قورقاۋلار

سوت زالىنداعى ايىپكەرلەر ورىندىعىندا ءۇش جىگىت پەن ءبىر قىز وتىر. جۇزدەرى سىنىق. ىستەگەن ىستەرىنىڭ ەندى عانا بايىبىنا بارىپ, وزدەرىنە شىعارىلار ۇكىمدى ۇرەيلەنە كۇتىپ وتىرعانداي. اسىرەسە, ومىرگە ءالى نىق قادام باسپاي جاتىپ, ادام اۋزى بارمايتىن قىلمىس جاساپ ۇلگىرگەن جاپ-جاس قىزدىڭ ارەكەتى ەستىگەن جاننىڭ توبە شاشىن تىك تۇرعىزدى.

اسقان قاتىگەزدىكپەن ادام ءولتىرىپ, مۇردەنى بولشەكتەپ, تسەمەنتپەن ارالاستىرىپ, قۇيىپ تاستاعان بۇلاردىڭ ەڭ ۇلكەنى جيىرما ەكى جاستا بولسا, ەڭ كىشىسى ون سەگىزگە جاڭا تولعان ەكەن.

العاشقى شالىس قادام

الەنا نوروۆا مەكتەپ قابىرعاسىندا ءجۇرىپ-اق قىلمىس الەمىنىڭ ەسىگىنەن سىعالاپ ۇلگەردى. ون ەكى جاسىندا ءوزى وقيتىن ءبىلىم ورداسىنىڭ دالىزىندە ءوزى قاتارلاس قىزدارمەن توبەلەسىپ, بىرەۋىنە اۋىر دەنە جاراقاتىن سالعانى ءۇشىن ەڭبەكپەن تۇزەۋ كولونياسىنا جىبەرىلگەن. ودان بوساپ شىققاننان كەيىن اكەسىن ءومىرى كورمەگەن, اناسىنىڭ قايدا جۇرگەنىنەن ءتىپتى بەيحابار ول «ەركىن ءومىر سۇرۋگە» بەت العان.
تەمىر توردان بوساعان بويدا بارار جەرى, باسار تاۋى بولماعاسىن ءبىراز جىل ناعاشى اجەسىن پانالادى. بىراق بۇل ۇيدە دە ونشا ماڭدىتپادى. «تورىمنەن كورىم جاقىن, الدەقانداي كۇن بولادى» دەپ زەينەتاقىسىنان تىرنەكتەپ جيناپ جۇرگەن كەمپىردىڭ ساندىقتىڭ تۇبىندەگى اقشاسىن ءبىر تۇندە قولدى قىلىپ, قايتىپ ول ەسىكتى اشپاپتى.
اعايىنعا «ايكاپىر» اتانىپ, ومىردەن قاعاجۋ كورىپ جۇرسە دە, الەنانىڭ جىگىتتەرگە كەلگەندە جولى بولعىش بولىپ شىقتى. ون جەتى جاسىندا يۋري پاتسەنكو دەگەن بيزنەسمەنمەن كوڭىل قوسىپ, بىرگە تۇرىپتى. التى ايدان كەيىن كاسىپكەر قىمبات بۇيىمدارى مەن اقشاسىنىڭ قۇپيا جاعدايدا جوعالاتىنىن سەزىپ, ۇيىنە استىرتىن بەينەكامەرا قويىپ, سۇعاناق قولدى كەلىنشەكتىڭ قىلمىسى ءبىر كۇندە اشىلىپ قالادى. ءسويتىپ, ول بۇل ۇيدەن امان-ەسەن شىققانىنا قۋانعان بولۋى كەرەك, ەكىنشى قايتىپ ول جەرگە جولاماپتى. ءبىر تاڭعالارلىعى, شالا ساۋاتتى, ەش جەردە تۇراقتاپ جۇمىس ىستەپ كورمەگەن بۇل كەلىنشەك وزىنە ۇنەمى قالتالى ادامداردىڭ نازارىن اۋدارا بىلگەن.

كاسىپكەردىڭ جەلىگى

«كاسىپكەر جارىلقاس بەكشين ۇشتى-كۇيلى جوعالىپ كەتتى» دەگەن توسىن حابار ونى بىلەتىندەردى بەيجاي قالدىرعان جوق. ءيا, شارۋاسى قوڭدانىپ, اينالاسىنا كەڭىنەن تانىلا باستاعان شاقتا اياق استىنان عايىپ بولدى. ايەلىنىڭ ايتۋىنشا, سول كۇنى ۇيدەن كەلىپ, تۇستىك ءىشىپ, «بۇگىن ءبىر ماڭىزدى شارۋام بار, كەشتەۋ كەلەمىن مەنى كەشكى تاماققا كۇتپەي-اق قوي» دەپتى.
ءىز كەسۋشىلەر بىرنەشە كۇن بويى كۇن دەمەي, ءتۇن دەمەي شارق ۇرىپ ىزدەدى. ءوزى دە, ماشيناسى دا جەر جۇتقانداي تابىلمادى.
سۋىت حابار بۇكىل قالاعا تەز تارادى. تاپا-تال تۇستە ادام جوعالعاسىن «ول كىم ەدى؟» دەپ ءبىر-بىرىنەن سۇراس­تىرۋشىلار كوبەيدى.
ال شىندىعىندا, جارىلقاس بەكشين وسىدان تۋرا ون بەس جىل بۇرىن جوعارى وقۋ ورنىن جاڭا عانا ءبىتىرىپ, استاناعا شالعاي وڭىردەن ارمان قۋىپ كەلگەن قيالشىل جاستاردىڭ ءبىرى ەدى. كوز مايىن تاۋىسىپ, بەس جىل وقىعان ماماندىعى دا زامان تالابىنا ساي بولماي ارقا توسىندە ءبىراز ابىگەرگە تۇسكەنى بار.
اۋىلدا بولسا ءبىرسارى, قالادا ۆەتەرينار – مال دارىگەرى ماماندىعى كىمگە كەرەك؟ جۇمىس ىزدەپ, ءبىراز ساندالدى. دەگەنمەن, ايى وڭىنان تۋعان جىگىت ەكەن, اۆتوبۋس ايالداماسىندا بولاشاق قايىن اتاسىمەن تانىسىپ قالىپ, ونىڭ جەكەمەنشىك فيرماسىنا جۇمىسقا تۇردى. العاشىندا «بارىپ كەل, الىپ كەل» جۇمىستارمەن جۇرگەن قاعىلەز جاس جىگىت بارا-بارا كاسىپكەردىڭ قىزىمەن تانىسىپ, ەكى جاس ءبىرىن-ءبىرى ۇناتتى.
قايىن اتاسى كاسىپكەر ەلەمەس سەيىتوۆ تە وسى ايماققا كەڭىنەن تانىمال, شارۋاسى دوڭگەلەنىپ تۇرعان, اتى دارداي ادام ەدى. جيھاز جاسايتىن, باسقا دا شارۋاشىلىققا قاجەتتى تاۋارلار وندىرەتىن بىرنەشە تسەحى بولدى. سونىڭ بىرىنە بولاشاق كۇيەۋ بالاسىن باسشى ەتىپ تاعايىندادى.
ەندى, مىنە, سويتكەن كۇيەۋ بالاسى ارادا بىرنەشە جىل وتكەندە جۇمباق جاعدايدا جوعالىپ كەتىپ وتىر.
تەرگەۋشىلەرگە بەرگەن جاۋابىندا ايەلى ايدانا كەيىنگى كەزدە ونىڭ سۋىت ءجۇرىسى وزىنە ۇناماعانىن, الايدا شارۋاسى جاڭا عانا ىلگەرىلەپ كەلە جاتقان كاسىپكەرگە كەيىستىك ءبىلدىرىپ, كىنا تاعا الماعانىن ايتتى.
دەگەنمەن تۇنگى ساعات 3-4-كە دەيىن ۇيگە كەلمەۋ كۇننەن-كۇنگە ادەتىنە اينالا باستاپتى.
«كەي كۇندەرى اششى سۋعا سىلقيا تويعانىنان ءتىلى كۇرمەلەپ, سويلەي الماي توسەگىنە ارەڭ جەتەتىن بولدى. تاڭەرتەڭ ويانىپ وزىنە-ءوزى كەلگەسىن:
«كەشە ەسىڭ كىرەسىلى-شىعاسىلى, ۇيگە ارەڭ كەلدىڭ عوي. وسىنشاما كەشتەتىپ قايدا ءجۇرسىڭ؟ ونىڭ ۇستىنە ىشىمدىككە دە ءۇيىر بولا باستادىڭ» دەگەنىمدە:
«ءبىر ماڭىزدى ادامدارمەن ماسەلە شەشىپ, داستارقان باسىندا ۇزاق وتىرىپ قالدىق. تىڭ جوبا باستادىم. سونى ويداعىداي اياقتاسام, بارلىعى دا ورنىنا كەلەدى. ماعان بولا قام جەمە, ءبىراز شىدا» دەپ جاۋاپ بەردى» دەدى.

كوز ارباعان سۇرقيا

…كوكتەمنىڭ جايما-شۋاق كۇندەرىنىڭ بىرىندە «كەرۋەن» ساۋدا, ويىن-ساۋىق ورتالىعىندا وتاندىق جيھازدار كورمەسى ۇيىمداستىرىلدى. وسى كورمەگە سول كۇنى جارىلقاس بەكشين دە كەلە قالدى. ويتكەنى وسىنداعى پاۆيلونداردىڭ بىرىنە ونىڭ دا شىعاراتىن جيھازدارى قويىلعان بولاتىن.
كاسىپكەردى ەسىكتەن ەنگەن بويدا كوزى تۇزداي, زيپا بويلى, اجارلى بويجەتكەن قارسى الدى. ۇستىندەگى اسپان تۇستەس كوگىلدىر كويلەگى دەنەسىنە قۇيىپ قويعانداي جاراسىپ, ءىشى-باۋىرىنا كىرە جىلى-جىلى سويلەگەن مۇنداي نازىك جاندى قامال بۇزار جاستاعى بيزنەسمەن بۇرىن كەزدەس­تىردى مە, كەزدەستىرمەدى مە, ەسىندە جوق. تەك جىلانعا اربالعان تورعايداي جەتەگىنە ىلەسىپ, جىميىپ كۇلە بەردى.
ال ءوزىن «مەن وسى جەردەگى گيد-جولباستاۋشىمىن» دەپ تانىستىرعان بيكەش قۇددى ءبىر ەسكى تانىسىن كەزدەستىرگەندەي ءوزىن ەركىن ۇستاپ, ونىمەن ەمەن-جارقىن سويلەستى.
كورمەدەگى ءنوپىر توپتان بولەكتەپ, شىر اينالىپ قاسىنان شىقپادى. تىلەگەنگە – سۇراعان. كوگەن كوز تاتار قىزىنىڭ تامسانا سويلەگەن ءتاتتى-ءتاتتى سوزدەرى مەن قىلىمسىعان قۇيتىرقى قىلىعىنا ەرىكسىز ەلىتىپ, قالتالى ازامات ءتىپتى, ونى سول جەردە مەيرامحاناعا دا شاقىرىپ ۇلگەردى.
ءسويتىپ, ول الدىن الا ايلاكەرلىكپەن قۇرىلعان تۇزاققا وپ-وڭاي شىرمالدى دا قالدى.
وتىرىكتى شىنداي, شىندى قۇداي ۇرعانداي ساپىرىپ, ءبىردى-بىرگە سوعىپ, الاياقتىقپەن تالايدى قان قاقساتىپ جۇرگەن ادام بەينەلى ءازازىلدىڭ ءبىر ساۋساعى ىشكە بۇگۋلى ەكەنىن ول سەزگەن دە جوق.
سول كۇنى مەيرامحانادا ارمانسىز ساۋىق-سايران قۇردى. اراعا كۇندەر سالىپ قىمبات-قىمبات سىيلىقتار تارتۋ ەتتى. سوڭعى ۇلگىدەگى شەتەلدىك «دجيپ» ماشيناسىمەن تابيعاتتىڭ اياسىندا قىدىرت­تى.
وسىنىڭ بارلىعى ازدىق ەتكەن بولۋى كەرەك سايقال ايەل «ۋحاجەرىن» قالانىڭ سىرتىنداعى جاقىن قۇربىسىنىڭ كوتتەدجىنە بارىپ, دەمالۋعا شاقىردى.
جارىلقاس بەكشين بۇل كەزدەسۋگە ۇلكەن ءبىر سالتاناتتى تويعا بارا جاتقانداي, ەڭ قىمبات كوستيۋمىن كيىپ, بارىنشا ساندەندى. «ناقسۇيەرىن» قۋانتقىسى كەلىپ, جولاي دۇكەننەن لاعىل القا ساتىپ الدى. ءسويتىپ, ەشكىمگە ايتپاستان كەشتەتىپ اسىعىس جولعا اتتاندى.
ال شىندىعىندا, ول بۇل جولى تۋرا اجالىنا اسىعىپ بارا جاتقان ەدى.
بۇل وي الەنانىڭ باسىنا اياق استىنان كەلە قالعان جوق. بۇعان دەيىن دە سىبايلاستارى الەكساندر رومانيۋك, نيكولاي پارشين جانە لامزۋر كۋرماتوۆتارمەن بىرگە قىلمىستىق ارەكەتتەرىن وپ-وڭاي ىسكە اسىرىپ, دانىگىپ العان بولاتىن.
سول كۇنى دە كەلىسىلگەندەي, ولار قالانىڭ ادام اياعى سايابىرلاۋ تۇسىنان اۋلاسى ات شاپتىرىم ەكى قاباتتى كوتتەدجدى جالعا الىپ قويىپ, وڭتايلى ءساتتى كۇتىپ جاتتى.
ال كەلىنشەك بولسا, ەرتىپ كەلگەن «جەمتىگىن» ىشىمدىكپەن ابدەن ەلتىگەن سوڭ, ەسىن جوعالتا باستاعاندا سىبايلاستارىن شاقىرىپ, بۋىندىرىپ ولتىرگەن. سوسىن پايداعا اساتىن زاتتارىن سىپىرىپ الىپ, مۇردەنى بولشەكتەگەن دە, الدىن الا دايىندالعان شۇڭقىرعا تاستاپ, ءۇستىن تسەمەنتپەن قۇيىپ تاستاعان.
ال ماشيناسىن گاراجعا اپارىپ بولشەكتەگەن.

كوپ اسقانعا – ءبىر توسقان

بيىل كوكتەمدە كۇيشى دينا كوشەسىنىڭ بويىنداعى كوپ قاباتتى ۇيلەردىڭ ءبىرىنىڭ اۋلاسىنان «لەكسۋس» ماركالى قىمبات كولىك قولدى بولدى. يەسى كولىگىن جوعالاردان ون كۇن بۇرىن عانا ساتىپ العان ەكەن. ءىز كەسۋشىلەر ەكى كوشە قيىلىسىنداعى بەينەباقىلاۋ كامەراسىنان ەكى ادامنىڭ سۇلباسىن كورەدى. بىراق ناقتى كىم ەكەنىن تايعا تاڭبا باسقانداي ايتۋعا دالەل جەتكىلىكسىز بولادى. الايدا كولىك جوعالتقان ادام قالتالى بولسا كەرەك, قاندايدا بولسا اقپارات بەرگەن ادامعا قوماقتى سىياقىسى بار ەكەنىن جاريالايدى.
سول سول-اق ەكەن, ارادا شامامەن ءبىر اپتا ۋاقىت وتكەندە ۇيالى تەلەفونعا بەيتانىس ادام تەلەفون شالىپ, بەيساۋىت جاس جىگىتتەردىڭ گاراجدارىنا ءالسىن-ءالسىن ءتۇرلى ماركالى ماشينا ايداپ كەلەتىنىن ايتادى.
مىنە, ءسويتىپ ءجىپتىڭ ءبىر ۇشى ءىز كەسۋشىلەردىڭ قولىنا ىلىگەدى.
پوليتسيا الەكساندر رومانيۋك پەن نيكولاي ءپارشيندى جالعا العان گاراجدارىندا قولعا بىردەن تۇسىرەدى. ال لامزۋر كۋرماتوۆ پەن الەنا نوروۆانىڭ قولدارىنا كىسەن ەكى كۇننەن كەيىن سالىندى.
جازىقسىز تالاي جاننىڭ قانىن جۇكتەگەن قورقاۋلار ولەردەي قورقاق بولىپ شىقتى. كىنانى ءبىر-بىرىنە ارتىپ, بۇكىل قىلمىستارىنىڭ بەتىن ءاپ-ساتتە اشىپ بەردى.

(بەلگىلى سەبەپتەرگە بايلانىستى كەيىپكەرلەردىڭ اتى-جوندەرى وزگەرتىلدى)