كونسپيرولوگيا مەن قاستاندىق تەورياسى – ساياساتتانۋشى تۇگىلى, ءجاي شولۋشىعا دا ەشقاشان ابىروي اپەرمەگەن نارسە. سوزىندە قاستاندىق تەورياسىنىڭ ەلەمەنتتەرى پايدا بولا سالا, كەشەگى اۋزى دۋالى ءھام كورەگەن دەلىنىپ كەلگەن ساياساتتانۋشىعا «شارشاپ ءجۇر» دەگەن دياگنوز قويىلىپ, مەرزىمىنەن تىس «زەينەتكە» جىبەرىلەدى. ەندى ودان ەشكىم سۇحبات المايدى, ونىڭ ماقالالارىن ەشكىم باسپايدى.
دەگەنمەن, شام ءشارىنىڭ اينالاسىنداعى داۋ بار قيسىندى ساپىرىپ كەتىپ وتىر. سوسىن با, عالامدىق ساياساتتانۋشىلار سىرتتاي قانداي بولسىن بىرىزدىلىك نىشانى بولعانىمەن, ءىشى الەم-تاپىرىق تۇسىنىكتەمەلەر ۇسىنىپ الەك. ەندەشە, ءبىز دە استانانىڭ تاماشا اقشامىنىڭ بىرىندە «بۇل نە سوعىس؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەگەن بولدىق.
تەوريا №1. ءبورىنى اياعى,
اقش-تى مىلتىعى اسىرايدى
سونىمەن, سيرياعا شابۋىل كونگرەسپەن اقىرى ماقۇلداندى. راس, سەناتورلار وباماعا تەك «الپىس كۇندىك» وپەراتسياعا عانا رۇقسات بەردى. بۇل نە؟ باعدادتاعى كۇيرەۋ شەكەگە تيمەگەنى مە؟ بۇرىن مۇناي دەۋشى ەدىك, ەندى نەمەنە؟
ونىڭ ۇستىنە, اقش-تىڭ «قاندىكويلەك جولداسى» – بريتانيا دا وعاش قىلىق كورسەتتى. كەمەروننىڭ ءبىر ساعاتقا جۋىق جالىندى بايانداما-ۇرانى مىڭجىلدىق دەرلىك تاجىريبەسى بار اعىلشىن پارلامەنتىن سەلت ەتكىزبەدى. «انگليا سوعىسقا قاتىسپايدى!» دەگەن كەسىمدى, ايقىن ۇكىم شىعاردى. بۇل – بۇرىن-سوڭدى بولماعان وقيعا. اقش-تىڭ بارلىق اسكەري ميسسيالارى ارقاشان اعىلشىننىڭ تىكەلەي نە جاناما قولداۋىمەن ءوتىپ كەلگەن. ەندى باستى وداقتاسى جوق اقش شارق ۇرىپ, NATO-نىڭ باسقا مۇشەلەرىن قولقالاپ ءجۇر. ازىرگە فرانتسۋزداردان باسقالارى ىڭعاي تانىتا قويعان جوق.
بۇرىندا دا ابىروي اكەلە قويماعان, ال, قازىر ەكونوميكا شاتقاياقتاپ تۇرعان ۋاقىتتا بەرەر ۇپايى كورىنەۋ از سوعىسقا اقش ايتەۋىر قۇمارتىپ تۇر. وسى ورايدا ۇسىنىلعان قيسىندى تاپسىرلەردىڭ ءبىرى مىناۋ بولىپ وتىر.
اقش ۇكىمەتى رۋزۆەلتتىڭ تۇسىنان بەرى اسكەريلەردىڭ شىرماۋىندا. اسكەردى ۇنەمى ساقاداي ساي ۇستاپ وتىرۋ ءۇشىن «ىلۋدە ءبىر سوعىسىپ قويۋ» ستراتەگياسى سول كەزدەردە قالىپتاسىپ قالعان ەكەن (رەسەي قايراتكەرى ميتروفانوۆ تا وسى ءسوزدى ايتقان). ءارى سوعىس ءوزى سۇمدىق ءتيىمدى دە كورىنەدى. تۇتاستاي اسكەري كەشەنگە ميللياردتاعان سومالارعا تاپسىرىس كەلەدى. ايتالىق, كەزىندە دج. بۋش پەن سىبايلاستارى ءىستى بولا جازداعان «Halliburton» مۇناي كومپانياسىن الساق. تەك قانا باعدادتاعى اسكەريلەردى جانار-جاعار مايمەن قامتاماسىز ەتۋدەن 2 ملرد دوللارعا جۋىق پايدا تاپقان. بۇعان قويمالاردا «بەيبىت جاتىپ العان» تاكتيكالىق قارۋ-جاراقتاردى قوسىڭىز. البەتتە, كلاسسيكتىڭ پەسادا قابىرعادا ءىلۋلى تاپانشانىڭ مىندەتتى تۇردە اتىلاتىنى تۋرالى قالجىڭى شىنعا اينالىپ تۇر. توقەتەرى, سيرياداعى سوعىس تاپسىرىس اڭساعان اقش اسكەريلەرىنە كەرەك. بۇرىن اس ءۇيدىڭ ساندىراعى دەپ ەلەنبەيتىن وسى ءبىر تۇسپالعا قايتادان جان بىتكەندەي بولىپ جاتقان جايى بار.
تەوريا №2.
باسى بىرىكپەگەن دىندەر
قيسىنى قيعاش كەلمەيتىن ەكىنشى ءىرى تۇسپال – سيريانىڭ ءدىن جونىندە ءبىر جاققا شىعۋى ارابتارعا كەرەك. اراب بولعاندا, ءسۇننيت ارابتارعا.
شيعالىق اعىم وشاعى يران, يراك, سوسىن, سيريا بولاتىن. يران تولىعىمەن دەرلىك شيعالىق مەملەكەت بولعاندىقتان, ازاماتتىق قاقتىعىس ىرىتكىسىن سالۋ مۇمكىن بولماي وتىر. ال, يراكتى دىنارالىق توزىمسىزدىكتىڭ «ءتىرى مىسالى» دەۋگە بولادى. ەندى سيرياعا دا تىقىر تاياۋ. بىراق, ول اقش-قا نەگە كەرەك؟
سويتسەك, باسىندا بوس بايبالام كورىنەتىن بۇل تۇجىرىمنىڭ جانى بار سياقتى. باي اراب ەلدەرى اقش-قا مۇناي ساتۋمەن عانا شەكتەلمەيدى. ولار جىل سايىن جۇزدەگەن ميلليارد دوللارعا اقش-تىڭ قازىنالىق وبليگاتسيالارىن ساتىپ الادى. ءيا, قولما-قول اقشاعا قۇندى قاعاز ساتىپ الادى! ەندى قىزىعى سول: تەك قانا ساۋد ارابياسى بۇرىن-سوڭدى ساتىپ العان وبليگاتسيالارىن تاپ قازىر تولەۋدى تالاپ ەتسە, اقش ەكونوميكاسى وپىرىلىپ تۇسەدى! بىراق, ارابتار ونىڭ ورنىنا يران مەن سيريانىڭ ماسەلەسىن شەشىپ بەرۋدى سۇراپ وتىرعان كورىنەدى. تاعى دا كلاسسيكتىڭ «تەگىن جىلۋ تەك توزاقتا بولار» دەگەن سوزىنە جان بىتكەندەي.
بۇل ماقالامەن بالكىم ۇساقتىق تانىتىپ وتىر دەرسىز. بىراق, اقش-تىڭ سيريانى شابۋىلداۋ پيعىلى رەسمي اقپاراتتاردان دا, ارنايى ساياسي-اسكەري رەسۋرستاردان دا قاراپايىم قيسىن تاپپايسىز. ءتىپتى, كوك جاشىكتەن كورە-كورە كوز سۇيەل بولعان ساراپشىلاردىڭ دا يىقتارىن قيقاڭ ەتكىزگەننەن باسقا شاراسى بولماي وتىر. ۇعىنىقتى تۇسىنىكتەمە بار دەسەڭىز, سايتىمىزداعى وسى ماقالانىڭ استىنا پىكىرىڭىزدى جازا كەتىڭىز!
ەرلان وسپان
ءۇش تاراپ
مەعداد فەيسال:
«امەريكانىڭ شابۋىلى الدىمەن ءال كايداعا ءتيىمدى بولماق»
2013, 2 قىركۇيەك. سيريانىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترىنىڭ ورىنباسارى مەعداد فەيسال باتىس باق-تارىنا بەرگەن سۇحباتىندا اقش-تىڭ شابۋىلى ەڭ الدىمەن ءال كايدا لاڭكەستىك ۇيىمىنا ءتيىمدى بولماق دەگەن مالىمدەمە جاسادى.
«سيرياعا كەز كەلگەن شابۋىلدى ءال كايدا مەن وعان سىبايلاس توپتاردىڭ, ايتالىق, «جابات ءال نۋسرا» نەمەسە «سيريا مەن يراكتاعى يسلام مەملەكەتى» سياقتى ۇيىمداردىڭ كومەگىمەن عانا ۇيىمداستىرۋعا بولادى» دەدى سيريالىق ساياسي شەنەۋنىك. مەعداد فەيسال سونىمەن بىرگە سيرياداعى حيميالىق قارۋ شابۋىلىنا اقش قولداپ وتىرعان توپتار كىنالى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. «وباما ءوز بەدەلىن ساۋداعا سالدى. ەندى كونگرەسس قانداي شەشىم شىعارسا دا, ول امالسىز سيرياعا سوعىس اشادى» دەيدى مەعداد فەيسال جالپى ساياسي احۋال جونىندە.
باراك وباما:
«سيريا ەكىنشى يراكقا اينالمايدى»
2013, 3 قىركۇيەك. اقش پرەزيدەنتى باراك وباما «سيرياداعى اسكەري وپەراتسيا يراكتاعىداي سوزىلمالى ناۋقانعا اينالمايدى» دەپ مالىمدەدى.
ونىڭ ايتۋىنشا, اسكەري ناۋقان قىسقا جانە شەكتەلگەن تۇردە جۇرگىزىلمەك ەكەن. باراك وباما سيرياداعى اسكەري وپەراتسياعا كونگرەستىڭ رۇقساتىن كۇتىپ وتىرعان بولاتىن. كەشە بەلگىلى بولعانداي, سەناتورلار 60 كۇندىك شەكتەۋلى وپەراتسيا جوسپارىن ماقۇلدادى. مۇنىڭ بارلىعى جالپى امەريكالىقتاردىڭ باسىم كوپشىلىگى سيرياعا شابۋىلدى قولدامايتىنىنا قاراماستان بولىپ وتىر. الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا, امەريكالىقتاردىڭ 46 پايىزى سوعىسقا قارسى.
ۆلاديمير پۋتين:
«رەسەيدىڭ قولداۋىن جوققا شىعارمايمىن»
2013, 4 قىركۇيەك. رف پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين رەسەيدىڭ سيرياعا شابۋىلدى قولداۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتى.
ونىڭ ايتۋىنشا, رەسەي مۇنداي قادامعا سيريادا حيميالىق قارۋ قولدانىلعانى دالەلدەنگەن جاعدايدا بارماق. ءدال سول ۋاقىتتا, حالىقارالىق قۇقىققا سايكەس, حيميالىق قارۋ قولدانىلعان ەلگە قاتىستى قانداي دا ءبىر شارا, تەك قانا بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ قارارى بويىنشا باستالۋى كەرەك.
«بوتەن ايلا-تاسىلدەر, الىپ-قاشپا اڭگىمەلەردىڭ نەگىزىندە باسقا ەلگە شابۋىل جاساۋ – تەك باسقىنشىلىق دەپ تانىلادى» دەيدى پۋتين.
ونىڭ مالىمدەۋىنشە, تاپ قازىرگى مەزەتتە سيريادا نە بولعانى تۋرالى ناقتى مالىمەتتەر جوق. «ءبىزدى وسى ماسەلەنى تەرەڭ زەرتتەۋ ناتيجەلەرى عانا بىردەڭەگە سەندىرە الار ەدى. ەگەر بىرەۋلەردە سيريادا حيميالىق قارۋ بار ەكەنى جانە ونىڭ تۇراقتى اسكەر تاراپىنان قولدانىلعانى تۋرالى ناقتى دالەل بولسا, مىندەتتى تۇردە بۇۇ-نىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە اپارۋى كەرەك» دەيدى رف پرەزيدەنتى. ۋلانعان بالالار تۋرالى بەينەكادرلارعا قاتىستى سۇراققا پۋتين: «بۇل – قورقىنىشتى كادرلار» دەپ جاۋاپ بەردى. «قازىر كىم كىنالى دەگەن ماسەلە تۋىنداپ تۇرعان جوق. جانە بۇعان سىزدەر ايتىپ وتىرعان كادرلار ەش جاۋاپ بەرمەيدى. بىراق, بۇل ءىس ءال كايدانىڭ قولىمەن جاسالعان قىلمىس بولۋى مۇمكىن. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي, ءال كايدا ارقاشان قاتالدىعىمەن بەلگىلى بولعان» دەدى پۋتين.
