بالا كۇنىمىزدە ءاربىر ۇيدە جۇدىرىقتاي عانا قوڭىراۋى بار ساعات تۇرۋشى ەدى. جوعارى جاعىندا ءبىر تۇيمەشەسى بولاتىن. قالاعان ۋاقىتىمىزدى بەلگىلەپ, سول تۇيمەشەنى باسىپ قويساق, قاجەت كەزدە ساعات شىرىلداپ, ەسىمىزدى شىعاراتىن ەدى. مۇنداي ساعات, اسىرەسە, ۇيقىدان تۇرىپ, ساباققا نە جۇمىسقا كەش قالمايىن دەيتىن ادامداردىڭ وتە قاجەت قۇرالى-تىن.
تابيعاتىنان ۇيقىشىل ادامدار بولادى, قوڭىراۋدىڭ شىرىلىنان دا ويانبايتىن. مۇندايدا ساعاتتى جۇقا عانا مەتالل تەگەنەنىڭ استىنا قويسا, شىرىلداعاندا داۋىسى جاڭعىرىپ, جەر جارادى دەپ جاتاتىن.
ۇيقىشىلدىق اسىلىندا ادامعا عانا ءتان قۇبىلىس ەمەس ەكەن.
كەيدە ماعان ءبىزدىڭ قوعام دا ساناسىزدىق پەن ساۋاتسىزدىق, بويكۇيەزدىك پەن پارىقسىزدىق سەكىلدى ارسىز ۇيقىنىڭ قۇشاعىنان باس كوتەرە الماي جاتقانداي كورىنەدى.
ءبىزدىڭ ويلانعىمىز كەلمەيدى. ءوزىمىز قالىپتاستىرعان توبىرلىق ساناعا ءتۇسىپ الىپ, داقپىرتقا ەرىپ, ايتەۋىر ماعىناسىز, ءمانسىز تىرلىكتىڭ وزىنەن بولماشى نارسەنى ماقتان كورىپ كەلە جاتقانداي كورىنەمىز.
دەسە دە, ارا-تۇرا قوڭىراۋلى ساعات سەكىلدى دابىل قاعىپ, جانىن جەگىدەي جەگەن اششى شىندىقتى شىرقىراي جەتكىزەتىن زامانداستارىمىز بار.
ماسەلەن, تاياۋدا «ايقىن» گازەتى ارقىلى بەلگىلى جازۋشى, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى الىبەك اسقاروۆ اتاقتى اقان سەرىنىڭ «بالقاديشا» ءانىنىڭ كوممۋنيستىك يدەولوگيامەن بۇرمالانعان نۇسقامەن ايتىلىپ, ەلدى شاتاستىرىپ كەلە جاتقانىن ايتىپ, دابىل قاقتى. جازۋشى وسى ماقالاسى ارقىلى ءدال وسى ءان تاريحىنا قاتىستى بىرنەشە رەت ماقالا جارىق كورىپ, كىتاپتاردا, راديو, تەلەباعدارلامالاردا ءسوز بولسا دا, ءاندى ورىنداۋشىلار ولقىلىقتى تۇزەمەي وتىرعانىن ايتىپ قىنجىلدى.
بىراق… جاۋاپ جوق. ءاندى ورىنداپ, جۇلدىز بولىپ جارقىراپ جۇرگەن انشىلەرىمىزدىڭ وزدەرى دە «مۇنىمىز ۇيات بولىپتى-اۋ» دەپ, دۇرىس جولعا بەت بۇراتىنىن ايتىپ, ىقىلاس بەرمەدى.
فەيزبۋك الەۋمەتتىك جەلىسى ارقىلى «الماتى» ارناسىنىڭ ءجۋرناليسى ريزا يساەۆا «بالاپان» ارناسىنداعى «كىشكەنتاي ەنشتەين» حابارىنىڭ ستسەناريىن جازعان ادامنىڭ ساۋاتسىزدىعىن ايتىپ سىنادى. «قازاقتا جىلقىعا قاتىستى قوڭىر دەگەن ءتۇس جوق. سىزدەردىڭ كورسەتكەندەرىڭىز – «كۇرەڭ ات». سول سەكىلدى, «اسىل تۇقىمدى ات» دەگەن ءسوز دۇرىس ەمەس, «اسىل تۇقىمدى جىلقى» دەپ قولدانىلادى. بالالارعا ارنالعان تانىمدىق حابار بالالاردى شاتاستىرماۋى كەرەك» دەپ شىرىلدادى.
بىراق, وكىنىشكە قاراي, «قويدى بوساندىرىپ», مەشىت يمامىنا «ايەلىنە ەگىز تاپقىزدىرىپ», تاعى باسقا ۇدايى قۇلاققا وعاش ەستىلەتىن جاڭا تىركەستەر ويلاپ تاباتىن جۋرناليستەر جەتكىلىكتىمىز.
«استانا اقشامى» گازەتىندە بىرنەشە جىل قىزمەت ەتىپ, ۇنەمى گازەت-جۋرنالدىڭ بەتىن قىپ-قىزىل شيماي قىلىپ سىزىپ, قاتەسىن تۇزەتەتىن, ونى جاس ءتىلشىلەرگە ساباق بولسىن دەپ ۇسىناتىن بەلگىلى قالامگەر ماقسوت ءىزىمۇلىنىڭ ءار ءسوزى بىزگە ساباق بولاتىن. ول كىسى ەلىمىزدەگى باس گازەتتىڭ ءوزى ءسوزدى دۇرىس قولدانبايتىنىن ايتىپ, جالىقپاي دابىل قاعىپ وتىرۋشى ەدى.
الەۋمەتتىك جەلىدە «زاگتارورتەيدى» دەپ تەگتەپ, قازاق باسىلىمدارى مەن سايتتاردا كەتىپ جاتقان قاتەلىكتەردى, سونىڭ ىشىندە تاقىرىپتاعى ورەسكەل ءسوز بۇزۋشىلىقتى ۇنەمى سىناپ, تەگىن رەداكتوردىڭ, ءتىل ساقشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارىپ ءجۇرگەن بلوگەر نازگۇل قوجابەكوۆانىڭ دا ۇنەمى ايتاتىن جانايقايى وسىعان سايادى.
بىراق ءارامشوپ جۇلعان سايىن قاۋلاپ ءوسىپ, كوبەيە بەرەدى ەكەن. تامىرىمەن جويىپ, ەگىستىكتى تازارتۋ ءۇشىن قوعامنىڭ ءوز قۇلشىنىسى قاجەت. «جالعىزدىڭ ءۇنى, جاياۋدىڭ شاڭى شىقپاسى» بەلگىلى.
ءبىر قىزىعى, قويۋ تۇمان ىشىندە اداسقان قازاققا سوزبەن شىراق جاققان ازاماتتاردىڭ كوبىن ءوزىمىز الەۋمەتتىك جەلىلەردەن عانا كورەمىز. ولاردىڭ قاتارىندا قازاق جۋرناليستيكاسىنا تالاي قىران باپتاپ قوسقان نۇرتورە ءجۇسىپ اعامىز, بەلگىلى جۋرناليست مارات توقاشباەۆ, جۋرناليست ايگۇل بولاتحانقىزى, جۇلدىز ءابدىلدا, تاعى باسقا ارىپتەستەرىمىز بار. دەسەك تە, قازاق قوعامىنا قىزمەت ەتۋدى ارىم دەپ سانايتىن, كورگەن ولقىلىق پەن قاتەلىكتى ايتپاي تۇرا المايتىن مۇنداي ازاماتتار ساۋساقپەن سانارلىق.
تاڭ قالدىراتىنى, تالاي سىنالىپ, ابىرويىنان ايىرىلىپ جۇرگەن بيلىكتەگى ازاماتتار وسكەن ۇستىنە وسۋدە. مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدىڭ, ءدىنىمىزدىڭ, ۇلتتىق مۇددەنىڭ حال-احۋالىنا الاڭداپ, شىر-پىر بولعان بەلسەندىلەردىڭ ۇنىنە ەشكىم قۇلاق اسىپ جاتقان جوق. كەرىسىنشە, قاسقىرعا قوي باقتىرعانداي, قامقورلىقتى قاسكۇنەمنىڭ وزىنەن كۇتكىزىپ قوياتىن بيلىكتىڭ ءبىر ويلاعانى بار شىعار دەپ, يەسىنىڭ سۇيەك تاستاعانىن كۇتكەن كۇشىكتەي جوعارى جاققا تەلمىرۋمەن كەلەمىز.
بۇل ورايدا, ءبىرتۋار تۇلعا, مارقۇم تالاسبەك اسەمقۇلوۆ جازعانداي, قازاق اسپانى ماقتا سياقتى, ايتاقىڭدى جۇتىپ الىپ, ءۇنسىز تۇرا بەرەدى.
ءيا, ايتىلعان سىن دا, تۇزەتەيىك دەپ «تەگەنەنىڭ استىنان» جاڭعىرا شىققان جانايقاي-قوڭىراۋ دا ناتيجە بەرمەي كەلەدى. ەسەسىنە, سويلەگەننىڭ سۇيكىمى كەتىپ, «ايتقاننىڭ – اۋزى, جىلاعاننىڭ كوزى جامان» بولىپ ءجۇر.
راسىندا, شىندىقتى ايتىپ شىرقىراعاندار ءسوز باسىندا ايتقان قوڭىراۋلى ساعات سياقتى. قالعىپ بارا جاتقان قوعامدى «قايدا باراسىڭ, ەسىڭدى جي, قاتەڭدى تۇزە» دەپ وياتقىسى كەلىپ, شىرىلدايدى-اق. ال ءبىز… قوڭىراۋلى ساعاتتىڭ ءوزىن جاراتپايمىز. ۋاقىتى كەلىپ شىرىلداسا دا, باسىپ تاستاپ, قايتا ۇيقىنى جالعاستىرا بەرەتىن ۇيقىشىل ادام سەكىلدىمىز.
سەرگەك بولايىق تا!
ءنازيرا بايىربەك
