ايگىلى بالالار جازۋشىسى گانس حريستيان اندەرسەننىڭ ەرتەگىلەرىن بىلمەيتىن جان كەمدە-كەم. جاڭا جىل قارساڭىندا ەلوردالىق «جاستار» تەاترى ونىڭ «سۋ پەريزاتى» مۋزىكالىق ەرتەگىسىنىڭ پرەمەراسىن وتكىزدى. تەاترعا كەلگەن بالاقايلار تەڭىز استى الەمىنىڭ ەستەن كەتپەس عاجايىپ وقيعاسىنا كۋا بولدى. قويۋشى رەجيسسەر نۇرفات ۆاحيتوۆ ەرتەگىدە ءان مەن ءبيدى قاتار ۇندەستىرىپ, تەڭىز استىنداعى عاجايىپقا تولى تارتىستى وقيعانى قىزىقتى ەتىپ ساحناعا شىعارعان.
ەرتەگى سۋ پەريزاتى اريەلدىڭ حانزاداعا دەگەن شەكسىز ماحابباتى تۋرالى سىر شەرتەدى. پەريزاتتىڭ جۇرەگى ەرلىككە, ۇمىتكە, ادالدىققا تولى. ول ءوزىنىڭ عاجايىپ داۋىسىن قارا نيەتتى سيقىرشىعا بەرىپ, ءسۇيىپ قالعان حانزاداسىنا جەتۋ جولىندا كوزسىز قۇرباندىققا بارادى.
العاشقى ساحنا اريەلدىڭ دوسى, تەڭىز شايانى سەباستياننىڭ (ايسۇلتان جاليەۆ) تريتون پاتشانى (المات تۇرلىقوجا) تانىستىرۋىنان باستاۋ الادى. سەباستياندى بەينەلەگەن جاس اكتەر ايسۇلتان جاليەۆتىڭ ويىن ەرەكشەلىگى كىشكەنتاي كورەرمەننىڭ ىقىلاسىنا بىردەن بولەندى دەسەك, قاتەلەسپەيمىز.
تريتون – بەكجان كەرىمباەۆ ادىلەتتى, داڭقتى پاتشانىڭ بەينەسىن ساحنالادى. ونىڭ مىنەزى قۇبىلمالى, تەز اشۋلانعىش بولعانىمەن, تۇپتەپ كەلگەندە, جۇرەگى مەيىرىمگە تولى. تريتوننىڭ ەرتەگىدەگى نەگىزگى قارۋى – سيقىرلى اساتاياعى. اقىرىندا ول سول سيقىرلى اساتاياق ارقىلى ۋرسۋلانى جەڭىپ, ەكى جاستىڭ باقىتىنا باتاسىن بەرەدى.
تەڭىزشىلەر كەمەسىنىڭ كەلۋى جيىلعان جۇرتشىلىقتى ەلەڭ ەتكىزەتىن ەستە قالعان ەلەۋلى ساحنالاردىڭ ءبىرى بولدى. الىپ جەلكەندى كەمەدەن تۇسكەن حانزادانىڭ ء(ابۋتالىپ امىرە) تەڭىزشىلەرمەن بيلەگەن «حەي و» ىرعاقتى ءبيى ۇزدىك شىقتى. حورەوگراف – ونەرتانۋ ماگيسترى المات شامشيەۆ قويىلىمدى سان قىرلى بيمەن كوركەمدەگەن. تەك تەڭىزشىلەر بيىمەن عانا شەكتەلمەي, سۋ استى حانشايىمدارىنىڭ ءبيىن, پاتشالىقتاعى توي ۇستىندەگى بيلەردى شىعارعان. حانزادا – ءابۋتالىپ امىرەنىڭ العاش اريەلدىڭ داۋىسىنا عاشىق بولۋى, حانشايىمدى تابۋ جولىنداعى جانكەشتىلىگى دە ساحنادا شىنايى كورىنىس تاپتى.
ۋرسۋلانى ويناعان ايمان ەسەنقىزى قاتىگەز سيقىرشىنىڭ مىنەزىن كورسەتۋدە, جاعىمسىز ەرتەگى كەيىپكەرىنىڭ تۇپكى ماقساتىن كىشكەنتاي كورەرمەنگە جەتكىزۋدە شەبەرلىك تانىتقان. اكتريسانىڭ قويىلىم بارىسىندا جاندى داۋىستا سالعان ءانى, كەيىپكەردىڭ بولمىسىنا ساي ءىس-قيمىلى ەرتەگى رەڭىن اشا ءتۇستى.
سۋ پاتشالىعىنىڭ حانشايىمى ء(لاززات قۋانىشوۆا) جەر بەتىنىڭ حانزاداسىنا عاشىق بولىپ, سونىڭ جولىندا ءوز ءومىرىن تۇبەگەيلى وزگەرتۋگە بەل بۋادى. بۇل قادام ول ءۇشىن ۇلكەن تاۋەكەل ەدى. الايدا سۇيگەنىنە دەگەن شەكسىز ماحاببات ونى كوزسىز ەرلىككە جەتەلەيدى.
ەرتەگىدە ەزۋگە ەرىكسىز كۇلكى سىيلايتىن بەينە – تەڭىز شاعالاسى سكاتل. سكاتلدىڭ ءرولىن كەسكىندەگەن اكتەر نۇربەك ادىلبەك يۋمورلىق كەيىپكەردىڭ مىنەزىن اشۋدا قاتەلەسپەگەن. سكاتلدىڭ اقكوڭىلدىلىگى, دوسقا ادالدىعى, كەز كەلگەن قيىندىقتى قالجىڭعا اينالدىرىپ, ءپوزيتيۆتى كوڭىل سىيلاي الاتىن قاسيەتتەرىن اكتەر ۇزدىك الىپ شىققان.
ەرتەگىنىڭ نەگىزگى يدەياسى – ادامزات بالاسىن وزگە تىرشىلىك يەلەرىنەن بيىكتەتىپ تۇرعان ماحاببات پەن قولعا العان ىسكە دەگەن تاباندىلىق ەكەندىگىن, شىنايى ماحاببات ءۇشىن جاسالعان جانكەشتىلىكتىڭ ءتۇبى باقىتقا اپارار جول ەكەندىگىن جەتكىزۋ.
تەاتردىڭ كىشكەنتاي ساحناسىن تەڭىز استى الەمىنە اينالدىرۋ استە وڭاي دۇنيە ەمەس. بۇل رەتتە قويۋشى سۋرەتشى – «ءۇمىت» سىيلىعىنىڭ يەگەرى ەرلان تۇياقوۆتىڭ ەڭبەگى ەلەۋلى. سۋرەتشى قۇرلىقتان تەڭىز استى الەمىنە تۇسەتىن ساحنالاردى بەينەەكران ارقىلى شەشكەن. تەڭىز استى الەمىن كوك ءتۇستى بوياۋمەن كومكەرىپ, كوز الدىمىزعا سيقىرعا تولى سۋ استى پاتشالىقتى اكەلدى.
كوستيۋم سۋرەتشىسى التىنبەك ەرمۇحاننىڭ قولتاڭباسىمەن ەرتەگى كەيىپكەرلەرى ءوز بولمىستارىنا ساي كەيىپكە ەنىپ, قويىلىمنىڭ جارقىن دا كوڭىلدى وتۋىنە ۇلەسىن قوستى.
بالجان بەكماعامبەتوۆا,
«جاستار» تەاترى ادەبيەت ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى
