ەلىمىزدە 1 شىلدەدەن باستاپ مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسى ەنگىزىلگەنى بەلگىلى. وسىعان بايلانىستى جۇمىس بەرۋشى ءار ازاماتقا قارجى اۋدارۋعا مىندەتتى بولىپ وتىر. ال جۇمىس ىستەمەيتىن ءارى الەۋمەتتىك از قامتىلعان ازاماتتار اقشا بەرۋگە مىندەتتى مە؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتارعا استانا قالاسى جيتس-تىڭ الدىن الۋ جانە وعان قارسى كۇرەس ورتالىعىنىڭ باس دارىگەرى ءسابيت ابدرايموۆ جاۋاپ بەردى.
– ءسابيت بەكماعانبەتۇلى, جاڭا مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ ءالى دە بولسا كوپتەگەن سۇراقتاردى تۋىنداتىپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس. وسى سالانىڭ مامانى رەتىندە جاڭا جۇيەنىڭ ارتىقشىلىعى قانداي جانە قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن ايتىپ بەرىڭىزشى…
– مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنىڭ ء(مامس) باستى ۇستانىمى مەملەكەتتىڭ, جۇمىس بەرۋشىنىڭ جانە ازاماتتىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋدى قارجىلاندىرۋعا ورتاق قاتىسۋى بولىپ تابىلادى. بۇل – وتە ماڭىزدى جانە شەشۋشى ۇستانىم, تابىسى جانە جارنالىق اۋدارىم مولشەرىنە قاراماستان, بارلىق ساقتاندىرىلعاندارعا تەڭ, بىرىڭعاي مەديتسينالىق پاكەتكە قولجەتىمدى مۇمكىندىك بەرەدى. ءمامس ەنگىزۋدىڭ ارتىقشىلىعى مەملەكەتتىك جانە جەكە كلينيكالار اراسىنداعى باسەكە ارقاسىندا مەديتسينالىق قىزمەت ساپاسىنىڭ ارتۋ مۇمكىندىگى. تۇرعىندار اراسىندا جوعارى ساپالى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ جانە بىلىكتى ماماندار ۇلكەن سۇرانىسقا يە بولادى, تيىسىنشە ءاربىر ەمحانا نەمەسە جەكەمەنشىك كلينيكا ساپالى جانە ءتيىمدى كومەك كورسەتۋگە مۇددەلى بولادى. مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورى مەديتسينالىق ۇيىمداردى قاتاڭ ىرىكتەپ, تەك ساپالى مەديتسينالىق قىزمەتتەرىن كورسەتكەن اۋرۋحانالار مەن ەمحانالارعا اقشا تولەيدى. ناتيجەسىندە, ءبىز دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ قارجىلىق تۇراقتىلىعىن جانە قولجەتىمدى, كەڭ پاكەتتى مەديتسينالىق قىزمەت الامىز.
– وسى جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ جۇمىس بەرۋشىلەر جارنالاردى اۋدارۋى ءتيىس, جارنالاردىڭ مولشەرى قانداي, اۋدارىم ءراسىمى قانداي بولادى؟
– قازاقستاندا باسقا ەلدەرمەن سالىستىرعاندا مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ بويىنشا جارنا مولشەرى شارتتارى بەيىمدەلگەن, ءتيىمدى ەكەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. ماسەلەن, كەيبىر ەلدەردە جارنا كولەمى 12 پايىزعا دەيىن جوعارى بولىپ تابىلادى. ساقتاندىرۋ تولەمدەرى مولشەرى قىمبات ەمەس, ەگەر قىزمەتتەر توپتاماسىنا – ەمحانالار قىزمەتى, ول دارىگەردىڭ قابىلداۋىنان باستاپ, ءارتۇرلى زەرتتەۋلەرگە دەيىن ستاتسيونارلىق ەمدەۋ, ءدارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋ, سونداي-اق, ساقتاندىرۋ پاكەتىنە وتە قىمبات وپەراتسيالار كىرەتىنىن ەسكەرۋ كەرەك. 2017 جىلعى 1 شىلدەدەن باستاپ ءبىرىنشى بولىپ جۇمىس بەرۋشىلەر ساقتاندىرۋ جارنالارىن تولەي باستايدى, ول قىزمەتكەرلەردىڭ ايلىق جالاقىسىنىڭ 1 پايىز مولشەرىنەن باستاپ, 2022 جىلعا دەيىن 3%-عا دەيىن بىرتە-بىرتە ۇلعايادى. اعىمداعى جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ, ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعان ازاماتتار, ول جەكە كاسىپكەرلەر جانە ازاماتتىق-قۇقىقتىق شارت بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن ازاماتتار, جىلىنا 2 ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ 5 پايىزىن تولەيدى جانە ءارى قاراي كوتەرىلمەيتىن بولادى. ال الەۋمەتتىك قورعالماعان تۇرعىندار ءۇشىن 2018 جىلدان باستاپ مەملەكەت جارنالار تولەي باستايدى. سونداي-اق, 2019 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان قىزمەتكەرلەر وزدەرى ايلىق جالاقىسىنىڭ 1%-ىن تولەي باستايدى.
– ءارتۇرلى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا, مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ تۋرالى جاريالاناتىن ماقالالار مەن سۇحباتتاردا, ەگەر ادام مەديتسينالىق كومەككە جۇگىنبەسە اقشانى قايتارۋ تۋرالى پىكىرلەر مەن سۇراقتار ءجيى كەزدەسەدى. بۇل ءمامس قاراستىرىلعان با؟
– حالىقتىڭ بىلگەنى ءجون, بۇل جارنالار جيناقتالمايدى, مەديتسينالىق مەكەمەلەردىڭ قىزمەتىن تولەۋگە اۋدارىلادى. ءبىر جىل ىشىندە ازاماتتار مەديتسينالىق كومەككە جۇگىنبەسە دە, تولەنگەن اۋدارىلىمدار قايتارىلمايدى. بۇل الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزگى پرينتسيپتەرىنە – بارلىق جۇيەگە قاتىسۋشىلاردىڭ تەڭدىگى مەن ىنتىماقتاستىعىنا قايشى كەلەدى. تولەنگەن قاراجات, مەديتسينالىق كومەككە اۋىرىپ جۇگىنگەن ساقتاندىرىلعان ازاماتتاردىڭ قىزمەتىنە جۇمسالادى.
– ەگەر ادام ساقتاندىرىلعان بولسا, ول مەديتسينالىق كومەك الۋ قۇقىعىنا يە, ال ەگەر ساقتاندىرىلماعان بولسا شە؟ جۇمىسسىز ازاماتتار قانداي كومەك ءتۇرىن الا الادى؟
– ازاماتقا جارنالار اۋدارىلىمى جاسالسا, ول اۆتوماتتى تۇردە ساقتاندىرىلعان بولىپ سانالادى. ساقتاندىرۋ جارنالارىنىڭ بولۋى ءمامس شەڭبەرى اياسىندا بارلىق مەديتسينالىق قىزمەت پاكەتى, سونىڭ ىشىندە قىمبات قىزمەتتەرى دە قولجەتىمدى بولادى. جۇمىسسىزدار نەمەسە ەكونوميكالىق تۇرعىدا بەلسەندى ەمەس تۇرعىندار ساقتاندىرىلماعان بولۋى مۇمكىن. ەكونوميكالىق تۇرعىدا بەلسەندى ەمەس 14 ساناتتاعى ازاماتتار ءۇشىن 2018 جىلدان باستاپ مەملەكەت جارنالار تولەي باستايدى. بۇل ساناتتاعى ازاماتتار ساقتاندىرىلعان تۇلعالارمەن تەڭ ءمامس قىزمەتتەر توپتاماسىنا قول جەتكىزە الادى. وسى رەتتە جۇمىسسىز رەتىندە تىركەلگەن تۇلعالاردىڭ جوعارىدا ايتقان 14 ساناتتىڭ قاتارىنا ەنەتىنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. سوندىقتان جۇمىسى جوق ازاماتتارعا جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىقتارىنا جۇگىنۋ قاجەت, ولارعا جۇمىسقا ورنالاسۋ تاڭداۋى بەرىلەدى نەمەسە جۇمىسسىز رەتىندە تىركەۋگە الادى. توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى, مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنىڭ ارتىقشىلىعى كوپ. ونى قاراپايىم حالىق الداعى ۋاقىتتا سەزىنەتىن بولادى.
سەرىك جولداسباي
