قالالىق ءماسليحاتتىڭ كەزەكتى سەسسياسىندا ەلوردا حالقىن جۇمىسپەن قامتۋ, جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ, جەڭىلدىكپەن بەرىلەتىن ءدارى-دارمەكتىڭ جايى, تاعى باسقا وزەكتى ماسەلەلەر تالقىلاندى. پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ساپار احمەتوۆ, استانا اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى سەرگەي حوروشۋن, قالا باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ماليكا بەكتۇروۆا قاتىسقان سەسسيادا ءماسليحات دەپۋتاتتارى قوعامدىق كولىكتە ەنگىزىلگەلى وتىرعان سارالانعان ءتاريفتى ءبىراۋىزدان بەكىتتى.
ەلەكتروندى ەڭبەك بيرجاسى ەنگىزىلدى
«حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسى, مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتى كەز كەلگەن قوعامدا جەتەكشى ورىنعا يە. مۇندا جۇمىسپەن قامتۋ فاكتورى الەۋمەتتىك ينديكاتور رەتىندە بەلگىلەنگەن. ارينە, استانا ەلىمىزدەگى ەڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان قالا بولعاندىقتان, بۇل ماسەلە ايرىقشا ماڭىزدى جانە قالا اكىمىنىڭ ءجىتى باقىلاۋىندا تۇر» دەگەن م.بەكتۇروۆا وسى باعىتتا اتقارىلىپ وتىرعان جۇمىستارمەن تانىستىردى.
ونىڭ بايانداماسىنداعى ءمالىمەتتەرگە جۇگىنسەك, بيىلعى 1 مامىرعا دەيىن قالا حالقىنىڭ سانى 1 ملن 41 مىڭ ادامدى قۇرادى. وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا تۇرعىندار 4,3 پايىزعا وسكەن. سونىڭ ىشىندە ەكونوميكالىق بەلسەندى حالىقتىڭ سانى – 532 مىڭ. جۇمىسپەن ناقتى قامتىلعاندار 507 مىڭنان اسادى.
«ەڭبەك نارىعىنداعى جاعداي تۇراقتى. استانادا ەل بويىنشا جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىنىڭ ەڭ تومەنگى كورسەتكىشى تىركەلدى. بۇل 4,6 پايىزدى قۇراپ, جالپىرەسپۋبليكالىق كورسەتكىشتەن 0,3 پايىزعا از» دەدى قالا باسشىسىنىڭ ورىنباسارى.
حالىقتى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا كوپتەگەن شارالار قابىلدانعانىن ايتىپ وتكەن م.بەكتۇروۆا شاھاردىڭ جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى جاڭا فورماتقا كوشكەنىن جەتكىزدى. ەڭ الدىمەن اتالمىش ورتالىق كادرلاردى ساپالى ىرىكتەۋگە دەن قويدى. بۇرىن بۇل ورتالىق ءوتىنىش بەرگەن ادامعا جۇمىس ىزدەگەن بولسا, قازىر جۇمىس بەرۋشىنىڭ وزىنە كادردى ىزدەۋ قاجەت.
«وتكەن جىلدىڭ قازان ايىنان باستاپ ەلەكتروندى ەڭبەك بيرجاسى ەنگىزىلدى. بۇل – ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ جاساعان جوباسى. بىراق ءبىز ونى «سمارت استانا» جوباسىنا بەيىمدەپ, تولىعىمەن يگەردىك. ءوتىنىش بەرۋشى مەن جۇمىس بەرۋشىنىڭ اراسىندا ءوزارا ءىس-قيمىل ەلەكتروندى فورماتقا كوشىرىلدى» دەدى م.بەكتۇروۆا.
جىل باسىنان 10 مىڭعا جۋىق ادام جۇمىسپەن قامتىلدى
ونىڭ ايتۋىنشا, قالادا «ەڭبەك» ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋدى جانە جاپپاي كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ 2017-2021 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋعا بيىل 3,7 ملرد تەڭگە ءبولىندى. سونىڭ ىشىندە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن – 691 ملن, ماقساتتى جالپى ترانسفەرتتەردەن – 2,2 ملرد جانە جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن 814 ملن ءبولىنىپ وتىر. بۇل سومانىڭ قازىرگە دەيىن 707 ملن تەڭگەسى يگەرىلدى.
باعدارلامانى ىسكە اسىرۋ باعىتتارىنا توقتالعان بايانداماشى ءتيىستى بازادا 5 مىڭنان استام بوس جۇمىس ورنى بار ەكەنىن جەتكىزدى. «جۇمىسپەن قامتۋ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا ۇنەمى بوس جۇمىس ورىندارى جارمەڭكەلەرى وتكىزىلۋدە. جىل باسىنان بەرى وسىنداي 6 جارمەڭكە, بۇعان قوسا, شاعىن 2 جارمەڭكە ۇيىمداستىرىلدى. حالىقتى ءونىمدى جۇمىسپەن قامتۋ جانە ەلوردا ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزگى سەكتورلارىندا ساپالى جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ ماقساتىندا ارنايى باسقارۋشى كوميتەت قۇرىلدى» دەدى قالا باسشىسىنىڭ ورىنباسارى.
سونىڭ ناتيجەسىندە جىل باسىنان 10 مىڭعا جۋىق ادام جۇمىسپەن قامتىلدى. ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك جانە سالالىق باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋ باعىتىندا 968 ادام ەكى قولىنا ءبىر جۇمىس تاپسا, كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ سالاسىندا 9 مىڭنان استام جاڭا جۇمىس ورىندارى قۇرىلدى. جالپى, جاڭا نىسانداردى ىسكە قوسۋ, وندىرىستەردى دامىتۋ ارقىلى بيىل 19 مىڭ 200 تۇراقتى جۇمىس ورنىن قۇرۋ جوسپارلانىپ وتىر.
دەپۋتاتتار نە دەيدى؟
قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى ميراس شەكەنوۆ ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعان ادامداردىڭ نەمەسە بەيرەسمي جۇمىسپەن قامتىلعانداردىڭ ماسەلەسىن شەشۋ كەرەكتىگىنە نازار اۋداردى. «قالاي دەسەك تە, مۇنداي ادامدار كولەڭكەلى ەكونوميكانىڭ پايدا بولۋىنا سەبەپ بولىپ, بۇل فاكتور ناقتى ەكونوميكانىڭ دامۋىن تەجەيدى. ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىعاندار الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە قاتىسپايدى. زەينەتاقى قورىنا اقشا سالمايدى. ولاردىڭ كوپ جاعدايدا تۇراقتى تابىسى بولمايدى. سوندىقتان, نەگىزىنەن, مانساپتىق ءوسۋدى ويلامايدى. وسى سەبەپتەن بىلىكتىلىگىن كوتەرۋ, ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ تۋرالى دا ويلارى جوق. بۇل جاعدايدى جەڭۋىمىز كەرەك» دەدى م.شەكەنوۆ.
ونىڭ پىكىرىنشە, ءدۋالدى وقىتۋدىڭ ناسيحاتى از بوپ تۇر. دەپۋتات جۋىردا حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەسىنە ارنالىپ وتكىزىلگەن دوڭگەلەك ۇستەل ماجىلىسىندە ارىپتەسى الماز كيمنىڭ ۇسىنىستارى مەن رامزيا ۋمەرباەۆانىڭ ءبىلىم ماسەلەسىنە قاتىستى ەسكەرتۋلەرىن ەسكە الدى. قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى اقىلبەك كۇرىشباەۆ قالاداعى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ پوتەنتسيالىن جۇمىسشى مامانداردى دايىنداۋعا پايدالانۋدى ۇسىندى.
كارتامەن جۇرەتىندەر ۇنەمدەيدى
قوعامدىق كولىكتە سارالانعان ءتاريفتى ەنگىزۋ قاجەتتىلىگى قانداي سەبەپتەردەن تۋىنداعانى كولىك جانە جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى اسحات قاراعويشيننىڭ بايانداماسىندا ايتىلدى.
جولاقى ءتاريفى سوڭعى ءتورت جىل بويى وزگەرمەگەنى بەلگىلى. ال وسى ارالىقتا ديزەل وتىنى, كولىكتەردىڭ قوسالقى بولشەكتەرىنىڭ باعاسى وسكەن. بۇل جاعداي جولاۋشى تاسىمالداۋشىلاردىڭ شىعىنىن ارتتىرىپ, اۆتوبۋس پاركتەرى بيىل ءتاريفتى قايتا قاراۋ تۋرالى وتىنىشپەن شىققان. ءتيىستى ەسەپتەرىن دە ۇسىنعان. بۇل ەسەپتەردىڭ ءتيىستى تالاپتارعا سايكەستىگى تەكسەرىلگەن. قورىتىندىسىندا سارالانعان ءتاريفتى ەنگىزۋ تۋرالى شەشىم شىعارىلعان. كارتامەن جۇرەتىندەرگە بۇرىنعىسىنشا – 90 تەڭگە, قولما-قول اقشامەن – 180 تەڭگە, «ەكسپرەسس» باعدارلاردا, سايكەسىنشە, 180 جانە 250 تەڭگە بولىپ بەكىتىلدى. «بۇل جاعداي جولاۋشىلاردى كارتانى پايدالانۋعا شاقىرىپ, «جاسىرۋلى» جولاۋشىلار اعىنىن انىقتاپ, قارجىنىڭ كولەڭكەلى اعىمىن جويادى. وسىدان سوڭ سالىق تۇرىندە تۇسەتىن قارجى كولەمى ۇلعايىپ, بيۋدجەتتى تولتىرادى» دەگەن ا.قاراعويشين سارالانعان ءتاريفتى ەنگىزۋدى قالانىڭ قوعامدىق كەڭەسى ماقۇلداعانىن ەسكە سالدى. استانا اكىمدىگى الەۋمەتتىك ماڭىزدى تاسىمالداۋعا سۋبسيديا بولەتىنىن, مۇنداي 60 اۆتوبۋس باعدارى بار ەكەنىن جەتكىزدى.
استانا اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى سەرگەي حوروشۋن ماسەلەنى تولىقتىرا كەتتى. ءتاريفتىڭ ءوزگەرۋى اۆتوبۋستا جەڭىلدىكپەن جۇرەتىن ادامدارعا ەش اسەر ەتپەيتىنىن ايتقان ول وسى ساناتقا جاتاتىندارعا سوڭعى ءبىر جىل بويى اقىسىز نەگىزدە كارتا بەرىلىپ جاتقانىن جەتكىزدى. «بۇگىنگى تاڭدا 120 مىڭنان استام ادامنان 90 مىڭعا جۋىق ادام كارتانى الدى. جىل بويى وسى ماسەلەنى ءتۇسىندىرىپ كەلەمىز. الەۋمەتتىك توپقا جاتاتىن كەز كەلگەن ادام قازىر كەلىپ, كارتانى الا الادى» دەدى س.حوروشۋن. ونىڭ ايتۋىنشا, باسىندا كارتانى تولتىرۋ جاعىنان ماسەلەلەر تۋىندادى. ال جالپى سارالانعان ءتاريفتى ەنگىزۋ جوسپارى 15 شىلدەگە دەيىن بەلگىلەندى. بىراق بۇل ناقتى ەمەس, تۇيتكىلدەر تۋىندايتىن بولسا, مەرزىم كەيىنگە شەگەرىلەدى.
«ءبىز ءبىر ساعات ىشىندە اۆتوبۋستى اۋىستىرعاندا تەگىن جۇرەتىن جالعىز ايماق شىعارمىز. وزگە وڭىرلەردەگىلەر مۇنداي جاعدايدا تاعى جولاقى تولەسە, استانادا, كەرىسىنشە, قارجى ۇنەمدەلەدى. بىلايشا العاندا, ەكى باعداردا 45 تەڭگەدەن تولەيدى» دەدى قالا اكىمىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى.
سەسسيا بارىسىندا قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ءاليا رۇستەموۆانىڭ جەڭىلدىكپەن بەرىلەتىن ءدارى-دارمەك جايلى, جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتىنىڭ باستىعى باقىتجان مالىباەۆتىڭ اتقارىلعان جۇمىس جونىندە, قۇرىلىس جانە تۇرعىن ءۇي ساياساتى باسقارماسىنىڭ باستىعى رۋسلان احمەتوۆتىڭ مەملەكەت مۇقتاجدىعى ءۇشىن الىپ قويۋمەن بايلانىستى جەر تەلىمدەرىن نەمەسە باسقا مۇلىكتى ساتىپ الۋ تۋرالى باياندامالارى تىڭدالدى.
