استانا قالاسىنىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە تابيعاتتى پايدالانۋ باسقارماسى بىرنەشە باعىتتا جۇمىس جۇرگىزەدى. سونىڭ ءبىرى – رۇقساتسىز كۇل-قوقىس توگىلەتىن ورىنداردىڭ سانىن ازايتۋ. «قازاقستان عارىش ساپارى» كومپانياسى عارىش مونيتورينگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا, 2023 جىلدىڭ 30 قازانىنا دەيىنگى احۋالدى الىپ قاراساق, استانا اۋماعىندا 338 بەيبەرەكەت قوقىس شاشىلعان ۋچاسكە انىقتالعان. سونىڭ ىشىندە 3-ەۋى رۇقسات ەتىلگەن ورىن بولىپ شىققان. بۇگىنگى تاڭدا استانا قالالىق اكىمدىگىنە قارايتىن اۋداندار 338 ۋچاسكەنىڭ 190-ىن جويىپ, ولاردا جيناقتالعان 102 مىڭ توننا تۇرمىس قالدىقتارىن ءتيىستى قوقىس توگەتىن ورىندارعا تاسىمالداعان.
كوش باسىندا – نۇرا اۋدانى
قۇزىرلى باسقارمانىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە قالدىقتاردى باسقارۋ ءبولىمىنىڭ جەتەكشىسى ايدار راشيد, مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس, 2023 جىلدىڭ 1 جەلتوقسانىنا دەيىنگى مەرزىمدە جوعارىدا اتالعان قوقىس توگىلگەن ورىنداردىڭ سانىن ەكى ەسەگە دەيىن ازايتۋ مىندەتى تۇرعانىن ايتادى.
«بيىلعى 30 قازانداعى احۋال بويىنشا ايتاتىن بولساق, الماتى اۋدانىندا 62 بەيبەرەكەت قوقىس توگىلگەن ۋچاسكە انىقتالسا, سونىڭ ىشىندە 58-ءى جويىلدى, ولاردا جينالعان 16300 توننا قالدىقتى ءتيىستى جەرلەرگە تاسىدىق. بايقوڭىر اۋدانىندا 46 ۋچاسكە انىقتالدى, سونىڭ ىشىندە 44-ءى جويىلدى, 8058 توننا قالدىقتى قوقىس ۇيىلەتىن جەرلەرگە اپاردىق. بۇل اۋداندا 33 ۋچاسكە جەكەمەنشىك بولعاندىقتان ەكونوميكا دەپارتامەنتىمەن بىرلەسىپ, جەكە ادامدارعا قوقىس تۋرالى ەرەجەنى ساقتاۋدى ەسكەرتتىك. ەسىل اۋدانىندا 84 ۋچاسكە انىقتالىپ, سونىڭ ىشىندە 36-سى جويىلدى. 35 مىڭ توننا قوقىس ءتيىستى جەرگە تاسىلدى. نۇرا اۋدانىندا ەڭ كوپ قوقىس توگىلگەن جەرلەر بار, ولاردىڭ سانى – 123 ۋچاسكە. بۇگىنگە دەيىن 31 ۋچاسكە جويىلدى, ولاردان 24100 توننا قوقىس تاسىپ شىعاردىق. سارىارقا اۋدانىندا 23 ۋچاسكە انىقتالدى, 31-ءى جويىلدى, 19560 توننا زاڭسىز توگىلگەن كۇل-قوقىستى ءتيىستى جەرگە تاسىدىق» دەپ ءتۇسىندىردى جاسالعان جۇمىس بارىسىن ا.راشيد.
400 ملن-نان اسا قارجى جۇمسايمىز
مەملەكەت جىل سايىن بەيبەرەكەت كۇل-قوقىس توگىلەتىن ورىنداردى جويۋعا 400 ملن-نان اسا قاراجات جۇمسايتىنىن ءبىرىمىز بىلسەك, ءبىرىمىز بىلمەيمىز. ماسەلەن, تارتىلعان تەمەكىنىڭ قالدىعىن جەرگە تاستاعان ادام قر اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق كودەكسىنىڭ 434-بابى بويىنشا (ۇساق بۇزاقىلىق) جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. ول ادامعا جازا رەتىندە 5 اەك كولەمىندە (17250 تەڭگە) ايىپپۇل سالىنادى نە بولماسا 10 تاۋلىككە اكىمشىلىك قاماۋعا الىنادى. ال اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستىڭ 505-بابى بويىنشا قالالار مەن ەلدى مەكەندەردى اباتتاندىرۋ ەرەجەلەرىن بۇزعانى ءۇشىن, سونداي-اق ينفراقۇرىلىم نىساندارىن قۇلاتقانى ءۇشىن, قالالاردىڭ جاسىل جەلەگىن جويعانى جانە بۇلدىرگەنى ءۇشىن العاشىندا ەسكەرتۋ جاسالادى, 1 جىل ىشىندە وسىنداي ارەكەت قايتالانسا, 30-دان 300 اەك-كە دەيىنگى مولشەردە ايىپپۇل سالىنادى. مۇنى ءار ازامات ءبىلۋى كەرەك.
قازىرگى كەزدە قۇرىلىس كومپانيالارى قالا اۋماعىندا بەيبەرەكەت قوقىس توگۋگە تىيىم سالىنعانىن بىلەدى. قالالىق قاتتى تۇرمىس قالدىقتارى پوليگونىنىڭ اۋماعىندا بۇعان ارنايى جەر بولىنگەن. بيىلعى 26 شىلدەدەن باستاپ ول جەردە ارالاس قالدىقتاردى قابىلداپ الاتىن ۋاقىتشا الاڭ بەلگىلەندى.
«اۋداندىق اكىمدىكتەرگە رۇقسات ەتىلمەگەن قوقىس اۋماقتارىنان قالدىقتاردى تاسۋعا ارنايى تالون بەرىلەدى. قالدىقتاردى تاسىمالدايتىن ارنايى تەحنيكانىڭ جۇمىس جوسپارى بار. قازىرگى كەزدە قوقىس جينالماي قالعان نۇكتەلەر ەسىل مەن نۇرا اۋدانىندا بار. بۇل ماسەلەنى تەزدەتىپ شەشۋ ءۇشىن بىرقاتار ءىس-شارا جۇزەگە اسىرىلدى» دەپ ءتۇسىندىردى قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە قالدىقتاردى باسقارۋ ءبولىمىنىڭ جەتەكشىسى.
ونىڭ ايتۋىنشا, سالىنىپ جاتقان ايىپپۇلدار مەن اكىمشىلىك جازالار قورشاعان ورتاعا كەلتىرىلگەن زياندى تولىق قالپىنا كەلتىرە المايدى.
«جىل سايىن ءبىز ورتاشا ەسەپپەن 14 مىڭ زاڭ بۇزۋشىنى انىقتايمىز, ولارعا شامامەن 130 ملن تەڭگە ايىپپۇل سالامىز. بىراق بۇل سوما تابيعاتقا كەلگەن زياننىڭ, بيۋدجەتتەن ءبولىنىپ جاتقان شىعىنداردىڭ ورنىن تولتىرمايدى» دەيدى ايدار راشيد.
ول قالدىقتاردى باسقارۋ تۇرعىسىنان ءبىز كوپتەگەن دامىعان ەلدەردەن قالىپ قويعانىمىزعا قىنجىلادى.
«اتاپ ايتقاندا, نورماتيۆتىك بازانىڭ جەتىلمەگەنى, ناقتى ەرەجەلەردىڭ, ءىس-ارەكەتتەر شەشىمىنىڭ, ءاربىر قالدىققا قاتىستى تەتىكتەردىڭ جوعى قىنجىلتادى. مىسالى, شەتەلدە ەكولوگيا زاڭىن بۇزۋ ارەكەتى ءۇشىن ۇلكەن كولەمدە ايىپپۇل سالادى. ەگەر ونىڭ ءىس-ارەكەتى قايتالانسا, قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋعا دەيىن شارا قولدانادى. وسىنداي تاجىريبە اقش, جاپونيا, سينگاپۋر, يرلانديا, اۆستراليا ەلدەرىندە بار. ءبىزدىڭ زاڭنامانىڭ سولقىلداقتىعى شىعار, ءوزىنىڭ جازالانبايتىنىن سەزىنگەن الاياق كاسىپكەرلەر ءتىپتى قولدانىستاعى ەكولوگيا تالاپتارىن بۇزىپ وتىر» دەيدى ول.
قۇزىرلى ورگاندار قۇلاق اسپايدى
استانا اكىمدىگى سوڭعى 2 جىلدا ەكولوگيا زاڭناماسىن بۇزعان جاندارعا جازانى قاتايتۋ جونىندە قۇزىرەتتى مەملەكەتتىك ورگاندارعا بىرنەشە رەت ۇسىنىس جىبەرگەن. ماسەلەن, بەيبەرەكەت كۇل-قوقىس توگەتىن ورىنداردى كوبەيتكەندەرگە تەحنيكالىق قۇرالدارىن تاركىلەۋ, 6 ايدان 12 ايعا دەيىن كولىك جۇرگىزۋ قۇقىعىنان ايىرۋ, سونداي-اق اكىمشىلىك ايىپپۇلداردىڭ كولەمىن 10 ەسەگە دەيىن, ياعني 100 اەك-تەن (306300 تەڭگە) 1000 اەك-كە ( 3063000 تەڭگە) دەيىن ەسكەرتۋسىز ارتتىرۋ تۋرالى ۇسىنىس بەرىلگەن. الايدا قۇزىرلى ورگاندار بۇل باعىتتاعى ۇسىنىستارعا ەشقانداي دا قولداۋ بىلدىرمەي, ءتيىستى ءىس-شارالار قابىلدانباعان.
