استانادا ماعجان جۇماباەۆ اتىنداعى ادەبي بىرلەستىكتىڭ «القا» ستۋدەنتتىك كلۋبىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «اسىل ءسوزدىڭ ايشۋاق الەمى» اتتى ءبىر باسىنا سان ءتۇرلى ونەر توعىسقان قارىمدى قالامگەر بايانعالي الىمجانوۆپەن كەزدەسۋ ءوتتى.
قىس مەزگىلىندە بۇلاقتىڭ سۋى قاتپايدى. اقىرىن عانا قار استىندا بۇلكىلدەپ, مولدىرەپ اعىپ جاتادى. بايانعالي اعامەن وتكەن جىپ-جىلى كەزدەسۋ وسى كورىنىستى كوز الدىما اكەلدى. ادەبي كەش ءبىر مامىراجاي, جايماشۋاق, كوڭىلدى كەيىپتە بولدى.
الدىمەن فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور راحىمجان تۇرىسبەك قالامگەردىڭ شىعارماشىلىعى جايىندا قىسقاشا ءسوز قوزعادى. ارقالى اقىننىڭ الماس جىرلارىنداعى كوركەمدىك ەرەكشەلىكتەرگە توقتالدى. ودان كەيىن اكادەميك سەيىت قاسقاباسوۆ ءسوز الىپ, كەش يەسىنىڭ تالانتى مەن ازاماتتىق قاسيەتتەرى تۋرالى پاراساتتى وي ءوربىتتى.
– بايانعاليدىڭ ستۋدەنتتىك كەزىنەن اتاعى شىقتى. جاسىنداي جارقىلداپ جۇرەتىن ەدى. ونىڭ جىرشىلىعى مەن انشىلىگى دە ءبىر بولەك. اقىندىق الەمى دە, كوركەم پروزالىق شىعارمالارى دا شىنايى. سىقاقشىلىق, ازىلكەشتىك قابىلەتى كەرەمەت. ادەبيەتتىڭ قاي جانرىنا قالام تارتسا دا, قامشى سالدىرمايدى. وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن جەكە كينوستۋديا اشىپ, قوعامداعى الەۋمەتتىك كورىنىستەردى بەينەلەگەن كينو ءتۇسىردى. ول ماناستى جىرلاعاندا, قىرعىزداردىڭ وزدەرىنىڭ اۋزى اشىلىپ قالادى. بىردە ەكەۋمىز بىشكەكتە بولدىق. سوندا شىڭعىس ايتماتوۆ بايانعاليدىڭ ونەرىنە ءسۇيسىنىپ, مەنەن: «مىنا بالا قازاق پا, قىرعىز با؟» دەپ سۇراعان ەدى. ول ونەرى ءۇشىن ەشكىمنەن اتاق, ماراپات دامەتىپ كورگەن ەمەس. ناعىز ەڭبەكتىڭ قاراتورىسى اتانعان دارىندى ازامات, – دەدى اقىن ءىنىسى جايىندا ابىز اقساقال.
جۇزدەسۋدە بايانعالي اعانىڭ ءوزى دە ءومىر جولىنان تاعىلىم بولار جىپ-جىلى ەستەلىكتەر ايتتى. «مەن ءبىر ەسكى تامىرمىن, قيىلماي قالعان تۇرەننەن» دەپ ءوزى جازعانداي, بالا كۇنىندە تىڭ ولكەسى اتانعان سولتۇستىك وڭىردەن الماتىعا ارمان قۋىپ بارىپ, قازمۋ-دىڭ قازاق فيلولوگيا فاكۋلتەتىنە وقۋعا ءتۇسىپ, تالاي عۇلاما عالىمداردى كوزبەن كورىپ, ولاردان ءتالىم العاندىعىن باياندادى. اسىرەسە, بەيسەنباي كەنجەباەۆ, زەينوللا قابدولوۆ, مالىك عابدۋللين, تۇرسىنبەك كاكىشەۆ جانە رىمعالي نۇرعالي سەكىلدى كورنەكتى تۇلعالار جايىندا ساليقالى ءسوز ساراپتادى.
«رىمعالي اعامىز كورەگەن كىسى ەدى. جەتپىسىنشى جىلداردىڭ ورتاسىندا-اق بىزگە الاش ارداگەرلەرى تۋرالى ايتاتىن. بىردە: «ەندى 15 جىلدان كەيىن الاش تۇلعالارىنىڭ بارلىعى اقتالادى» دەپ قويىپ قالدى. بۇلاي ايتۋ ول كەزدە ەرلىك بولاتىن. اقىرى, ايتقانى ايداي كەلدى. تاعى بىردە ماعان ول كىسى ۇلتتىق كىتاپحانانىڭ ارحيۆىنەن ماعجان جۇماباەۆتىڭ «باتىر بايان» پوەماسىن تاۋىپ, وقۋعا كەڭەس بەردى. سوندا مەن جيىرماعا ەندى كەلگەن جاس بالامىن. پوەمانى لەزدە تاۋىپ الدىم. وقىعان ساتتە جان دۇنيەمدە توڭكەرىس بولدى. جىردى تولىق جاتتاپ الىپ, دوستارىمنىڭ, قاتارلاستارىمنىڭ اراسىندا دومبىرامەن ورىنداپ ءجۇردىم. سوندا مەنى ەشكىم دە ساتقان ەمەس. سول كەزدە رىمعالي اعا: «ماعجان شىنىمەن باقىتتى ەكەن. جەتى قات جەردىڭ استىنا تىعىپ جىبەرسە دە, ءبىز ول تۋرالى اڭگىمە ايتامىز. ول ولگەن جوق» دەپ تولقىعان ەدى» دەپ, بايانعالي اعا وتكەن كۇندەردەن سىر تولعادى.
شارا بارىسىندا جازۋشى جاستارمەن ەمىن-ەركىن اڭگىمەلەستى. ولاردىڭ قويعان سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى. اۆتور ءوزىنىڭ ولەڭدەرىن وقىپ, جەكە شىعارماشىلىق ويلارىمەن ءبولىستى. وقىرماندارعا سوڭعى جارىق كورگەن كىتاپتارىن سىيلادى.
قالامگەر ءسوزىنىڭ سوڭىندا جاستارعا قاراتا: «باياعىدا مالىك عابدۋللين اعامىز ايتۋشى ەدى, كۇنىنە ءبىر ساعات كىتاپ وقىساڭىزدار, سول ومىرلەرىڭىزگە جەتەدى» دەپ ەدى. ارينە, بۇگىنگىدەي قىم-قۋىت شاقتا ءبىر ساعات ەمەس, 15 مينۋت كىتاپ وقىساڭىزدار, جامان ادام بولمايسىزدار» دەپ, ءوزىنىڭ اعالىق اقىلىن ايتتى.
قورىتا ايتقاندا, اقىندىعى الىمدى, قالامى قارىمدى, سەگىز قىرلى, ءبىر سىرلى ازاماتتىڭ ءومىر جولى مەن ونەردەگى ونەگەلى ىزدەرى جاستارعا تاعىلىم بولار ءتالىم ەكەندىگىنە كوز جەتكىزىپ, كوڭىلىمىز كوركەيىپ قايتتى.
ازامات ەسەنجول
