«Astana» تەلەارناسى مەن «Elorda aqparat» جشس-ءتىڭ بىرلەسكەن جوباسى – «Elorda Live» باعدارلاماسىنىڭ كەزەكتى قوناعى الماتى اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ماقسات ساماتۇلى اۋداندى اباتتاندىرۋ, قاردان تازارتۋ, كوگالداندىرۋ, جارىقتاندىرۋ ماسەلەلەرىنە قاتىستى سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
اۋلالاردىڭ 92 پايىزى اباتتاندىرىلدى
– وسى كۇندەرگە دەيىن الماتى اۋدانىندا قانشا اۋلا اباتتاندىرىلدى؟
– الماتى اۋدانى اۋماعىندا 755 كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي كەشەنى مەن 420 اۋلا ورنالاسقان. سوڭعى ءۇش جىلدا اتقارىلعان جۇمىستىڭ ناتيجەسىندە اۋلالاردىڭ 92 پايىزى اباتتاندىرىلدى. سونىڭ ىشىندە بيىل 87 اۋلانى اباتتاندىردىق. كەلەسى 2020 جىلى 33 اۋلانى اباتتاندىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ياعني جىل سايىن جوسپارلى تۇردە ءتيىستى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. اۋلالاردا شاعىن ساۋلەتتىك پىشىندەر, بالالاردىڭ ويىن الاڭدارى, فۋتبول الاڭدارى ورناتىلىپ, اسفالت توسەلىپ, برۋسچاتكا سالىنىپ جاتىر. بۇعان قوسا, كەلەسى جىلى 7 گەكتاردان اسا اۋماقتى الاتىن 15 قوعامدىق ايماق اباتتاندىرىلادى. ءبىز بارلىق باعىتتار بويىنشا جۇمىستاردى جوسپارلاعاندا اۋدان تۇرعىندارىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىلەر, «Ikomek-109» قىزمەتى ارقىلى كەلىپ تۇسكەن پىكىرلەرىن جانە ولارمەن جەكە كەزدەسۋ بارىسىندا, اۋدان اكىمىنىڭ ەسەپتىك كەزدەسۋى كەزىندە ايتىلعان ۇسىنىستاردى ەسەپكە الامىز.
– aktaev9413: مەن «ينتەرناتسيونالنىي» تۇرعىن الابىنىڭ تۇرعىنىمىن. بىزدە اباتتاندىرۋ قاشان باستالادى؟
– بۇل, ءسىرا, سۇتكەنت كوشەسىنەن كەلىپ تۇسكەن سۇراق بولۋى كەرەك. وندا №30 ءۇي بار. بۇل – التاي سەيدىرۇلى نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ اكىمى بولىپ تاعايىندالىپ, قالانى ارالاۋدى باستاعاندا شاھارداعى ءوزى العاشقى بارعان مەكەنجايلاردىڭ ءبىرى. وسى اۋلا ورتاشا اباتتاندىرىلعان دەپ ايتۋعا بولادى. مۇندا اتكەنشەك پەن بالالاردىڭ ويىن الاڭى ورناتىلعان. بىراق تۇرعىندار اۋلانى قازىرگى زامانعا ساي ەتىپ اباتتاندىرۋدى سۇراپ وتىر. بىزدە قازىر شەتكى ايماقتار دەگەن ۇعىم جوق, نۇر-سۇلتان قالاسى ۇعىمى عانا بار. وسىعان بايلانىستى قالا اكىمى بۇل اۋلانى اباتتاندىرۋعا تاپسىرما بەردى. بۇل جۇمىس كەلەسى جىلعا جوسپارلاندى. اۋلا اباتتاندىرىلادى. بالالاردىڭ ويىن الاڭى, اتكەنشەك جاڭارتىلىپ, ۆوركاۋت ترەناجەرلەرىن, فۋتبول الاڭىن ورناتۋدى تىرىسامىز. قازىرگى كەزدە ەسكيز جوبانى ازىرلەپ جاتىرمىز. ءتيىستى جۇمىستار ىستەلەدى. تۇرعىندارعا ۋايىمداۋدىڭ قاجەتى جوق.
30 سپورت الاڭى ورناتىلدى
– اباتتاندىرۋ باعىتتارىنىڭ ءبىرى – اۋلالاردا سپورت الاڭدارىن ورناتۋ. بۇل باعىتتا جۇمىس قالاي ءجۇرىپ جاتىر؟ جاڭا تەحنولوگيالاردى قولدانىپ جاتىرسىزدار ما؟
– الماتى اۋدانىندا 200-دەن استام سپورت الاڭى ورنالاسقان. بۇل الاڭدار جىل سايىن جاڭارتىلىپ, جاڭا الاڭدار ورناتىلىپ جاتىر. وسى جىلدىڭ وزىندە 30 وسىنداي الاڭ ورناتىلدى. بۇل – فۋتبول, باسكەتبول, ۆولەيبول الاڭدارى. جاڭا تەحنولوگيالار جايلى ايتاتىن بولسام, قازىرگى بارلىق الاڭداردىڭ توسەمدەرى رەزەڭكەدەن جاسالعان. ول جاڭبىرعا دا, ايازعا دا ءتوزىمدى كەلەدى. تراكتورمەن قاردان تازارتقاندا رەزەڭكە توسەمگە ەشقانداي زيان كەلمەيدى. كەلەسى جىلى اۋدان بويىنشا, اتاپ ايتقاندا, تۇرعىن الاپتاردا 40 سپورت الاڭىن ورناتۋدى جوسپارلاپ قويدىق. بىزدە, جالپى, 6 تۇرعىن الاپ بار.
– جالپى, الماتى اۋدانىنا قانشا سپورت الاڭى كەرەك؟
– قازىرگى كەزدە اۋداندا جوندەۋدى قاجەت ەتەتىن سپورت الاڭدارى بار. ءبىز سونداي 30 الاڭدى جوندەۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. قالا, ونىڭ ىشىندە اۋدان كۇننەن-كۇنگە ءوسىپ جاتىر دەپ ايتۋعا بولادى. سول سەبەپتەن اۋدانعا ءالى 40 سپورت الاڭى كەرەك. بارلىق اۋلاعا قارجىمىز جەتپەيدى. سوندىقتان الدىمەن توزىعى جەتكەن اۋلالاردى جوندەۋگە تىرىسامىز. تۇرعىندار دا ءوز اۋلاسىنا ماحابباتپەن قاراسا ەكەن دەگەن تىلەگىمىز بار.
– «قازاقستان» سپورت كەشەنى جانىندا تاماشا بالالار ساياباعى بار. بىراق بالالار الاڭىنىڭ توزىعى ابدەن جەتكەن. ونى جوندەۋ, قالپىنا كەلتىرۋ كەرەك سياقتى. وسى جۇمىستاردى ىستەۋ قاشان مۇمكىن بولادى؟
– مۇنداي ماسەلە بار ەكەنىن بىلەمىز. «قازاقستان» سپورت كەشەنى جانىنداعى ساياباقتى وسى جىلى جوندەدىك. بۇرىن ول «ستۋدەنتتىك» ساياباق بولىپ اتالاتىن. جاستار جىلى اياسىندا ونىڭ كەلبەتىن وزگەرتتىك. جاڭا زامانعا ساي ترەناجەرلەردى ورناتتىق. سكەيتدروم سالدىق. قايتادان كوگالداندىردىق. ساياباقتىڭ اۋماعى – 750 شارشى مەتر. بالالار الاڭىن كەلەسى جىلى مىندەتتى تۇردە جوندەيمىز. قارجىمىز بار, ناقتى جوسپار جاسادىق, كۇن جىلىنعاندا جۇمىسقا كىرىسەمىز. بۇعان قاتىستى قالا اكىمىنىڭ تاپسىرماسى بار. ءبىر ايتا كەتەرلىگى, بيىل مۇندا ينكليۋزيۆتى الاڭ اشىلدى. بۇل – ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار بالالارعا ارنالعان نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى جالعىز الاڭ.
شاعىن باقتار كوبەيەدى
– قازىر قالادا شاعىن باقتار كوبەيىپ جاتىر. ەسكى ەكى قاباتتى ۇيلەر ءسۇرىلىپ, بوساپ قالعان اۋماق گۇلدەندىرىلۋدە. بۇل باعىت بويىنشا قانداي جوسپارلارىڭىز بار؟
– الماتى اۋدانىنىڭ وزىندە 6 ساياباق پەن 21 شاعىن باق ورنالاسقان. كوگالداندىرۋ جۇمىسىنا ءبىز قاتتى كوڭىل ءبولىپ جاتىرمىز. 2018 جىلى ش.قۇدايبەردىۇلى-ق.رىسقۇلبەكوۆ كوشەلەرى قيىلىسىندا «الما» شاعىن باعى اشىلدى. سونداي جۇمىستار ءالى دە جالعاسادى. «الما» شاعىن باعىنىڭ ماڭايىندا ءالى دە بوس ورىندار بار. كەلەسى جىلى وسى باققا ۇقساس تاعى ءبىر نىساندى اشۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ول «المادان» كەم تۇسپەيدى. ناقتى جوبانى جاسادىق.
– ءسانيا: مەن ق.رىسقۇلبەكوۆ كوشەسىنىڭ سوڭعى ايالداماسى تۇسىنداعى «سولنەچنىي گورود» تۇرعىن ءۇي كەشەنىندە تۇرامىن. ونىڭ جانىندا «دوستار» تۇرعىن ءۇي كەشەنى ورنالاسقان. «الما» شاعىن باعىنىڭ سالىنعانىنا قۋانىپ ءجۇرمىز. بىراق تۇرعىندار بوس ۋاقىتتارىن وتكىزەتىن, دەمالاتىن ورىندار ءالى دە جەتكىلىكسىز. ماڭايىمىزدا حالىق كوپ تۇرادى. بۇل ماسەلە شەشىلە مە؟ سونى بىلگىم كەلەدى.
– وسىنىڭ الدىنداعى سۇراقتا ونىڭ جاۋابىن ايتتىم. «دوستار» تك جانىندا ماناس كوشەسى, 14/2 مەكەنجايىنداعى «جاسمين» تۇرعىن ءۇي كەشەنى اۋماعىندا يگەرىلمەگەن جەر تەلىمى بار. كەلەسى جىلى مۇنى يگەرۋدى باستايمىز.
– جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولىن سالۋ جۇمىسى قالاي جۇرگىزىلىپ جاتىر؟
– جىل سايىن ءتيىستى جۇمىستاردى ىستەپ جاتىرمىز. بيىلدىڭ وزىندە اۋداندا 16 مىڭعا جۋىق شارشى مەتر جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولى سالىندى. كەلەسى جىلى جۇمىس جالعاسادى. اۋدان اۋماعىن كۇندە ارالايمىز. سول سەبەپتەن بارلىق پروبلەمانى بىلەمىز.
قار تازالاۋ تەحنيكاسى جەتكىلىكتى
– بيىل قىس ەرتە ءتۇسىپ, قار كوپ جاۋدى. قار تازارتۋ, سانيتارلىق تازالاۋ جۇمىستارى قالاي ءجۇرىپ جاتىر؟ بۇل جۇمىستاردى اتقارعاندا الدارىڭىزدان قانداي پروبلەمالار شىعىپ جاتىر؟
– ءيا, بەلگىلى ءبىر قيىندىقتار بولدى. بىراق ءبىز قىس مەزگىلىنە دايىن ەدىك. تەحنيكا سانى جەتكىلىكتى. الماتى اۋدانىنىڭ وزىندە ءبىر اۋىسىمدا 300 ارناۋلى تەحنيكا جولعا شىعادى. 500-دەن استام جول جۇمىسكەرى قار تازالايدى. قىس باستالعالى 150 مىڭ تەكشە مەتر قار شىعاردىق. بۇل جۇمىستا پروبلەمالار جوق ەمەس. نەگىزگى كوشەلەردەن قار شىعارىلدى. بىراق قاڭتارىلعان كولىكتەر ماسەلەسى بار. كوبىمىز كوپپاتەرلى ۇيلەردە تۇرامىز. اۋلالاردىڭ قارىن تازالاۋعا سوندا تۇرعان كولىكتەر كەدەرگى كەلتىرەدى. قار تازالاۋ جۇمىستارىن جاساردان بۇرىن بۇل تۋرالى تۇرعىندارعا حابارلاپ, كولىكتەرىن الۋدى, وسى جۇمىستارعا كەدەرگى كەلتىرمەۋدى سۇرايمىز. بىراق ماسەلە سول كۇيىنشە قالىپ وتىر.
– اۋلالاردى تازالاۋ جۇمىستارىن پيك جاساماي ما؟
– اباتتاندىرۋ ەرەجەلەرىنە سايكەس ءۇيدىڭ قاسبەتىنەن 5 مەتر قاشىقتىققا دەيىنگى اۋماقتى سول ۇيگە قىزمەت كورسەتەتىن ۇيىم تازالايدى. ءارى قاراي ءتيىستى جۇمىستاردى قالانىڭ قىزمەتتەرى اتقارادى. كولىكتەرىن العىسى كەلمەيتىن, وتىنىشتەرىمىزگە قۇلاق اسپايتىن تۇرعىندار بار. سول سەبەپتەن تۇسىنىستىكپەن قاراۋلارىن سۇرايمىز. ءبىر اۋلانىڭ وزىنەن كولىكتەردى الىپ تاستاۋ ءۇشىن قانشاما ەۆاكۋاتور كەرەك. وسىنداي تەحنيكا جەتىسپەيدى.
– ال بيزنەس وكىلدەرى قار تازالاۋ جۇمىستارىنا قالاي قارايدى؟
– قازىر شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداپ وتىرمىز عوي. بىراق كىمدە بولسا دا جاۋاپكەرشىلىك بولۋى كەرەك. كاسىپكەردە كىشكەنتاي بۋتيك نەمەسە ۇلكەن ساۋدا ءۇيى بولسىن, ونىڭ تۇرعان جەرىنە جاۋاپ بەرەدى. ياعني كاسىپكەر – سول جەردىڭ يەسى. ءوزىنىڭ يەلىگىندەگى جەردى قاردان تازارتاتىن كاسىپكەرلەر كوپ. بىراق جاۋاپكەرشىلىگى جوق بيزنەسمەندەر دە كەزدەسەدى. جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتىن تارتىپ, ءبىز ولارعا ايىپپۇل سالامىز, جاۋاپكەرشىلىككە شاقىرامىز. ياعني ءتيىستى شارالاردى اتقارامىز.
جىل سايىن 15 مىڭ اعاش وتىرعىزىلادى
– تۇرعىندار قالانى كوگالداندىرۋ جۇمىستارى از جاسالاتىنىنا ءجيى شاعىمدانادى. بۇل باعىتتا جۇمىس قالاي ءجۇرىپ جاتىر؟ جالپى, قالادا بۇل ماسەلە قالاي شەشىلۋدە؟ ءسىزدىڭ پىكىرىڭىزشە, نۇر-سۇلتان قالاسىندا اعاش كوپ پە, از با؟
– الماتى اۋدانىندا 180 مىڭنان اسا اعاش جايقالىپ تۇر. بۇل – سوڭعى 10 جىلدا وتىرعىزىلعان اعاشتار. بىزدەگى كليماتتىق جاعدايدىڭ اۋىر ەكەنىن بىلەسىزدەر. ءبىر اعاشتى وتىرعىزىپ, كۇتىپ ۇستاۋ ءۇشىن قانشاما ەڭبەك كەرەك. ءبىز جىل سايىن 15 مىڭ اعاش وتىرعىزامىز. كوكتەمگى جانە كۇزگى سەنبىلىكتەر كەزىندە كوبىرەك اعاش وتىرعىزۋدى ويلايمىز. سوڭعى جىلدارى بۇل جۇمىسقا تۇرعىنداردى تارتا باستادىق. شارتتى تۇردە العاندا, ءبىر ۇيگە 50 كوشەتتەن بەرەمىز. قازىر جاقسى ناتيجەلەر بار. سوڭعى 5-6 جىلدا وتىرعىزىلعان اعاشتار جەرسىنىپ, قالىپتاستى.
– الماتى اۋدانىندا ەنەرگياۇنەمدەگىش شامدارعا ءوتۋ دەڭگەيى قانداي؟ قانشا پايىزدى قۇرايدى؟ بۇل شامدار قانداي ناتيجە بەردى؟
– اۋدانىمىزدا 16 مىڭنان اسا جارىق بەرۋ نۇكتەلەرى بار. بۇعان ساياباقتاردى, كوشەلەردى, ىشكى ورامداردى جارىقتاندىرۋ كىرەدى. جىل سايىن ءبىز كادىمگى شامداردىڭ 15-17 پايىزىن جارىقديودتى شامدارعا اۋىستىرامىز. بيىلدىڭ وزىندە 700 جارىق بەرۋ نۇكتەسىندە اۋىستىرۋ جۇمىستارىن وتكىزدىك. وسىنداي جۇمىس ورتالىق كوشەلەردە, اتاپ ايتقاندا, ب.مومىشۇلى, ر.قوشقارباەۆ داڭعىلدارى, ا.بايتۇرسىنۇلى كوشەسىندە ءجۇردى. ەنەرگيانىڭ ناتيجەلىگى 40 پايىزدى قۇرايدى. ياعني ەلەكترەنەرگيانى ۇنەمدەپ, بيۋدجەت قارجىسىن ۇنەمدەپ جاتىرمىز.
