استانانىڭ دامۋ قارقىنى ءوزىمىزدى دە, وزگەنى دە تاڭ قالدىرادى. از ۋاقىتتىڭ ىشىندە شاعىن شاھار الپاۋىت استاناعا اينالدى. استانا قازاقىلاندى, رۋحاني دەڭگەيى ارتتى, ادەبي ورتاسى كەڭەيدى, كورەرمەنى قالىپتاستى. قارقىندى سالىنعان استانانىڭ قۇرىلىسىمەن قاتار, مادەني وردالار پايدا بولدى. ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعى اياسىندا ەلوردامىزداعى مادەنيەت پەن ونەر وشاقتارى تۋرالى وي وربىتپەكپىز.
تورگە اينالعان تەاترلار
تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ قۇرداسى قاليبەك قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترى ءوزىنىڭ 25 جىلدىعىن اتاپ وتكەن ەدى. تەاتر قازاق جانە الەم دراماتۋرگياسىنداعى وزىق شىعارمالاردى ساحنادا جاڭعىرتىپ, ەل جادىندا جاتتالۋىنا ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. سول ەڭبەكتىڭ جەمىسى ەستى كورەرمەننىڭ كوبەيىپ, ۇجىمنىڭ قوشەمەتكە بولەنۋى دەپ بىلەمىز. م.گوركي اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق ورىس دراما تەاترى بيىل ءوزىنىڭ 115-ءىنشى ماۋسىمىنىڭ شىمىلدىعىن اشتى. كوركەمدىك جەتەكشىلەر قازاقىلىققا بەت بۇردى, «امانات ارقالاعان الپامىستى» ساحنا تورىنە شىعاردى. ال «جاستار» تەاترى ش.ايتماتوۆ پەن ءا.كەكىلباەۆتىڭ «شىڭعىسحان» افساناسىمەن ءوزىنىڭ مەرەيتويلىق 10-ىنشى ماۋسىمىن ۇسىندى. سپەكتاكل ءۇشىن تەاتر ارتىستەرى «ەڭ اسەرلى قويىلىم» سىيلىعىنا يە بولدى.
شىن شەبەرلەر شوعىرلانعان وردا
2016 جىل قازاق جۇرتى, قازاق رۋحانياتى ءۇشىن ءسۇيىنشى حابارلارعا تولى بولدى. ەلوردادا ونەرگە دەگەن ىنتاسى بار, تالابى زور جاستارعا جاڭا جوعارى وقۋ ورنى اشىلدى. قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسى كوبىنەسە كاسىبي اكتەر, رەجيسسەر, دراماتۋرگتاردى وقىتۋعا باعىتتالعان بولسا, حورەوگرافيا اكادەمياسىنىڭ ميسسياسى – بالەت جانە بي شەبەرلەرى شوعىرلانعان ورداعا اينالۋ دەپ بىلەمىز. قازاق ۇلتتىق حورەوگرافيا اكادەمياسىنىڭ تۇساۋكەسەرىنە پرەزيدەنتتىڭ ءوزى قاتىستى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ سويلەگەن سوزىندە وسى ۇلگىدەگى ونەر ورداسى بۇكىل ورتا ازيا ەلدەرىندەگى العاشقى وقۋ ورنى ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى. جاس بۋىنعا «سىزدەر قازاقستاننىڭ بي مەن بالەت ونەرىنىڭ جاڭا ۇلتتىق برەندىن ورنىقتىرادى دەپ سەنەمىن» دەي وتىرىپ, ءۇمىتىن ءبىلدىردى. اكادەميانىڭ رەكتورى بولىپ رەسەيدىڭ حالىق ءارتىسى, «استانا وپەرا» بالەتتىك ترۋپپاسىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى التىناي اسىلمۇراتوۆا تاعايىندالدى. جالپىعا ايان, التىناي 80-90 جىلدارى سانكت-پەتەربۋرگتەگى «مارينسكي» تەاترىنىڭ پريما-بالەريناسى اتانىپ, بەرىرەكتە ا.ۆاگانوۆا اتىنداعى ورىس بالەت اكادەمياسىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى بولدى. سونداي-اق, ۇلىبريتانيانىڭ ۇلى ساحناسى – كوۆەنت-گاردەن كورولدىك تەاترىندا جانە مارسەلدەگى رولان پەتي ترۋپپاسىندا بيلەگەن. جيزەل, نيككي, ودەتتا وبرازدارىمەن الەمگە ايگىلى بالەرينا بۇگىندە ەلگە ورالىپ, قازاق ونەرىنىڭ ورلەۋىنە ءوزىنىڭ ولشەۋسىز ۇلەسىن قوسىپ ءجۇر.
بي ونەرى دەگەندە قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن تۇڭعىش بالەرينا نۇرسۇلۋ تاپالوۆا ەسكە تۇسەدى. «باقشاساراي بۇرقاعىندا» زارەمنىڭ ءرولىن كلاسسيكالىق دايىندىقسىز بيلەگەن. تابيعي تالانتى مەن ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا تالاي مايتالمانداردى مويىنداتقان قازاق قىزى كەزىندە حالىق ءارتىسى بولات ايۋحانوۆتى دا ءتانتى ەتكەن. «مەنىڭ بالەتىم» اتتى كىتابىندا «بۇل ءبيشى ناعىز ۇلتىنىڭ باعىنا جارالعان» دەپ جازدى. وسى تۇستا بي ونەرىنىڭ حانشايىمى – شارا جيەنقۇلوۆانىڭ ەسىمىن بولاشاق بالەت جۇلدىزدارىنىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋ مىندەت دەپ بىلەمىز. شارا – ۇلتتىق ءبيدى بالەتكە ۇلاستىرعان, ءداستۇردى ساقتاپ, جاڭا اعىنعا ىلەسە بىلگەن بىرەگەي ءبيشى. ەلوردا تورىندە ورىن تەپكەن مادەني, رۋحاني وشاقتاردىڭ اشىلۋى وسى تاريحي تۇلعالارمەن ساباقتاس.
بەكزات ونەردىڭ ايشىقتارى
ۇلتتىق حورەوگرافيادان تۇلەپ ۇشقان تالىمگەرلەر «استانا وپەرا» مەن جاڭادان اشىلعان «استانا بالەت» تەاترلارىندا شەبەرلىگىن شىڭداي الادى. جەلتوقساننىڭ 10-11 كۇندەرى اشىلعان «استانا بالەت» تاۋەلسىزدىككە تاماشا تارتۋ بولدى. العاشقى ساحنا تورىندە برازيليالىق حورەوگراف ريكاردو امارانتەنىڭ «Diversity» جانە «بيگە ماحاببات» قويىلىمىن كورەرمەن جىلى قابىلدادى. العاشقى كورسەتىلىمگە مەملەكەت باسشىسى دا كەلدى. تەاتر قازاق ۇلتتىق حورەوگرافيا اكادەمياسىنىڭ جانىندا ورنالاسقان. جاڭا عيمارات ىشكى جابدىعى مەن تەحنيكالىق شەشىمى جاعىنان الەمنىڭ ۇزدىك ۇلگىلەرىنە سايكەس كەلەدى.
قۇرىلىسى 2015 جىلدىڭ مامىر ايىندا باستالعان تەاتردىڭ اۋدانى – 15 مىڭ شارشى مەتر. كورەرمەن زالىندا 783 ورىن بار, ونىڭ ىشىندە 609-ى پارتەر بولسا, 104 ورنى ەكى قاباتتى جانە 70 ورنى ءۇش قاباتتى بالكوندى قۇرايدى. زال بايسالدى تۇستەردە بەزەندىرىلگەن: شىمىلدىق سارى بيداي تۇستەس قوڭىر, ال ورىندىقتار شافران ماتاسىمەن قامتالعان.
ساحنا كولەمى – 536 شارشى مەتر. دەمەك, جاڭا تەاتردا ءتۇرلى مادەني شارالار مەن شىعارماشىلىق كەشتەردى, سيمفونيالىق جانە ەسترادالىق وركەسترلەردىڭ كونتسەرتتەرىن, ستسەنوگرافياسى كۇردەلى سپەكتاكلدەردى قويۋعا بولادى.
«استانا بالەت» تەاترىنىڭ عيماراتى دا جاقىن ارادا ەلوردامىزداعى تاعى ءبىر ايگىلى نىسانعا اينالماق. جاڭا تەاتردىڭ اشىلۋى مەملەكەتتىڭ ونەرگە دەگەن قولداۋىن جانە قامقورلىعىن بىلدىرەدى. استانا ەلىمىزدى الەمنىڭ وركەنيەتتى مەملەكەتتەرىنىڭ قاتارىنا قوسۋعا سەپتىگىن تيگىزىپ-اق ءجۇر. ال ونەر يەلەرى جوعارى ساپالى شىعارماشىلىق تۋىندىلاردى شىعارۋعا مۇمكىندىك الدى.
سوڭعى جىلدارى استاناداعى تەاترسۇيەر قاۋىم ۇلعايىپ كەلەدى. جاستار دا, ەرەسەكتەر دە جان ازىعىن بايىتۋ ماقساتىندا ونەر وردالارىنا باس سۇعادى. كورەرمەن تەاترعا كەلگەن سايىن ءنار الىپ, حالىق قازىناسىنان سۋسىنداپ شىعادى. ەلوردادا كورسەڭ كوز توياتىن كورنەكتى ورىندار جىلدان-جىلعا كوبەيە بەرسىن دەگەن تىلەك بار.
گۇلدانا تالعاتقىزى
