى رەزيدەنتسياعا جينادى. سول جەردە كوزىمىزگە جاس الدىق. رامىزدەر كوشىپ بارا جاتىر. ءبىز جۇرتتا قالعانداي بولدىق. «الماتىعا سىيماي كەتىپ بارا جاتقان جوقپىز, الماتىنى قيماي كەتىپ بارامىز. بۇل بىزگە كەرەك بوپ تۇر. قازاقستاننىڭ كەلەشەگى ءۇشىن كەرەك» دەدى. ءبىز ول كەزدە ءمان بەرمەدىك. سويتسەك, ول كىسى تەرەڭنەن, تىم تەرەڭنەن ويلاعان ەكەن. ءبىز ەندى باياعىدا ستۋدەنت كەزىمىزدە وسىندا استىق جيناۋعا كەلەتىنبىز. كەيىن قىزمەتكە ارالاسقاندا, تالاي ىسساپارمەن كەلىپ جۇردىك. سوندا جازدا دا, قىستا دا قيىندىق كورەتىنبىز. جازدا تورعايداي ماسالارى تالاپ, كۇندىز ىشكەن-جەگەنىمىزدى كەشكە سىعىپ الادى دا, جانىڭدى قويارعا جەر تاپقىزبايدى. قىستىڭ كۇنى ازىناعان جەلى مەن بورانى بار. العاشقى كەلىپ جۇرگەن كەزدەردەن ەسىمدە ەرەكشە قالعان ساتتەرى وسىلار ەدى. مىنا جەڭىس داڭعىلى مەن رەسپۋبليكا داڭعىلىن بىلەمىن. كۇندىز ارى-بەرى جۇرگەندە وسى كوشەلەرمەن الىپ وتەدى عوي. سوندا جولدىڭ ەكى جاعىنان قاراساڭ, باسى قارايعان ادامدى كورۋ قيىن ەدى. ءبارى ورىس ەدى. شاشى قارا بىرەۋدى كورە قالساڭ قازاق كورگەندەي, جەردەن التىن تاپقانداي قۋاناتىنبىز.
سوندا پەتروپاۆلدا, سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا قازاق 7-اق پايىز ەدى. اقمولادا دا 9 پايىزدىڭ ماڭايىندا عانا قازاق بولدى. سول كۇيى تۇرا بەرگەندە, انىق ماسقارا بولاتىن ەدى.
قازاقشا ايتقاندا, ءبىزدى قۇداي ساقتادى. ەلباسىنىڭ اقىلىمەن, كورەگەندىگىمەن كەلدىك. ءدال وسى جەردە استانانى كوشىرۋدىڭ تاريحي دا, ستراتەگيالىق تا ماڭىزدىلىعى بولدى. ءسويتىپ, قازىر قاراپ وتىرساڭ, ەڭ قازاعى از, ءتىپتى جوققا ءتان قالا بۇگىندە قازاعى ەڭ كوپ قالاعا اينالدى. بۇل ءبىزدىڭ ەشقايسىمىزدىڭ ويىمىزعا كەلگەن جوق ەدى.
– استاناعا ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى بولىپ كەلدىڭىز. وسى قىزمەتتى ۇسىنباعاندا كەلۋ ويىڭىزدا بولمادى ما؟
– استانا كوشىپ كەلگەننەن كەيىن پرەزيدەنت مەنى وسى وقۋ ورنىنا شاقىردى. مەن كەلە المادىم. ءوزىم سۋىق باستى اداممىن. ۇيرەنگەن جەرىم عوي, الماتىدا قالا بەرەيىن دەدىم. ول كىسى ەكىنشى رەت شاقىرعاندا, باس تارتا المادىم. «مەن سەنى 1997 جىلى شاقىرىپ ەدىم. كەلمەدىڭ. ارينە, رەنجىدىم, بىراق ەندى رەنجىگەندە قايدا بارامىز؟ سەن رەكتور بولىپ كەل. كەرەك بوپ تۇرسىڭ» دەدى. مەن «جارايدى, ايتساڭىز» دەدىم دە, كەلدىم. ول كەزدە ءبىلىم ءمينيسترى قىرىمبەك كوشەرباەۆ ەدى. ءوزىم ءتورت جىل ۇكىمەتتە ورىنباسار بولعاندا كومەكشىم بولعان, شاكىرتىم بولعان, ىنىمدەي ازامات ەدى. بىرىگە وتىرىپ, جاقسى جۇمىستار اتقاردىق. الماتىنى قيماي, ۇزاق ءجۇردىم. ال قازىر استانادان شىققىم كەلمەيدى. ءتىپتى الماتىعا بارسام دا, استاناما قايتىپ كەتكىم كەپ تۇرادى.
– ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بەدەلى ءوزىڭىز رەكتور بولعان تۇستا كوتەرىلدى. تاريحتا جۇمىسقا العان ماماندارىڭىزدى قاي وڭىردەن, نە ءۇشىن العاندىعىڭىزدى دالەلدەيتىن ءتىزىمدى دە جاريالاعان تۇڭعىش ءارى جالعىز رەكتور بولىپ قالدىڭىز. بۇل ءتىزىم ءبىزدىڭ باسىلىمعا جاريالانىپ ەدى.
– ءيا, وسىندا كەلدىم عوي ەندى. قاراسام, ءجوندى كادر جوق. ستۋدەنتتىك كونتينگەنتتىڭ ساپاسى تومەن. جاڭا باس عيماراتىمىزعا كىردىك. مادەنيەت جوق. ستۋدەنتتەر اياقتارىنىڭ باتپاقتارىمەن كىرەدى. پارتانىڭ ساۋ جەرى جوق, ءبارىن سىزىپ تاستاعان. وسىنىڭ بارىمەن كۇرەستىم. عىلىمي اتاق, دارەجەسى بار ماماندار وتە از. بۇل وقۋ ورنىنان عىلىم-ءبىلىمنىڭ ورداسىن جاساۋ كەرەك بولدى. ساپالى ساباق بەرەتىن, ولاردىڭ ايتقانىن تۇسىنە الاتىن ستۋدەنت كەرەك بولدى. ءبىر جىلدىڭ ىشىندە جۇزگە جۋىق اتاقتى ماماندار شاقىردىق. سانكت-پەتەربۋرگتەن 32 جاسار عىلىم دوكتورى, قازاق جىگىتتى الدىرتتىق. مۇحتارباي وتەلباەۆ, اسقار ارعىنعازين دەگەن جىگىتتەر باستاعان مىقتى مامانداردىڭ باستارىن قوسا باستادىق. مەنىڭ بۇل جۇمىستارىمدى باسقاعا جورىعان ادامدار دا بولدى. ۇستىمنەن ارىز ءتۇسىردى. پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى مەنى شاقىرىپ: «شاقىرعان ماماندارىڭىزدىڭ ءبارىنىڭ «استانا اقشامى» مەن «ۆەچەرنيايا استانا» گازەتىنە تۇگەل ءتىزىمىن بەرىڭىز» دەدى. پالەنشە, تۇگەنشە, تۋعان جىلى, اتاق-دارەجەسىمەن جازىپ, ەكى گازەتكە دە بەردىم. راسىندا دا, بۇل ەشبىر وقۋ ورنىنىڭ تاريحىندا بولماعان نارسە. سەنىڭ كورىپ جۇرگەنىڭ – وسى ءتىزىم. سوندا بۇعان ەل تاڭعالدى. وسىمەن بۇل اڭگىمەگە نۇكتە قويىلدى.
– بەلگىلى اقىن قايرات جۇماعاليەۆ:
«وتىرمىن كوڭىلىم جايلانىپ,
بەكىندىم وسى ويعا انىق –
بىرتە-بىرتە استانا
بارادى مىرزاتايلانىپ» دەپ جىر ارنادى. سول ايتقانداي, بۇل وقۋ ورنىنا عانا ەمەس, ءوزىڭىز استانانىڭ رۋحاني-مادەني دامۋىنا بارىنشا اتسالىستىڭىز. ءوزىڭىز باسقارعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتتىك مادەنيەت ورتالىعى قازاقستانداعى ەرەكشە مادەني-اعارتۋ مەكەمەسى بولىپ تابىلدى. وندا قازاق حالقىنىڭ تاريحى مەن رۋحى ناسيحاتتالادى. وعان باراتىن ادامنىڭ قاراسى كوپ ەدى. ەندى مۇنداي ورتالىق ەلوردامىزعا كەرەك بولماي قالدى ما؟
– پرەزيدەنتتىڭ مادەنيەت ورتالىعىنا باردىم. قاراسام, ىلعي جاس كەلىنشەكتەر ىستەيدى ەكەن. وتىرعان جەرلەرىنىڭ ورتاسىندا تەرەزە جوق. اۋا جوق. ار جاعىنان دا, بەر جاعىنان دا, ءار جەردەن ەسىك اشىپ جاتىپ, اۋانى الماستىردىق قوي. تاعى ءبىر بايقاعانىم, اياعى اۋىر, جاقسى نيەتپەن جۇرگەن كەلىندەردىڭ قاراسى كورىنبەيدى. جانىمداعىلاردان «بۇل قالاي؟» دەپ سۇرادىم ەندى. سويتسەم, مەنىڭ الدىمداعى باسشىلارى «اياقتارىڭ اۋىرلاسا, جۇمىستان كەتەسىڭدەر» دەپتى. جاعامدى ۇستادىم. «بالانى سەندەر تاپپاعاندا, كىم تابادى؟» دەپ سول ناۋرىزدا-اق جاريالاپ ءجىبەردىم. ال كەلەسى ناۋرىزدا قىرىق كەلىنشەك كىشكەنتايىمەن كەلىپ, كەيبىرىنىڭ اتىن سول جەردە قويدىق. سونداي ءبىر جاقسىلىقتار بولعان.
راس, ول ورتالىقتا ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىگى تاريحىنىڭ مۇراجايى, عىلىمي كىتاپحانا, عىلىمي ورتالىق, كونتسەرتتىك زال – ۇلتتىق ءداستۇر تەاترى, «قازاقستان مۋزەيلەرى» جۋرنالى باسپاسىنىڭ ورتالىعى بولدى. وسىلاردىڭ ءبارىنىڭ باسى قوسىلىپ, ۇلكەن ءبىر رۋحاني ازىق الاتىن ءدۇمپۋلى ورتالىق بولا ءبىلدى. نەبىر رۋحاني كەشتەر ءوتتى. «قاسيەت» زالىن اشتىق. «مۇندا قازاقتىڭ ۇل-قىزى كوپتەپ كەپ جاتىر, ارتتارىنان اتا-انالارى كەلۋدە. ولاردىڭ بارلىعى – اۋىلدا اعايىنمەن ارالاسىپ قالعان ادامدار. مۇندا كەلگەندە جات جەرگە كەلگەندەي بولىپ قالماسىن. ءبىز دامىل تاپپايىق, سولارعا جۇمىس جاسايىق. ەكىنشى جاعىنان استانادا نەمىستىڭ مادەنيەت ورتالىعى بار, كارىستىڭ ورتالىعى بار. ءبىزدىڭ نەگە ءوز ورتالىعىمىز بولمايدى؟ تەاترلار بار عوي, شۇكىر. بىراق ءبىز وسىنداي ادامداردىڭ ءجيى باس قوساتىنداي, سىرلاساتىنداي مادەنيەت ورداسىن جاساۋىمىز كەرەك» دەپ, الدىمىزعا ماقسات قويدىق. سودان ەل تەلەفون سوعىپ نە بولاتىن بولدى, قاشان بولادى دەپ ءجيى ىزدەيتىندەي دارەجەگە جەتتىك.
قازىر ول ورتالىعىمىز اسكەري-پاتريوتتىق مۋزەي بولىپ كەتتى. جانىنان ءارى وتەمىن, بەرى وتەمىن. كىرىپ-شىققان ادامنىڭ قاراسىن كورمەيمىن. استاناعا مۇنداي ءبىر ورتالىق كەرەك ەدى. قازىر دە قالا وسى جاعىنان اقساپ تۇر. بۇل – وكىنىش.
– ءبىر سۇحباتىڭىزدا «قازىر يدەولوگيامەن اينالىسىپ جاتقان ادام جوق» دەپ ايتىپ قالىپ ەدىڭىز. بۇگىندە بۇل ولشەم بيلىك باسىنداعىلارمەن ولشەنەتىن بولدى عوي. قالامىزعا قاتىستى يدەولوگيا جونىندە نە ايتار ەدىڭىز؟
– بۇل تاۋەلسىزدىكتى ءبىزدىڭ بابالارىمىز سان مىڭ جىلدار اڭسادى. تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەستى. جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيگەن جوق. توسەگىنەن ءتۇڭىلدى. باسىن بايگەگە تىكتى. تالاي قىرىلدى. يگى جاقسىلار كەتتى. بۇل كۇنگە كەشەگى باسىن جارعا دا, تاسقا دا سوققان كەنەسارى جەتە العان جوق. قازاقتىڭ تاريحىندا تاريحى وتە اۋىر ەكى ادامدى ەرەكشە ايتار ەدىم. ءبىرى – قازاقتىڭ سوڭعى حانى كەنەسارى, ەندى ءبىرى – اباي. قازاقتى تۇزەيمىن دەپ زارلاپ كەتكەن اباي تاۋەلسىزدىكتى كورە العان جوق. ونىڭ ارعى جاعىن نەسىن ايتايىن. قازاقتىڭ دانىشپاندارى مۇحتار اۋەزوۆ, قانىش ساتباەۆ سياقتى اعالارىمىز جەتكەن جوق. ءبىز جەتتىك. قازاق – جىلقى مىنەزدى. قازاق كەشەگىسىن ۇمىتىپ كەتەدى. وسىنى ۇمىتىپ كەتپەسە دەيمىن. باسىنا قونعان باقتى تەپپەسە ەكەن. ەلباسى تىرىسىپ, جازۋىن جازىپ, ايتۋىن ايتىپ جاتىر. تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعىنا ارناپ بۇل كىسى جاقسى ءبىر سىيلىق جاسادى. ول «ۇلى دالا ۇلاعاتتارى» دەگەن كىتاپ ەدى. وندا ۇلى تاعىلىمدار بار. مەنىڭ قورقاتىنىم, قازاقتىڭ كوبى سونى وقىعان جوق. ويتكەنى قازاقتىڭ كەلەشەگىنىڭ قامىن جەگەن باسىن جارعا دا, تاسقا دا سوققان ابايدى تىڭداماعان قازاق انانى-مىنانى تىڭداي قويادى دەپ كەيدە ويلامايمىن. ۇلكەن ءبىر ۋايىمىم – وسى.
ونىڭ ۇستىنە, حالىقتىڭ ۇدەسىنەن شىعا الماي جاتقان بيلىك باسىنداعى ادامداردىڭ, مينيسترلەردىڭ كىناسىن ءبىر ەلباسىعا ارتىپ قويۋعا بولمايدى. قازىر قاراپ وتىرساڭ, ءبىلىم سالاسىندا نە بولىپ جاتقانىن ءتۇسىنىپ بولمايسىڭ. مينيستر تەز وزگەرەدى. ءار كەلگەن مينيستر ءوزىنىڭ رەفورماسىن قالتاسىنا سالىپ اكەلەدى. وعان تالاي قاراجات جۇمسالادى. ول رەفورما اياقتالمايدى. جاڭا مينيستر كەلەدى دە, قايتادان ءوزىنىڭ جاڭا رەفورماسىن باستايدى. ەلدىڭ ابدەن زىقىسى شىقتى. وعان قوسىلىپ, ءۇش ءتىل شىقتى. ولارعا قارسىلىعىم جوق, ۇرپاقتىڭ بىلگەنى جاقسى. بىراق كوشەلى, ىرگەلى, وركەنيەتتى ەلدەردىڭ بارلىعى الدىمەن ۇرپاعىنىڭ ءتىلىن ءوز انا تىلىندە شىعارادى. 12 جاسقا دەيىن وزگە ءتىلدى وقىتپايدى. مەنىڭ, مىنە, ەكى شوبەرەم ءبىر-ەكى جىل بولدى قولىمىزعا كەلدى. ەكەۋى دە قازاقشا بىلمەيدى. مەن ەندى مىنا اعارعان شاشىممەن قاشانعى ارپالىسىپ جاتامىن. قازاق ءانىن تىڭدامايدى. تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن كومپيۋتەرگە تەلمىرەدى. وسى ارقىلى وزدەرى اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنىپ الىپتى. كوزدەرىنە زيانى تيەتىن بولدى. بالالار تۇگىل, ۇلكەندەردىڭ ءوزى وسىعان شۇقشيىپ وتىرادى. قوناققا بارعاندا قاراپ وتىرساڭ, ءبارى تۇگەل تەلەفونعا تاڭىلىپ وتىرادى. قازاق – دۇنيە جۇزىندەگى كەمەڭگەر, شەشەن حالىق. ەندى وسى حالىقتىڭ ۇرپاعى كوزدەن, تىلدەن ايىرىلا ما دەپ قورقامىن.
ەسىلدىڭ جاعاسىندا قولادان جاسالعان با, ادام قورقاتىن قۇبىجىقتار بار. مايمىل بار, تىر جالاڭاش وتىرعان, قۇشاقتاسىپ وتىرعان ادامداردىڭ مۇسىندەرى بار. ەندى الگىلەردىڭ ءتۇر-ءتۇرى بار. «مىناۋ كىم؟» دەپ سۇراعان بالاڭىزعا نە دەپ جاۋاپ بەرەمىز. ءمان-ماعىناسى جوق مۇنداي مۇسىندەردى ەسىلدىڭ جاعاسىنا, ادام كوپ جۇرەتىن جەرگە بەتالدى ورنالاستىرا بەرگەننەن نە ۇتامىز؟ استاناعا بۇل جاراسپايدى. استاناعا ساي ەستەتيكالىق تالعام كەرەك.
– اڭگىمەڭىزگە راقمەت.
سۇحباتتاسقان
گۇلجان راحمان
