ەلوردامىز ەڭسەلى ەسكەرتكىشتەرىمەن دە كورىكتى. سولاردىڭ ىشىندە ەلىمىزدىڭ ەگەمەندىگى مەن ەلدىگىنەن حابار بەرىپ تۇراتىن ەسكەرتكىشتەر حالىققا ەرەكشە ىستىق. ءبىز ۇلى جەڭىستىڭ قارساڭىندا ەرلىكتى اسپەتتەيتىن ەسكەرتكىشتەردى ءتىزىپ شىقتىق.
ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان جاۋىنگەرلەردىڭ ەسكەرتكىشى 1995 جىلى 9 مامىردا ۇلى جەڭىستىڭ 50 جىلدىعىنا وراي سالتاناتتى تۇردە اشىلدى. قولادان جاسالعان جاۋىنگەرلەر بەينەسى جەڭىس داڭعىلىنىڭ بويىندا ورناتىلدى. ەسكەرتكىش نەمىس-فاشيست باسقىنشىلارىمەن بولعان سوعىستا قازا بولعان 310, 387, 72 گۆارديالىق ديۆيزيالاردىڭ جاۋىنگەرلەرىنە ارنالعان. تۋىندى اۆتورى – ءمۇسىنشى ۆ.پيروجكوۆ پەن ساۋلەتشى ۆ.توسكين. ەسكەرتكىش وتە قاراپايىم بولعانىمەن, ماعىناسى تەرەڭ. اسكەر قاتارىنا ءوز ەركىمەن اتتانعان جاس جاۋىنگەرلەردىڭ بەينەسى سۇراپىل سوعىستىڭ ەستەلىگى بولىپ قالماق.
استانانىڭ قاق تورىندەگى «وتان قورعاۋشىلار» مەموريال-ەسكەرتكىشى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 10 جىلدىعى اياسىندا 7 مامىردا تاۋەلسىزدىك جانە ق.مۇڭايتپاسوۆ داڭعىلدارىنىڭ قيىلىسىنداعى الاڭدا تۇرعىزىلدى. 2000 جىلى ەلباسىنىڭ ءوزى تۋىندىنىڭ ەسكيزىن سىزىپ, اق قاعازعا ءتۇسىرىپ, ساۋلەتشىلەر مەن سۋرەتشىلەر قاۋىمىنا ۇسىندى. قر سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى ماقاش الياقپاروۆ باستاعان قاراعاندىلىق شىعارماشىلىق توپ ساۋلەت كومپوزيتسياسىن ورناتتى. پرەزيدەنت مەموريالعا «وتىن وشىرمەگەن ەرجۇرەك اتالارىمىز بەن شاڭىراعىمىزدى شايقالتپاعان مەيىربان انالارىمىزدىڭ قادىرى مەن قاسيەتىنە قويىلعان كيەلى بەلگى» دەگەن باعا بەردى.
قازاق حالقىنىڭ قاھارمان ۇلى باۋىرجان مومىشۇلىنا ارنالعان ەسكەرتكىش باتىر ەسىمىمەن اتالاتىن داڭعىلدىڭ بويىندا بوي كوتەرگەن. بۇل جەر بەكەر تاڭدالعان جوق: ەسكەرتكىش اقوردادان, سەنات پەن ماجىلىستەن كورىنەدى. ونى 2008 جىلى استانانىڭ ون جىلدىعىنا جامبىل وبلىسى سىيعا تارتقان. باتىردىڭ ەسكەرتكىشىنە بايقاۋ جاريالانىپ, ايماقتاعى ءمۇسىنشى تەمىرحان قولجىگىت پەن ساۋلەتشى باقىتجان سىزدىقوۆ جەڭىمپاز اتاندى. 11 مەترلىك مۇسىنگە ءۇش تونناعا جۋىق تازا قولا پايدالانىلدى.
سوعىستا ەرلىك كورسەتكەن قازاقتىڭ قاھارمان قىزدارىنىڭ ءبىرى – ءاليا مولداعۇلوۆا. اتى اڭىزعا اينالعان سۇرمەرگەن قىزدىڭ 4 مەترلىك قولا ءمۇسىنى جەڭىس داڭعىلى بويىندا بوي كوتەردى. ەسكەرتكىشتى ەلوردانىڭ 10 جىلدىعىنا وراي اقتوبەلىكتەر تارتۋ ەتكەن ەدى.
ەكى جىل بۇرىن 7 مامىردا كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى, گەنەرال-مايور يۆان پانفيلوۆتىڭ ەسكەرتكىشى اشىلدى. وعان پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ قاتىسقان بولاتىن. مونۋمەنت باتىر باسشىلىق ەتكەن 316-اتقىشتار ديۆيزياسىنا ماڭگىلىك قۇرمەت بەلگىسىنە اينالدى. قولادان جاساعان گەنەرال پانفيلوۆ ەسكەرتكىشىنىڭ بيىكتىگى – 2,5 مەتر. مونۋمەنتتىڭ اۆتورى – ءمۇسىنشى رەنات ابەنوۆ.
رەيحستاگقا بiرiنشi بولىپ جەڭىس جالاۋىن تiككەن, سوعىستىڭ سوڭعى نۇكتەسىن قويعان قازاق باتىرى – راقىمجان قوشقارباەۆ. وعان ارنالعان 11 مەترلىك مونۋمەنت ب.مومىشۇلى مەن ر.قوشقارباەۆ داڭعىلدارىنىڭ قيىلىسىندا بيىل عانا بوي كوتەردى. ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا جاۋىنگەردىڭ قىزى ءاليا جانە لەيتەنانت قوشقارباەۆ تۋرالى كىتاپتىڭ اۆتورى قاسىم اپپاسۇلى قاتىستى. مۇسىندىك كومپوزيتسيانىڭ بيىكتىگى – 6 مەتر, ال گرانيت تۇعىردىڭ بيىكتىگى – 4,5 مەتر. ەسكەرتكىشتىڭ اۆتورى – «قازاق ەلى» مونۋمەنتىن جاساۋعا قاتىسقان بەلگىلى ءمۇسىنشى اسقار نارتوۆ. باتىردىڭ ەسىمى وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ جادىندا ەرلىكتىڭ سيمۆولى رەتىندە ساقتالادى.
سونداي-اق, استانا قالاسىنىڭ ورتالىق زيراتىندا وتان سوعىسى قۇرباندارىنا ارنالعان ەسكەرتكىش تە كوپشىلىكتىڭ تاعزىم ەتەر ورنىنا اينالىپ وتىر. ەلوردانىڭ ابىلاي داڭعىلى بويىنداعى اۋعانستان سوعىسىندا قازا تاپقاندارعا ارنالعان مەموريال-ەسكەرتكىش تە ەرلىكتىڭ ءبىر سيمۆولى بولىپ تۇر. ەسكەرتكىشتەر جەڭىستى جاقىنداتقان جاۋىنگەرلەردىڭ ەرلىگىن ماڭگىلىك ەتۋ ءۇشىن تۇرعىزىلادى. ال تاريحي ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ, ساقتاۋ – كەلەر ۇرپاقتىڭ ەنشىسىندە.
گۇلدانا تالعاتقىزى
