توعىز اي كوتەرىپ تاپقان بالاسىن تۋا سالا بيولوگيالىق اتا-اناسىنا بەرگىسى كەلەتىن جاستار كۇن ساناپ كوبەيىپ كەلەدى. جاتىرىن «جالعا» بەرۋدى ماقسات ەتكەندەردىڭ كوپتىگى سونشا, ءبىر عانا kazakh.ru فورۋمىندا جىل باسىنان بەرى جۇزدەن استام بويجەتكەن حابارلاندىرۋ قالدىرعان.
وسىدان ون شاقتى جىل بۇرىن سۋرروگات انا تۋرالى ىلۋدە ءبىر حابار كەزدەستىرسەك, قازىر اشىق تۇردە جاريالاناتىن بولدى. سەبەبى سول, وسى ماسەلەگە قاتىستى بارلىق ءمان-جاي زاڭمەن رەتتەلىپ قويعان. ناقتى ايتقاندا, ەلىمىزدىڭ «نەكە جانە وتباسى تۋرالى» زاڭىندا سۋرروگات انا دەگەنىمىز – سۋرروگات انا مەن ىقتيمال اتا-انا اراسىنداعى شارت بويىنشا بويعا بالا بiتiرۋ, ونى كوتەرۋ جانە تۋدى ايتادى. ال بالالى بولۋدى قالايتىن ادامدار مەن بويعا بالا بiتiرۋدiڭ جاساندى ءادiسiن نەمەسە ەمبريون يمپلانتاتسياسىن قولدانۋعا كەلiسiمiن بەرگەن ايەلدiڭ اراسىنداعى ءوزارا بايلامدى «سۋرروگات انا كەلiسiمشارتى» دەيدى. اتالمىش شارت ازاماتتىق زاڭ تالاپتارىن ساقتاي وتىرىپ, جازباشا تۇردە جاسالادى جانە دە مىندەتتى تۇردە نوتاريالدى كۋالاندىرىلۋعا جاتادى. ال بۇگىن ونى قالتا قامىن كۇيتتەگەن, دەنساۋلىعى بار كەز كەلگەن ايەل بيزنەسكە اينالدىرىپ, جاتىرىن جالعا بەرەتىندەي جاعدايعا جەتتى.
باقىتتىڭ ەڭ ۇلكەنى – بالا ءسۇيۋ
دەسەك تە, ءسابيدىڭ ۇنىنە جەتە الماي جۇرگەن وتباسىلار كوپ. ساراپشى ماماندار قازاقستاندا بەدەۋلىك كورسەتكىشى جىل سايىن 15 پايىزعا ارتىپ وتىراتىنىن ايتادى. وسىدان ءۇش جىل بۇرىن بالا ءسۇيۋ باقىتىنان ايىرىلعان 350 مىڭنان استام وتباسى تىركەلگەن ەكەن. ال بەيرەسمي دەرەكتەر قانشاما؟! وتباسىن ساقتاۋ ءۇشىن ەرلى-زايىپتىلار بالالى بولۋدىڭ ەڭ سوڭعى جولى – سۋرروگات اناعا جۇگىنەدى. مۇنداي ءتاسىل ەلىمىزدىڭ بىرنەشە مەديتسينالىق ورتالىقتارىندا جۇرگىزىلەتىنىن ەسكەرسەك, «قۇرساق انا» كومەگىمەن وسى ۋاقىتقا دەيىن 20 مىڭنان استام بالا دۇنيەگە كەلگەن.
شىنىندا, ەرلى-زايىپتىلار قۇرساق انانىڭ قىزمەتىنە امالدىڭ جوعىنان جۇگىنەدى. مۇنداي قادامعا, اسىرەسە, تۋا ءبىتتى نەمەسە جۇرە كەلە بەدەۋلىككە ۇشىراعاندار بارادى. ماسەلەن, جاتىردىڭ بولماۋى, جاتىر قۋىسىنىڭ دەفورماتسيالانۋى ايەلدى, امال جوق, وسى ادىسكە يتەرمەلەيدى.
تاپسىرىسپەن قۇرساق كوتەرۋ 20 مىڭ دوللاردان باستالادى
استانانىڭ سول جاعالاۋىندا ورنالاسقان «سۋرروگات انا» ورتالىعىنا كىرىپ-شىعىپ جاتقاندار سيرەك. كۇتۋ زالىندا ءبىر ساعاتتاي توسىپ وتىردىم. ورتالىقتان ەندى شىققان بويجەتكەنگە ءوزىمدى «سۋرروگات انا» ىزدەۋشى رەتىندە تانىستىرعانىم سول, اڭگىمەمىز جاراسا كەتتى.
«جاسىم – 29-دا. سالماعىم – 54, بويىم – 165. 2016 جىلى باعدارلاما بويىنشا ومىرگە بالا اكەلدىم. قازىر دەنساۋلىعىم قالىپتى. جامان ادەتتەن اۋلاقپىن, سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانامىن. ەندى تاعى دا سۋرروگات انا بولعىم كەلەدى. الداعى شىلدە-تامىز ايىندا بالا سۇيگىسى كەلەتىن ەرلى-زايىپتىلاردى ىزدەيمىن. مەنىڭ گونورارىم – 25 مىڭ اقش دوللارى. ال توعىز اي بويى تولەيتىن سومانى كەلىسۋگە بولادى» دەيدى ينابات ەسىمدى بويجەتكەن. يناباتپەن اڭگىمەلەسە وتىرىپ, ءبىز بىلە بەرمەيتىن ءبىراز مالىمەتتەردى ەستىدىم. يناباتتىڭ ايتۋىنشا, قازىر دەلدال ورتالىقتار كوپ. ءوتىنىش تاستاساڭىز بولعانى, بيولوگيالىق اتا-انا ىزدەپ اۋرە بولمايسىڭ. ولار سەنى ىزدەپ كەلەدى ەكەن.
«نەگىزىندە, مۇنى باعدارلاما دەيدى. كەز كەلگەن ايەل سۋرروگات انا بولا المايدى. جاسى 35-كە دەيىن جانە مىقتى دەنساۋلىعى بولۋ كەرەك. ماسەلەن, ءوزىم بالا كوتەرۋگە مۇمكىندىگى جوق ايەلمەن كەلىسىمشارت جاساستىم. الدىن الا ىزدەستىرۋ بارىسىندا نەبىر وتباسىنى كەزدەستىردىم. تىم از اقشا ۇسىنعاندار بولدى. ماسەلەن, استانالىق وتباسى نەبارى 3,5 ملن تەڭگە بەرەتىنىن ايتتى. مەن ءارى كەتسە 2 بالا تۋىپ بەرۋگە عانا جارايمىن, سوندىقتان ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسى بولدىم. بارلىعى زاڭدى تۇردە جۇرگىزىلەدى, دارىگەرمەن اقىلداسامىز. ەرلى-زايىپتى جۇپپەن تالقىلانعان شارت نوتاريۋسپەن بەكىتىلەدى» دەيدى ول.
«ءوزىڭ تۋعان بالانى بىرەۋگە كوزىڭ قيىپ قالاي بەردىڭ؟» دەپ قويعان ساۋالعا ينابات ساسپادى. «ارينە, ماعان دا وڭاي ەمەس. بالانى بەرەردە قاتتى قينالدىم. بەرمەۋگە دە بولمايدى. ويتكەنى كەلىسىمشارتتى بۇزسام, زاڭعا سايكەس جاۋاپقا تارتىلاتىنىمدى بىلەمىن» دەيدى سۋرروگات انا.
زاڭ دەمەكشى, سۋرروگات انا تۋعان بالانى وزiمەن شارت جاساسقان ادامدارعا بەرۋدەن باس تارتۋعا, سونداي-اق, وزگە ادامدارعا بەرۋگە قۇقى جوق.
بىلىكتى زاڭگەر نۇرجان
پىرماعانبەتۇلىنىڭ ايتۋىنشا, ەگەر ەرلى-زايىپتىلار كەنەت بالادان باس تارتسا, وعان انا بولۋعا سۋرروگات انانىڭ ءوزى قۇقىلى. بىراق ول دا بالادان باس تارتسا, نارەستە مەملەكەتتىڭ قامقورلىعىنا الىنادى ەكەن.
«شارت جاساسقان ادامدار بالانى قابىلداماعان جاعدايدا, بەلگىلەنگەن مولشەردە وتەماقى تولەيدى. ال سۋرروگات انا بالانى ەرلى-زايىپتىلارعا بەرگەننەن كەيىن وسى بالاعا ارنالعان بارلىق قۇقىقتان ايىرىلادى. بالا مەن اتا-اناسىنا جاساعان كەز كەلگەن ءىس-ارەكەتى ءۇشiن سۋرروگات انا قولدانىستاعى زاڭعا سايكەس جاۋاپقا تارتىلادى. بالا دۇنيەگە كەلگەننەن كەيىن بەرىلەتىن تۋ تۋرالى كۋالىككە تاپسىرۋشى ەرلى-زايىپتىنىڭ اتى-جوندەرى جازىلادى» دەيدى زاڭگەر.
«سۋرروگات انا ىزدەيمىن…»
مۇنداي حابارلاندىرۋ عالامتور بەتىندە شارلاپ ءجۇر. جەكە ادامداردىڭ حابارلاماسىنان بولەك, تۇراقتى اينالىساتىن مەكەمەلەر دە بار. سونداي حابارلاندىرۋدىڭ بىرىنە ءبىز دە حابارلاسىپ, سۋرروگات اناعا قويىلاتىن تالاپتارمەن جەكە تانىستىق.
«ءدال قازىر ىرىكتەۋ ءجۇرىپ جاتىر. جاسى 20 مەن 35 جاس ارالىعىنداعى ايەلدەر قاتىسا الادى. سۋرروگات انا بۇعان دەيىن بوسانعان بولۋ كەرەك, ارينە, تابيعي جولمەن. قان توبىنىڭ وڭ كورسەتكىشى, ءتۇرلى اۋرۋلاردان ادا, 9 اي ءبىز ۇسىنعان قالادا تۇرۋعا كەلىسىمىن بەرۋى مىندەتتى. ال گونورارعا كەلسەك, 4 ملن تەڭگەدەن باستالادى. قوسىمشا 300 مىڭداي كەرەك زاتتارى مەن كيىمىنە بەرىلەدى. ەگەر ەگىز تۋىپ بەرەتىن بولسا, باعا ەكى ەسەلەنەدى, ياعني 8 ملن بولادى. ال مەديتسينالىق كورسەتكىشتەرى بويىنشا كەسار تىلىگى جاسالاتىن بولسا, قوسىمشا 500 مىڭداي تولەنەدى. وزىڭىزدەن جالپى جانە ارناۋلى گينەكولوگيالىق زەرتتەۋ, كىشى جامباس ورگاندارىنىڭ ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋى, قان توبى مەن رەزۋس-فاكتوردى انىقتاۋ, دەنساۋلىعىنىڭ جاعدايى جانە جۇكتىلىكتى كوتەرۋگە قارسى ايعاقتاردىڭ جوقتىعى تۋرالى تەراپەۆتىڭ قورىتىندىسى, ەكگ, كەۋدە جاسۋشاسى فليۋوروگرافياسى, قاننىڭ كلينيكالىق, بيوحيميالىق تالداۋى, مەرەزگە, ايتۆ-عا, ۆ جانە س گەپاتيتتەرiنە قاننىڭ تالداۋى, ءتۇرلى جۇقپالار مەن ونكوتسيتولوگيا تالداۋى, سونىمەن قاتار پسيحياتر, ناركولوگ جانە ماممولوگتىڭ قورىتىندىسى تالاپ ەتىلەدى» دەيدى. ەگەر انىق شەشىم قابىلداساڭىز, كەزدەسۋگە دايىن ەكەندىكتەرىن جەتكىزدى. ايتا كەتەرلىگى, قۇرساق انا باعدارلاماسىن جۇرگىزۋگە قاجەتتى تەكسەرۋ كولەمى قر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ №627 (30.10.2009 ج.) بۇيرىعىمەن بەكىتىلگەن.
قمدب: شاريعاتتا رۇقسات جوق!
قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى كەلىپ تۇسكەن كوپتەگەن سۇراقتار مەن وتىنىشتەرگە بايلانىستى جىلدىڭ باسىندا قۇرساق انا بولۋدىڭ شاريعي ۇكىمىن بەرگەن ەدى.
قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى عۇلامالار كەڭەسىنىڭ XV ماجىلىسىندە قابىلدانعان ءپاتۋانىڭ قىسقاشا ءماتىنى مىناداي: «قۇرساق انا (سۋرروگات انا) قازىرگى تاڭدا وزەكتى ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالدى. بۇل ءادىس بويىنشا ەرلi-زايىپتىلاردان الىنعان اتالىق ۇرىق پەن انالىق كلەتكانى ارنايى تۇتiكشەلەردە سىرتتاي ۇرىقتاندىرىپ, قۇرساق انا (سۋرروگات) قىزمەتiن اقىلى نەمەسە اقىسىز تۇردە اتقارۋعا ريزاشىلىعىن بiلدiرگەن بوتەن ايەلدiڭ جاتىرىنا سالادى. مۇنداي جولمەن بالا تابۋعا شاريعاتتا رۇقسات جوق» دەي كەلە, ونىڭ سەبەبىن جانە ۇكىمىن تولىق ءتۇسىندىرىپ بەردى.
رۋسلان قامباروۆ, يسلامتانۋشى: دەموگرافياعا دەم بەرمەيدى
قىز-كەلىنشەكتەر اراسىندا بەدەۋلىكتىڭ بەلەڭ العانى جاسىرىن ەمەس. بىراق انا دەگەن اتتى ارسىز جولمەن يەلەنۋ دۇرىس پا؟ تەكتىلىكتى تۋ ەتكەن ۇلت رەتىندە ۇرپاق سۇيەم دەپ تەكسىزدىككە جول بەرگەن دۇرىس پا؟
انا – قاسيەتتى ۇعىم. وتان – انا, جەر – انا, ايەل – انا. جوق, الدە انانىڭ قۇرساعى سىناق وتكىزەتىن پوليگون الاڭى بولدى ما؟ بۇگىنگى ەلىمىزدە ءورىس الىپ وتىرعان وسىناۋ قاسىرەتتى وقيعاعا قاراپ, وسىلاي دەۋىمىزگە تۋرا كەلەدى. جالعا الىپ, سىناق وتكىزەتىن جەردەن قانداي ۇرپاق پايدا بولادى؟ ەرتەڭگى كۇنى مۇنىڭ ناتيجەسى قانداي بولادى؟ وسى جاعىن ەسكەرىپ جاتقان جوقپىز.
مەنىڭ ويىمشا, انا بولۋدىڭ ۇزاق بولسا دا ۇتىمدى جولىن قاراستىرۋ قاجەت. دەرتتى ەمدەگەنشە, ونىڭ الدىن العان الدەقايدا ءتيىمدى. بەدەۋلىككە سەبەپ بولاتىن ەڭ كوپ كەزدەسەتىن جايتتار تىكەلەي قىز-كەلىنشەكتەردىڭ وزىنە قاتىستى. پەرزەنت ءسۇيىپ, انا بولام دەگەن قىز, ەڭ الدىمەن, ەتەك-جەڭىن جاۋىپ, تۇرمىسقا دەيىنگى جىنىستىق قارىم-قاتىناس دەگەندى ويىنا دا الماۋى كەرەك. ءسان قۋماي, دەنساۋلىق كۇتىمىنە ءمان بەرۋ دە ماڭىزدى. بالا ارمانداعان ايەل, بەيكۇنا بالا, قۇرساق انا. بۇل تۇيىق ءۇشبۇرىشتان شىعۋدىڭ جولى جوق. مۇنىڭ ەڭ دۇرىس جولى – اكە-شەشەگە مۇقتاج جەتىم بالاعا انا بولۋ. جەتىمنىڭ باسىنان سىيپاۋ. ءوزىمشىل بولماڭىز. ءسىز بالاعا, بالا اناعا مۇقتاج. سۋرروگات انا بولۋدى دەموگرافياعا دەم بەرەدى دەپ جۇرگەندەر قاتەلەسەدى, ونىڭ جەمىسىن دە ويلاۋىمىز كەرەك.
ليمانا قويشيەۆا, پسيحولوگ: ولاردا ۇرپاق بولماۋى مۇمكىن
سۋرروگات انا جاتىرىنداعى بىرەۋدىڭ بالاسىن جاقسى كورمەيدى. مەيىرىم بولمايدى. تەك «اقشانىڭ كوزى», بيزنەس نەمەسە زات تۇرىندە قاراسا, بالا اسىراپ الۋشى اتا-انا دا ۇرپاق جالعاستىرۋشى دەپ قارايدى. تەك وتباسىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ءوز مۇددەلەرىن ويلايدى. ال بالانى ويلاپ جاتقان ەشكىم جوق. ەشقانداي مەيىرىم, ماحابباتسىز تۋعان بالا, شىن مانىندە, ۇرپاق جالعاستىرا الا ما؟
وسى رەتتە ايتايىن. 30-40 جىل بۇرىن سۋرروگات اناعا رۇقسات بەرگەن گەرمانيا, فرانتسيا سەكىلدى ەلدەر بۇگىندە تىيىم سالۋدا. سەبەبە نەدە؟ شەتەلدىك پسيحولوگتارمەن اڭگىمەلەسكەنىمدە, ولار بۇل كەزەڭنەن ءوتىپ قويعانىن ايتتى. سۋرروگات انادان تۋعان بالالاردىڭ ناتيجەسىن كورگەندىكتەن, تىيىم سالۋ دۇرىس قادام ەكەنىن العا تارتتى. ەڭ قاۋىپتىسى – ولاردا ۇرپاق بولماۋى مۇمكىن. ەلدەگى ءبىر جىنىستىلاردىڭ, قىزتەكەلەر مەن گەيلەردىڭ كوبەيۋى – سونىڭ دالەلى. 40 جىل بۇرىن قولدانعان ءادىس ۇرپاقتىڭ ازعىنداۋىنا اكەلۋدە. بۇل تىعىرىقتان شىعۋ ءۇشىن اتالمىش ەلدەردە ەندى بالا اسىراپ الۋ كەڭىنەن ناسيحاتتالۋدا. وزدەرىڭىز دە بىلەسىزدەر, ەلىمىزگە كەلىپ اۋرۋ بالالاردى اسىراپ, سولاردى ەمدەپ, مەيىرىمىن توگىپ, اللانىڭ قالاۋىمەن كەيىننەن بالالى بولىپ جاتقان قانشاما شەتەلدىكتى بىلەمىز. سوندىقتان باتىس كورگەن تاجىريبەنى قايتالاماعان ءجون. بۇل تۋرالى ءبىزدىڭ مەديتسينادا كوپ ايتىلا بەرمەيدى. دەر كەزىندە تىيىم سالىنسا ەكەن دەيمىن. قۇدايعا قارسى شىعىپ, بىرەۋدىڭ جاتىرىن جالداپ بالا تۋعىزعانىمەن, ەرتەڭگى كۇنى ول بالادان ۇرپاق سۇيە المايتىن بولسا, ونىڭ قاجەتى قانشا؟! ودان دا جەتىمدەر ۇيىنەن بالا اسىراپ الىپ, ءوز بالاسىنداي ماپەلەپ وسىرسە, قۇدىرەتى شەكسىز اللا بىرنەشە بالا بەرۋى مۇمكىن عوي. سۋرروگات انادا ەڭ الدىمەن مەيىرىم بولمايدى. ول ىشتە جاتقان شاراناعا تىكەلەي اسەر ەتەدى. ءتىپتى جەتكىنشەكتەردىڭ كوبى اۋىسپالى كەزەڭدە سۋيتسيدكە ءجيى ۇرىناتىنى بەلگىلى. ونىڭ ەڭ باستى سەبەبى – اناسىنىڭ بالاعا اياعى اۋىر كەزدە «وسى بالادان قالاي قۇتىلسام ەكەن؟», «الدىرىپ تاستاسام نە بولادى؟» دەگەن جامان ويلاردىڭ بالانىڭ ساناسىندا ساقتالۋى. بالا جەتكىنشەك بولعاندا مۇنى بەيسانالى تۇردە قايتالايدى. ال
تابيعي تۋعان بالالارمەن سالىستىرعاندا ولاردىڭ بويىندا پسيحولوگيالىق اۋىتقۋشىلىق, ۇرەي, اشۋشاڭدىق باسىم بولادى. بۇل – دالەلدەنگەن
دۇنيە. سوندىقتان ەرتەرەك ويلانعانىمىز ءجون.
گۇلميرا ايماعانبەت
