استانادا مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى جۇمابەك تاشەنەۆ اتىنداعى كوشە مەن مەكتەپ بار. بۇل – ەلورداداعى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالار – كورۋ قابىلەتى بۇزىلعان بالالار ءبىلىم الىپ, تاربيەلەنەتىن بىردەن-ءبىر ءبىلىم ورداسى. كوزى كورمەسە دە, كوكىرەگى وياۋ, قابىلەتتى بالالارعا باعىت-باعدار بەرىپ, ءبىلىمىن جەتىلدىرىپ جاتقان جۇمابەك تاشەنەۆ اتىنداعى №10 مەكتەپ-گيمنازياسىنا بارىپ, وقۋ ورداسىنىڭ بۇگىنگى تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىسقان ەدىك.
تاريحي تۇلعا شاراپاتى
الاشتىڭ اسىل تۇلعالارىمەن قاتار اتالاتىن ۇلت پەرزەنتى, ەل باسىنا كۇن تۋعان قيىن كەزدەردە قاسىنان تابىلعان جۇمابەك تاشەنەۆ – قازاق جەرىنىڭ تەلىم-تەلىم بولىپ ۇستاعاننىڭ قولىندا, تىستەگەننىڭ تىسىندە كەتپەۋى ءۇشىن كۇرەسكەن وتانشىل قايراتكەر, اتا-بابا اماناتىنا, ءوز ەلىنە ادال بوپ, جەرىن جاتقا بەرۋگە قارسى شىعىپ, ەستە قالعان قايسار ازامات.
مەكتەپتە تاريحي تۇلعادان ءتالىم العان, تاريحي جادىگەرلەردەن, فوتولار مەن ءتۇرلى قۇجاتتان قۇرالعان تاشەنەۆ مۋزەيى ورنالاسقان. وندا مەكتەپتىڭ تاريحى, ارداگەر ۇستازدار تۋرالى جانە تاشەنەۆكە قاتىستى قۇندى مۇراعاتتار ساقتالعان, مەكتەپ تۇلەكتەرى تۋرالى اقپارات جيناقتالعان. تاشەنەۆكە ارنالعان كابينەتتە مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرىنىڭ ءوزى كيگەن كيىمى مەن جازاتىن ماشينكاسى, قولدانعان زاتتارى قۇندى جادىگەرلەر قاتارىندا تۇر. جىل سايىن مۇندا ج.تاشەنەۆكە ارنالعان رەسپۋبليكالىق عىلىمي كونفەرەنتسيا ۇيىمداستىرىلادى.
1972 جىلى س.بۋدەننىي اتىنداعى جالپى ءبىلىم بەرۋ مەكتەبى بوپ قۇرىلعان وقۋ ورداسىندا 2005 جىلدان بەرى كوررەكتسيالىق (تۇزەتۋ) سىنىپتار اشىلدى, قازىر جالپى وسىنداي 18 سىنىپ جاساقتالعان. 2015 جىلدان باستاپ كوزى مۇلدە كورمەيتىن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالار ءۇشىن ارنايى سىنىپتار اشىلدى, قازىرگى كۇنى مۇنداي 5 سىنىپ بار.
جالپى ج.تاشەنەۆ مەكتەبىندە 1645 (نەگىزى, 1360 ورىنعا ارنالعان) بالا ءبىلىم الادى. ارالاس مەكتەپ بولعاندىقتان, وقۋشىلاردىڭ جارتىسى قازاق تىلىندە, جارتىسى ورىس تىلىندە وقيدى.
«2025 جىلى جۇمابەك تاشەنەۆتىڭ 115 جىلدىعى جوسپارلانۋدا. سوعان وراي رەسپۋبليكالىق عىلىمي كونفەرەنتسيا ۇيىمداستىرامىز. مۇنداي عىلىمي جيىندار مەكتەپتە جىل سايىن ءوتىپ تۇرادى. ەلىمىز بويىنشا تاشەنەۆتانۋ بويىنشا ەلەۋلى ەڭبەكتەنىپ جۇرگەن «تاشەنەۆ مەكتەپتەرى» ۇيىمى بار. ولار قاراعاندىدا, تۋعان جەرى ارشالىدا, پەتروپاۆلدا, تۇركىستاندا, اقتوبەدە جۇمىس ىستەيدى. بىلتىر وتكىزگەن كونفەرەنتسياعا ۇلكەن ۇلى سايان مەن كەلىنى ءجاميلا قۇرمەتتى قوناق بولىپ قاتىستى. تاشەنەۆكە قاتىستى ماتەريالداردىڭ كوپشىلىگىن قابىرعاداعى زامانعا ساي QR-كود ارقىلى بىلۋگە بولادى» دەيدى باقىتجان ورىنباەۆ.
تاجىريبەلى باسشى تولعانىسى
مەكتەپ ديرەكتورى باقىتجان شارىپبەكۇلى ورىنباەۆ – ءبىلىم سالاسىنىڭ بىلىكتى مامانى, ارقالىق پەداگوگيكا ينستيتۋتىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى مۇعالىمى ماماندىعىن بىتىرگەلى 27 جىلدان بەرى وسى سالادا تابان اۋدارماي ەڭبەك ەتىپ كەلەدى, سونىڭ 17 جىلىندا وسى مەكتەپتىڭ ىستىق-سۋىعى مەن قۋانىشتى جاعدايلارىنا ورتاقتاسىپ كەلەدى.
باقىتجان شارىپبەكۇلى تالاپشىل, ۇيىمداستىرۋشى باسشى عانا ەمەس, ەرەكشە مەيىرىمدى پەداگوگ ەكەنىن زاعيپ بالالارمەن جىلى سويلەسكەنىنەن بايقادىق. ءار بالانىڭ اتىن جاتقا بىلەدى. وقۋشىلارى دا ىزەتتى, سونادايدان سىپايى سالەمدەسەدى.
«دياس, قاي ءپان بولادى؟ ساباق بولاتىن سىنىپ وسى ما؟» دەگەن ونىڭ سۇراعىنا دياس تۇرا قالىپ ىقىلاستانا جاۋاپ بەرىپ جاتتى.
كوزى كورمەيتىن وقۋشىلاردىڭ سىنىبىنا كىرگەندە, ءوزىن مانسۇر توقسانباەۆ دەپ تانىستىرعان بالا ديرەكتوردىڭ قاسىنا كەلىپ, قۇشاقتاپ, اكەسىنە ەركەلەگەندەي ەركىن ءۇن قاتتى.
«مەنىڭ ونشاقتى ولەڭىم بار شىعارعان, بولاشاقتا جۋرناليست بولعىم كەلەدى, ماتەماتيكا مەن دەنە شىنىقتىرۋ, ورىس ءتىلى پاندەرى ۇنايدى. قازىر مۇقاعاليدىڭ انا تۋرالى ولەڭىن وقىپ بەرەيىن» دەپ ادەمى اۋەزبەن ولەڭدى جاتقا وقىدى.
كەلەسى بولمەدە كورۋ قابىلەتى بۇزىلعان سىنىپتاردا وقيتىن حالىقارالىق, رەسپۋبليكالىق جارىستاردىڭ جەڭىمپازى ابىلاي مۇستافين پيانينو اسپابىندا بەلگىلى شىعارمالاردى ورىنداپ وتىردى.
«ۋايىمدايتىنىم – وسى بالالار مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ ۇلكەن ومىرگە قالاي بەيىمدەلەر ەكەن, كەيىن ءبىر كاسىپتى مەڭگەرىپ, جاقسى مامان يەسى بولسا ەكەن دەپ الاڭدايمىن, بولاشاقتا كوللەدجدەردە ولارعا ارنالعان ماماندىقتار اشسا… ءبىز قالا بويىنشا وسىنداي مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا ءبىلىم بەرەتىن بولعاندىقتان, قاجەتتى لوگوپەد, دەفەكتولوگ, تيفلوپەداگوگ ماماندار جەتىسپەي جاتادى. ساباقتان تىس ۋاقىتتا الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق باعدارلاۋ, ەمدىك دەنە شىنىقتىرۋ, ميميكا, ءتىل دامىتۋ, كەڭىستىكتى باعدارلاۋ قوسىمشا پاندەرى جۇرگىزىلەدى, ياعني بالالاردىڭ بولاشاقتا ەرەسەك ومىردە وزىنە تاماق جاساپ, ومىرگە قاجەتتى ءۇي قىزمەتتەرىن, شارۋالارىن ۇيرەتۋگە تىرىسامىز. 8-سىنىپتاعى كورۋ قابىلەتى بۇزىلعان (زاعيپ) دياس ايتۋار مەن ينسار ىزتىلەۋوۆ اتتى وقۋشىلارىمىز بيىلعى وقۋ جىلىنان باستاپ قالىپتى جاعدايدا وقيتىن سىنىپتا ءبىلىم الۋدا. ساباق ۇلگەرىمى, ىنتاسى وتە جاقسى, ءوزىنىڭ زامانداستارىنان قالىسپاي وقىپ ءجۇر. سوعان قۋانامىن. كورۋ قابىلەتى بۇزىلعان سىنىپتاردا وقيتىن بالالارىمىز وقۋشىلار اراسىندا وتكىزىلگەن شوۋداۋن, گولبول, پاراكاراتەدەن پاراليمپيادا جارىستارىنا قاتىسىپ, جۇلدەلى ورىندارعا يە بولىپ ءجۇر. ءمولدىر جانتورە, ابىلاي مۇستافين, ەليزاۆەتا حيجنياك حالىقارالىق, رەسپۋبليكالىق ونەر جارىستارىنا قاتىسىپ, ءتۇرلى بايقاۋدىڭ جەڭىمپازى اتاندى. ەندىگى ويىم – ءبىلىم ساپاسىن جاقسارتۋ ماقساتىندا قازىر تىعىز ورنالاسقان سىنىپتارداعى بالالاردى ازايتۋ ءۇشىن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردى تەك باستاۋىشتا, ءبىزدىڭ مەكتەپ بازاسىندا, سوسىن وزدەرىنىڭ تۇرعىلىقتى جەرى بويىنشا مەكتەپتەردە وقىتۋ. بۇل ماقساتتا مەكتەبىمىزدە بيىلعى وقۋ جىلىندا كورۋ قابىلەتى بۇزىلعان بالالاردى وقىتاتىن ارنايى سىنىپتاردا ساباق بەرەتىن مامانداردى دايارلايتىن رەسۋرستىق ورتالىق اشىلدى. ارنايى پاندەردى جۇرگىزەتىن پەداگوگتار تاپشىلىعىن ازايتساق دەگەن تىلەك بار. قازىر مامانداردى جوعارى بىلىكتى مامان ساۋلە ساعىنباەۆا وقىتىپ ءجۇر. بالالارعا كەرەكتى سىنىپ جابدىقتارىن دەمەۋشىلەر – «دارا» قايىرىمدىلىق قورى مەن «تەڭىزشەۆرويل» كومپانياسى. ءوزىمدى تولعاندىراتىن ۇلكەن ءبىر ماسەلە – تاربيە. اتا-انا ۇنەمى جۇمىستا, جۇمىسباستى, بالانىڭ ۇلگەرىمىنە, ومىرىندە بولىپ جاتقان جاعدايلارعا «ۋاقىتى جەتپەيدى». جاقىن تارتىپ, اڭگىمەلەسىپ, سىرلاسپاعان سوڭ بالا كوشە تاربيەسىن, اسىرەسە, الەۋمەتتىك جەلىدە كورگەنىنە قىزىعادى, مۇنىڭ ارتى نە بوپ جاتقانىن وزدەرىڭىز دە كورىپ وتىرسىزدار. مەن ايتار ەدىم بالادان بۇرىن اتا-انانى تاربيەلەيتىن ادام كەرەك. مەكتەپ – اتا-انا – بالا – وسى «ۇشتىك وداق» ءبىر-بىرىمەن بايلانىسىپ, ورتاق ماقساتقا ۇمتىلسا عانا ناتيجە بولارى ءسوزسىز. ەندەشە ۇلى ويشىل ءال-فارابي ايتقانداي, «تاربيەسىز بەرگەن ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى, ول كەلەشەكتە ونىڭ ومىرىنە قاۋىپ اكەلەدى». مەن وسىعان تولىقتاي سەنەمىن, – دەيدى مەكتەپ ديرەكتورى ب.ورىنباەۆ.
شىنىندا دا, تاربيە مەن ءبىلىم ەگىز, قۇستىڭ قوس قاناتىنداي قاتار جۇرگەندە عانا ەلىمىزدە ءبىلىمدى, بىلىكتى جاستار ءوسىپ-جەتىلەتىنى انىق.
