اڭگىمەنى وقيعادان وربىتكىم كەلىپ تۇر… تاياۋدا ەلدەن تۋىسقان كوكەم كەلدى. بۇل كىسىنىڭ باس قالاعا اراعا 5-6 جىل سالىپ كەلىپ تۇرعان بەتى. جاسى ۇلكەيىپ قالسا دا اۋىلداعى مال-جانعا قورعان بولىپ وتىرعاننان كەيىن شارۋادان قولى بوساي بەرمەيدى. ايتەۋىر وسى جولى بويىن جازۋعا رەتىن تاۋىپتى.
سودان الىستان ات ارىتىپ كەلگەن كوكەمدى كەشكىلىك كولىگىممەن قالانى كورسەتۋگە الىپ شىقتىم. اۋەلى ەلوردانىڭ سيمۆولى – «بايتەرەككە» باس سۇعىپ, كەيىنگى جىلدارى بيىك ۇيلەرىمەن قۇلپىرا تۇسكەن سول جاعالاۋدىڭ كوشەلەرىن ءبىراز ارالادىق. ودان كەيىن وڭ جاعالاۋدى قالدىرماي, ءبىر شولىپ وتتىك. سويتكەنشە «تابا نانداي» قىزارىپ كۇن دە باتىپ, تۇنگى شاھار ءتۇرلى ءتۇستى شامدارىمەن جارقىراي ءتۇستى. اسىرەسە, تۇندە ەلورداداعى مەيرامحانالار مەن ءدامحانالار, قوناقۇيلەر جانە تاعى باسقا ورىندارداعى شەتەلشە جازىلعان جازۋلارى مەن جارنامالار كوزدى ارباپ, سەنى الىستان شاقىرىپ تۇرادى. بۇل كورىنىس قوناعىما ونشا ۇناي قويمادى. «وسىلاردى انا تىلىمىزدە ۇعىنىقتى ەتىپ جازىپ قويسا بىرەۋ بىردەڭە دەي مە ەكەن؟» دەپ كوكەم كۇرسىنىپ الدى. بۇل جاعداي كوبىمىزدىڭ شىمبايىمىزعا باتىپ جۇرگەن دۇنيە ەدى. كوكەم دە سونى تاپ باسىپ ايتا سالدى.
بۇگىندە ءتىل تۋرالى تاقىرىپ ابدەن اقجەمى شىققان, جاۋىر اتقا اينالدى. سوندا دا قازاق جۋرناليستەرى ونى ايتۋدان, جازۋدان شارشاعان ەمەس. ويتكەنى ازاتتىق العانىمىزعا وتىز جىلعا تاقاپ قالسا دا, انا ءتىلىمىز تولىق ءوز تۇعىرىنا قونعان جوق. ونىڭ دالەلى كوپ. سونىڭ ءبىرى – وزگە تىلدە جازىلعان اتاۋلار. قازىر باس شاھارداعى شەتەلدىك اتاۋلاردان ات ۇركيدى. نانباساڭىز, ءبىر ۋاق ۇزىن كوشەمەن ءجۇرىپ وتىرساڭىز, جولدىڭ ەكى قاپتالىنداعى شەتەلشە اتاۋلاردان كوزىڭىز سۇرىنەدى. بۇرىن ولار ورىس تىلىندە باسىمىراق بولسا, ەندى اعىلشىنشا جازىلعان. وسى تاقىرىپتى ىندەتە زەرتتەپ جۇرگەن بەلگىلى عالىم بەكجان ءابدۋالي اعامىز ەلوردادا رەسمي تىركەلگەن سەرىكتەستىكتەردىڭ اتاۋىن الىپ قاراعاندا, ونىڭ 80 پايىزعا جۋىعى ورىس نەمەسە شەتەل تىلىندە جازىلعاندىعىن انىقتاعان.
– بۇعان قاراپ مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مۇددەسى تۇرعىسىنان جاڭا ءبىر پروبلەمالار تۋىنداپ جاتقان سياقتى. مىسالى, بۇرىن ۇعىمىمىزعا جات «ASTANA GUARD», «AVI Engineering», «Weather Technologies», «Absolute stroi company», ت.ب. سەكىلدى اتاۋلاردىڭ باسىمدىعىنا قاراعاندا قوعامنىڭ تىلدىك ساناسىنداعى وزگەرىستەردى بايقاۋعا بولادى. ءتىپتى قوعامدىق تۇسىنىك وزگەرمەدى دەگەن كۇننىڭ وزىندە دە باتىسقا ەلىكتىرىپ تۇراتىن قىزىلدى-جاسىلدى اتاۋلاردىڭ جارناماسى ءوز ىقپالىن تيگىزبەي قويمايتىن سەكىلدى. «رۋحاني جاڭعىرۋ» يدەياسىن جۇزەگە اسىرىپ جاتىرمىز. الايدا مەملەكەتتىك يدەيا مەن قالا ىشىندەگى جاعدايلار ءبىر-بىرىمەن سايكەس كەلمەيتىنىن كۇندە كوزىمىز كورىپ وتىر. نەگە؟ ويتكەنى نارىققا بەيىمدەلۋ بارىسى ءبىزدى قالايدا «مال تابۋعا» يتەرمەلەپ وتىر. ال ءار كاسىپكەردىڭ الدىنا قويعان ماقساتى وسى بولعاندىقتان, ول قالايدا قوعامدىق ساناداعى تۇسىنىككە, ياعني جارناماعا دەن قويماي تۇرا المايدى. ودان باسقاشا نارسەنى تالاپ ەتۋ قيىن, – دەدى عالىم.
جالپى, قازىر قالادا كوپشىلىك ءجيى باس سۇعاتىن ورىندارعا شەتەلدىك اتاۋلار بەرۋ سانگە اينالىپ بارادى. بۇرىن شاھارداعى ءتاپ-ءتاۋىر ۇلتتىق ۇعىممەن اتالعان كەيبىر مەيرامحانالار مەن قوناقۇيلەردىڭ اتاۋلارى دا اعىلشىنشا وزگەردى. سوندا بۇل ۋاقىت تالابى ما, الدە كاسىپتى جۇرگىزۋدىڭ وڭتايلى قۇرالى ما؟ الدە وسى ءۇشىن ۇلتتىق مۇددەنى ىسىرىپ قويامىز با؟ ماسەلەن, انەۋ ءبىر جىلى ماسكەۋگە بارعانىمدا جۇرتشىلىق ءجيى باراتىن ورىنداردىڭ اتاۋلارى ورىسشا جازىلعاندىعىن كورگەنىم بار. ءبىز سەكىلدى ولاردا سونشالىقتى وزگەگە ەلىكتەۋ جوق.
فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى بەكجان ءابدۋاليدىڭ پىكىرىنشە, كەيدە ءبىر اتاۋلاردىڭ قۇرىلىمىنان ميداي ارالاسىپ كەتكەن ءتىلدى كورەسىز. مىسالى, ونى «ALEM IMPORT», «ARNUR Food Service», «ARUTRADE-ASTANA», «السالام ترەۆەل», «Win Level Capital», «باراكات پليۋس», «ALEM GROUP ASTANA», «KZ PARTNER 2017» سەكىلدى اتاۋلاردان بايقايسىز. بۇل ۇدەرىس اتاۋ جاساۋدىڭ جاڭاشا ءبىر ۇلگىلەرىنىڭ قالىپتاسىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى. ونىڭ ايتۋىنشا, جارنامالىق اتاۋلاردى كۇندە كورىپ وسكەن جاستاردىڭ ساناسىنداعى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردىڭ ورنى قانداي بولاتىنىن شامالاۋ قيىن ەكەن. «لاتىن الىپبيىنە كوشكەننەن كەيىن اعىلشىن اتاۋلار مەن قازاقشا اتاۋلاردىڭ ارا-جىگىن اشىپ تانۋ – ول دا ۇلكەن پروبلەمالاردىڭ ءبىرى» دەيدى عالىم. وسىدان-اق بۇل تاراپتا ءبىراز ءتۇيىنى شەشىلمەگەن ماسەلەلەر قوردالانىپ قالعان. سوندىقتان قالالىق تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى باسقارماسىنا حابارلاسىپ, ولاردىڭ دا پىكىرىن بىلگەن ەدىك.
– قولدانىستاعى زاڭناماعا سايكەس ۋاكىلەتتى ورگان تەك مەملەكەتتىك نىساندار, ەلدى مەكەندەر, كوشە اتاۋلارىنا عانا كەلىسىم بەرەدى. ال كەز كەلگەن جەكەمەنشىك مەكەمە, قوعامدىق ۇيىم ادىلەت ورگانىندا تىركەلەر كەزدە اتتى ءوزى تاڭدايدى. ال اتاۋدى تىركەۋگە ۇسىنعان كەزدە بۇل ماسەلە قاراستىرىلماعان. ال اتاۋىڭ ۇنامسىز ەكەن, نەگە شەتەلشە دەگەن ءۋاج رەسمي تىركەۋدەن باس تارتۋعا نەگىز بولا المايدى. ءبىز بۇل جونىندە زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋ ءۇشىن ءتىل ساياساتى كوميتەتىنە, پروكۋراتۋراعا xات جازدىق. مۇنداي اتاۋلاردىڭ باقىلاۋدا بولۋىنا ءبىز دە مۇددەلىمىز. نىساندارعا اتاۋ بەرۋدى رەتتەستىرۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ونوماستيكا ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ قاجەت. الايدا قالانىڭ نىساندارىنا اتاۋ بەرۋ بارىسىندا تومەندەگى ماسەلەلەر ەسكەرىلۋى كەرەك: قازىرگى قازاق ادەبي ءتىلىنىڭ ءسوز جاسامى, ايتىلىم جانە ستيليستيكالىق نورمالارىنىڭ ەسكەرىلۋى, ۇلتتىق ەستەتيكالىق تالعامعا ساي بولۋى, سەمانتيكالىق جاعىمدى مازمۇنعا يە بولۋى, ايتۋعا جەڭىل, مەيلىنشە ىقشام ءارى ەستە ساقتالۋى جەڭىل بولۋى ءتيىس, – دەيدى اتالعان باسقارمانىڭ ونوماستيكالىق جۇمىس جانە مەملەكەتتىك رامىزدەر ءبولىمىنىڭ باس مامانى ايگۇل يمانعالي.
قورىتا كەلگەندە تۇيگەنىمىز, بۇل شەتەلدىك اتاۋلاردى رەتتەۋ ءۇشىن زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋ قاجەت ەكەن. ەندەشە بۇل ماسەلەگە حالىق قالاۋلىلارى دا بەيجاي قارامايدى دەپ ويلايمىز.
***
تانىمال اقىن ەسەنعالي راۋشانوۆ ءبىر ولەڭىندە:
– جەكە باقىت بولعان ەمەس,
جەكە مۇڭ,
بىردەي ءسۇيىپ مىنا تۋعان مەكەنىن.
وزبەك بىتكەن سەزىنەدى كۇن سايىن
بۇل تاشكەننىڭ وزىنىكى ەكەنىن, – دەپ جازىپتى.
ال ءبىز وسىنداي سەزىمدى قاشان باستان كەشەمىز؟!
