ەلوردا تورىندە استانالار مەن ءىرى قالالاردىڭ حالىقارالىق اسسامبلەياسىنىڭ ححV سەسسياسى ءوتتى. 28 قالانىڭ 100-گە جۋىق وكىلى قاتىسقان شارادا «جاھاندىق ماسەلەلەرگە جاۋاپ رەتىندە قالالاردى تۇراقتى دامىتۋدىڭ جاڭا باعدارلاماسى» تالقىلاندى. اۋقىمدى باسقوسۋدا قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ مەرلەر كەڭەسىن قۇرۋ باستاماسىن كوتەرىپ, ەلوردانى تۇراقتى دامىتۋ تاجىريبەسىمەن ءبولىستى.
– استانا قالاسى ءتورتىنشى رەت اسسامبلەيانىڭ ماڭىزدى شاراسىن وتكىزىپ وتىر. بيىلعى سەسسيا جۇمىسى بالامالى ەنەرگيا تاقىرىبىن ارقاۋ ەتكەن ەكسپو-2017 حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىمەن تۇسپا-تۇس كەلدى. «جاسىل ەكونوميكاعا» كوشۋ – ادامزات الدىنداعى ەكولوگيالىق احۋالدى جاقسارتۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى. ەندەشە, اتالمىش مىندەت ەكونوميكالىق, الەۋمەتتىك, ەكولوگيالىق تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋدى كوزدەيدى, – دەدى قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ. ونىڭ ايتۋىنشا, پلەنارلىق وتىرىستا قارالاتىن تاقىرىپتار كورمە مازمۇنىمەن ۇندەس. ونىڭ ءبىرى – قالانىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن اقىلدى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ بولسا, ەكىنشىسى زاماناۋي ۋربانيزاتسيا جاعدايىندا كولىك جۇيەسىن باسقارۋ.
باسقوسۋعا 28 قالانىڭ 100-گە جۋىق وكىلدەرى, 5 حالىقارالىق بىرلەستىك پەن بىرقاتار عىلىمي جانە ساراپتامالىق ۇيىمداردىڭ مۇشەلەرى قاتىستى. باستى ماسەلە – قالالاردىڭ كەشەندى تۇراقتى دامۋىن قاماتاماسىز ەتۋ ءۇشىن يننوۆاتسيالىق شەشىمدەر ىزدەۋ. جيىندا ءسوز العان «تمد-نىڭ ەكونوميكالىق دامۋ ىسكەرلىك ورتالىعى» كوممەرتسيالىق ەمەس سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى ۆلاديمير ساۆچەنكو الدىمەن ەلىمىزدىڭ حالىقارالىق ارەناداعى بەدەلىن ءسوز ەتتى. «تۋرا 25 جىل بۇرىن ءدال وسى ەلدە تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعىن قۇرۋ تۋرالى شارتقا قول قويىلعان ەدى. ەندى, مىنە, بوي كوتەرگەنىنە 19 عانا جىل بولعان قالادا باس قوسىپ وتىرمىز.
پرەزيدەنت باستاماسىمەن سالىنعان قالا از ۋاقىتتىڭ ىشىندە ايگىلى بولدى. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى 29 تامىزدى جىل سايىن يادرولىق قارۋسىزدانۋ كۇنى رەتىندە اتاپ وتەدى, بۇل دا قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ەڭبەگى. جاقىن ارادا مۇندا تمد ەلدەرىنىڭ زياندى قالدىقتاردى جويۋ ماسەلەلەرىنە ارنالعان سەسسياسى وتەدى. ال بۇگىن قالالاردى باسقارۋدىڭ ءتيىمدى جولدارىن قۇرۋدى تالقىلاماقپىز» دەدى ول. سونداي-اق ۆلاديمير ساۆچەنكو ەلوردا اكىمى اسەت يسەكەشەۆتىڭ جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋدەگى جۇمىستارىنا ەرەكشە توقتالدى. وسى سالاداعى ەرەن ەڭبەگىن ەسكەرە وتىرىپ, «تاۋەلسىز مەملەكەتتەر دوستاستىعىنا – 25 جىل» مەرەيتويلىق مەدالىمەن ماراپاتتادى.
يرەك يالالوۆ,
استانالار مەن ءىرى قالالار حالىقارالىق اسسامبلەياسىنىڭ پرەزيدەنتى:– ۋربانيستيكا عىلىمى الەمدەگى ءىرى قالالاردى دامىتۋدا ناقتى بولجامعا سۇيەنەدى. ماسەلەن, الداعى 25-30 جىلدا الەمدىك ءجىو-ءنىڭ 50 پايىزى 600 قالا ەسەبىنەن بولاتىنى انىقتالعان. ارينە, ءبىز اسسامبلەيا مۇشەلەرى وسى ءتىزىمنىڭ قاتارىنا كىرۋدى كوزدەيمىز. استانا جانە ماسكەۋ قالالارىنىڭ بۇل تىزىمگە كىرەتىنى زاڭدىلىق, دەگەنمەن باسقا دا قالالاردىڭ العا قاراي دامۋى ماڭىزدى.
ەرنيس زارلىكوۆ,
بىشكەك قالاسىنىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە-مەرى:– شاعىن جانە ءىرى قالالاردى دامىتۋدا اقىلدى تەحنولوگيالاردى قولدانىسقا ەنگىزۋ ماڭىزدى قادام بولىپ وتىر. بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردى العا قاراي جىلجىتۋدا حالىقارالىق دەڭگەيدەگى اسسامبلەيانىڭ جۇمىسى سەرپىن بەرەدى. ءتۇرلى سالانىڭ جەتەكشى ساراپشىلارى باس قوسقان وتىرىستا مەگاپوليستەردى تۇراقتى دامىتۋدىڭ جولدارى كەڭىنەن قاراستىرىلدى.
مەرلەر كەڭەسى باستاماسى
سەسسيا بارىسىندا استانا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ 2020 جىلعا دەيىن قالانى دامىتۋ باعدارلاماسىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلگەنىن ايتىپ, وندا تۇرعىنداردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى مەن قالالىق ورتانىڭ ساپاسىن كوتەرۋ جانە حالىقتىڭ تابىسىن ارتتىرۋعا نەگىزدەلگەن باعىتتاردى ەرەكشەلەدى.
«استانا ايتۋلى شارالاردىڭ الاڭىنا اينالۋى ءتيىس. ءتۇرلى فورۋمدار, ىسكەرلىك كونفەرەنتسيالار, سامميتتەر, مادەني-سپورتتىق شارالار وتكىزۋگە بارلىق جاعداي جاسالعان. اۋەجاي, ۆوكزال, قوناقۇيلەر, كەڭ كوشەلەر مەن دامىعان ينفراقۇرىلىم – سونىڭ دالەلى. ءبىز شەتەلدىك تۋريستەردىڭ جىل سايىن كەلۋىن 1 ملن-عا, وتانداستارىمىزدى 2 ملن-عا جەتكىزۋدى كوزدەيمىز. بۇل كورسەتكىش تۋريستەردىڭ سانى ءۇش ەسەگە ارتاتىنىن بىلدىرەدى. بريتاندىق The Telegraph تانىمال باسىلىمى ەلوردامىزدى تۋريستەردى تارتۋعا مۇمكىندىگى بار قالا دەپ بەكەر جازباسا كەرەك-ءتى» دەدى قالا اكىمى اسەت يسەكەشەۆ. سونىمەن قاتار شاھار باسشىسى شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنا مۇشە ەلدەردىڭ مەرلەر كەڭەسىن قۇرۋ باستاماسىن دا كوتەردى.
ءىرى قالالار مەن استانالاردىڭ حالىقارالىق اسسامبلەياسى – قالانىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى بويىنشا بىرلەسىپ ارەكەت ەتۋدى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن 1998 جىلى قۇرىلعان قوعامدىق ۇيىم. قازىرگى ۋاقىتتا ونىڭ قۇرامىنا تمد-عا كىرەتىن 9 ەلدىڭ 87 شاھارى بار. ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ 9 قالاسى مۇشە. بۇعان دەيىن 2001, 2005 جانە 2008 جىلدارى وتكىزىلگەن جيىن ەلوردادا بيىل 4-ءىنشى رەت ۇيىمداستىرىلىپ وتىر.
«مەرلەر كەڭەسى پراگماتيكالىق الاڭعا اينالۋى ءتيىس. جالپى شىۇ قۇرىلىمىندا ۇكىمەت باسشىلارىنىڭ, سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنىڭ, ءار مينيسترلىك پەن ۆەدومستۆولاردىڭ ارنايى كەڭەستەرى قۇرىلعان. دەمەك, مەرلەر كەڭەسىن قۇرۋ باستامامىز دا بۇگىنگى كۇنى بارىنشا وزەكتى بولىپ وتىر. ماقساتى – ساۋدا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرۋ, قالا قۇرىلىسى, ەنەرگيا تيىمدىلىگى, سمارت-تەحنولوگيا, قوعامدىق كولىكتەر, ەلەكتروندى كوممەرتسيانى دامىتۋ جانە ۋنيۆەرسيتەتتەر اراسىنداعى بايلانىستاردى نىعايتۋ. اعىمداعى جىلدىڭ كۇزىندە جۇمىسىن باستاۋعا دايىنبىز. بۇل باستاماعا قولداۋ بىلدىرسەڭىزدەر, ونى استانادا ۇيىمداستىرا الامىز» دەدى اسەت يسەكەشەۆ.
يننوۆاتسيالىق تاجىريبەلەر
باسقوسۋدا اسسامبلەياعا مۇشە قالالاردىڭ باسشىلارى قالانى دامىتۋداعى ءوز تاجىريبەلەرىمەن ءبولىستى. ءبىرى جاسىل تەحنولوگيا سالاسىندا جەتكەن جەتىستىكتەرىن ايتسا, ەندى ءبىرى قالانى باسقارۋداعى جاڭاشا ويلارىن ورتاعا سالدى. اقىلدى قالالاردىڭ قاتارىنا كىرۋ جولىنداعى ءساتتى قادامدارىن ايتقاندار دا بولدى. وسىلايشا, قازىرگى زامانعى جاھاندىق سىن-قاتەرلەر جاعدايىندا قالانىڭ كەشەندى تۇراقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا يننوۆاتسيالىق جەتىستىكتەرىن تانىستىرىپ, تاجىريبە الماستى.
حالىقارالىق اسسوتسياتسيا سەسسياسىنىڭ قاراۋىنا 2016-2017 جىلدار ارالىعىنداعى اسسامبلەيانىڭ قىزمەتى جونىندەگى ەسەبى تىڭدالىپ, بولاشاقتاعى قىزمەت اياسىنىڭ باسىم سالالارى ايقىندالدى. ودان كەيىن سەسسيا باعدارلاماسى پلەنارلىق وتىرىسقا ۇلاستى. ءار ايماقتان كەلگەن ساراپشىلار قالانىڭ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن اقىلدى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ مەن زاماناۋي ۋربانيزاتسيا جاعدايىندا كولىك جۇيەسىن باسقارۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى.
گۇلميرا ايماعانبەت
