استاناعا بيىل شيرەك عاسىر تولىپ وتىرسا, شاتتىعى شالقىعان شاڭىراق يەلەرى ەرلىس تانابايۇلى مەن ءۇمىتجان جاڭابەكقىزىنىڭ ەلوردا تۇرعىنى اتانعانىنا دا وسىنشاما ۋاقىت ءوتىپتى. 2000 جىلى بالالارىنىڭ قولقالاۋىمەن قاراعاندى وبلىسىنىڭ اقتوعاي اۋدانىنان باس قالاعا قونىس اۋدارعان بۇل وتباسى وتكەن ماۋسىم ايىندا گاۋھار تويىن اتاپ ءوتتى. وتاعاسى اقساقالدىق جاسقا جەتسە, وتاناسى اقسامايلى اجە بولىپ, ءبىر اۋلەتتىڭ ۇيىتقىسى, قازىناسى بولىپ وتىر. شاڭىراعىنا بالالارى, نەمەرەلەرى, شوبەرەلەرى ءجيى جينالادى. ۇرپاعىنىڭ قولى قالت ەتسە وسى ۇيگە اسىعىپ تۇرادى, ال كىشكەنتايلاردىڭ, ءتىپتى, اتا-اجەسىنىڭ قاسىنان شىققىسى جوق.
جاستىق كەزەڭدەرى وتكەن عاسىردىڭ 60-جىلدارىنا ءدوپ كەلدى. ول ۋاقىتتا زامان باسقا, تاربيە باسقا, قازىرگىدەي قىز-جىگىت بولىپ كوشەدە قول ۇستاسىپ ءجۇرۋ جوق. جاس ەرلىس اسكەردەن ورالعاننان كەيىن شوپىر بولىپ جۇمىسقا ورنالاستى. سول كەزدە بويجەتىپ, قىردىڭ قىزىل گۇلىندەي قۇلپىرعان ۇمىتجانعا كوزى ءتۇستى. كولىگىمەن بالقاش قالاسىنا اپارار جولدا ەكەۋىنىڭ اڭگىمەسى جاراستى.
«سول زاماننىڭ قىزدارى يبالى, يناباتتى بولدى عوي. ەكەۋمىز جاسىرىنىپ, ەلدەن اۋلاق كەتىپ, توقىراۋىن وزەنىنىڭ جاعاسىندا كەزدەسەتىنبىز. ءبىر جىلداي تىعىلىپ كەزدەسىپ, ۇيلەندىك قوي» دەيدى ەرلىس اقساقال.
حالىق كومپوزيتورى اقان سەرىنىڭ «بالقاديشا» انىندە باس كەيىپكەر ۇزاتىلاردا «ءبىر ەمەس, ەكى جەڭگەڭ كەلىپ وتىر. رۇقسات بىزدەن سىزگە, بار, قاديشا» دەگەن جولدار ايتىلادى. سول سياقتى ءۇمىتجاندى ەرلىستىڭ شاڭىراعىنا جىگىتتىڭ ءبىر شەشەسى مەن جەڭگەسى كەلىن قىلىپ ءتۇسىردى. بۇل 1963 جىلدىڭ جازى ەدى. مىنە, سودان بەرى بىرگە كەلە جاتىر.
بۇل كىسىلەردىڭ ەكى ءسوزىنىڭ ءبىرى – ەڭبەك, ەڭبەكتى بارىنەن جوعارى قويادى. ەرلىس تانابايۇلى شوپىرلىقتان كەيىن ۇزاق جىل ەلەكتريك بولىپ جۇمىس ىستەدى. استاناعا كوشىپ كەلگەننەن كەيىن دە, زەينەتتە بولسا دا, بوس وتىرمادى, ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق-دراما تەاترىندا ەڭبەك ەتتى. «اكتەردىڭ ۆاحتەرى بولدىم» دەيدى اقساقال كۇلىپ. اراسىندا «تسەسنابانكتە» ەلەكتريك بولىپ قوسىمشا جۇمىس ىستەدى.
قازىرگى كەلىندەردىڭ كوبى اتا-ەنەسىمەن تۇرعىسى كەلمەيتىنىن بايقايمىز. جارى جالعىز ۇل نەمەسە ءۇيدىڭ كەنجەسى بولسا دا, بولەك شىققىسى كەلەدى. ۇرىس-كەرىس, جانجال, شاڭىراقتىڭ شايقالۋى وسىندايدان باستالاتىنىن دا كورىپ ءجۇرمىز. ال ءۇمىتجان جاڭابەكقىزى كەلىن بولىپ تۇسكەننەن كەيىن 34 جىل اتا-ەنەسىن باقتى. سول شاڭىراقتىڭ ىستىعىنا كۇيىپ, سۋىعىنا توڭدى. ۇلدارى نۇراي دا اتا-اجەنىڭ باۋىرىندا ءوسىپ, اكە-شەشەسىن اتىمەن اتايتىن.
قازىر نۇراي – ەلگە بەلگىلى ونەرپاز. وقۋشى بولعاندا اقتوعاي اۋدانىنىڭ كەزىندە اتاعى دۇركىرەگەن «توقىراۋىن تولقىندارى» انسامبلىنە قابىلدانىپ, ءان سالدى. ج.ەلەبەكوۆ اتىنداعى ەسترادا-تسيرك كوللەدجىندە باستاپقىدا ءدۇلدۇل ءانشى جانىبەك كارمەنوۆتىڭ, كەيىننەن قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى قايرات بايبوسىنوۆتىڭ سىنىبىندا وقىدى. استانانىڭ ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق-دراما تەاترىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى بولىپ, ودان سوڭ ە.راحماديەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق فيلارمونياعا اۋىستى. وسى ونەر وشاعىنىڭ ءانشىسى بولعانىنا دا 15 جىلعا جۋىقتادى. قازاقستان جاستار وداعى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى, مادەنيەت سالاسىنىڭ ۇزدىگى دەيتىن اتاقتارى دا بار.
ءبىر ايتا كەتەرلىگى, وسى اۋلەتتىڭ حالىق كومپوزيتورى اسەت نايمانبايۇلىمەن اتالاس تۋىستىعى بار. ەرلىس اقساقال مەن ءۇمىتجان اجە دە جاس شاعىندا حالىق تەاترىندا اكتەر بولدى. ەرلىس ع.مۇسىرەپوۆتىڭ «قوزى كورپەش-بايان سۇلۋ» سپەكتاكلىندە جانتىقتى, باسقا دا قويىلىمداردا كەيىپكەرلەردى سومدادى. نۇرايعا ونەر وسىلاي قان ارقىلى اكە-شەشەسىنەن دە قونعان سياقتى. اكە-شەشە ونىڭ باعىن بايلامادى. ارينە, باستاپقىدا مۇعالىم بولعانىن قالادى. ءسويتىپ ە.بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنە تۇسكەنى بار. الايدا ۇلدىڭ كۇنى-ءتۇنى ويلايتىنى ونەر بولعاننان كەيىن اتا-انا باتاسىن بەردى. بۇل ورايدا قارت اكە-شەشەنى ويلاپ, اۋىلدان شىعا الماي, ومىردەن ەرتە وزعان قازاقتان شىققان تۇڭعىش بارد تابىلدى دوسىموۆ ەسكە تۇسەدى.
كەشەگى كەڭەس زامانىندا ەڭبەك ادامدارى باعالاناتىن. ءۇمىتجان شەشەي ءۇيدىڭ قات-قابات شارۋاسىمەن قاتار وكىمەتتىڭ جۇمىسىندا دا ۇلگەرەتىن. اۋداندىق كەڭەستىڭ دەپۋتاتى بولعانى, ايەلدەردىڭ العاشقى وبلىستىق قۇرىلتايىنا قاتىسقانى دا بار. بىراق قازىرگى كوپتەگەن قىز-كەلىنشەك سياقتى قىزمەت قۋمادى.
«ايەلدەرگە جۇمىس ىستەمە دەگەن دۇرىس ەمەس, جان-جاقتى بولعان ءجون. بىراق ايەلگە ۇيگە دە قاراۋدى ۇمىتپاۋ كەرەك. قازىر قىزداردىڭ ءبىرازى مانساپ قۋىپ, تۇرمىسقا شىقپاي وتىرىپ قالادى. ءار نارسە ءوز ۋاقىتىمەن. كۇيەۋگە شىعىپ, بالانى دا تابۋ كەرەك» دەيدى ءۇمىتجان جاڭابەكقىزى.
ومىردەن كورگەنى, تۇيگەنى مول اقساقال مەن اجە بىزگە وسىنداي اڭگىمە شەرتتى. شاڭىراقتى شايقالتپاي, 60 جىل بىرگە تۇرۋ تۋرالى ايتقاندا دا ونىڭ ەشقانداي سىرى جوق ەكەنىن جەتكىزدى. ولاردىڭ ايتۋىنشا, ەرى مەن ايەلى اراسىندا تۇسىنىستىك بولۋى كەرەك. ءبىرىن-ءبىرى قولداپ, دەمەپ وتىرسا, جاقسىسىن اسىرىپ, جامانىن جاسىرىپ وتىرسا, ءبارى دۇرىس بولادى. وسىنداي وتباسىلار قاي جاعىنان العاندا دا كەيىنگى جاستارعا ۇلگى.
