جاپونيا سياقتى الەمنىڭ دامىعان ەلدەرىندە قاتتى قالدىقتاردى قايتا وڭدەۋ مىقتاپ قولعا الىنعان. 2022 جىلعا قاراي ەلىمىزدە دە قاتتى قالدىقتىڭ 80 پايىزىن كادەگە جاراتۋ جۇزەگە اسىرىلماق.
بۇدان بىلاي استانادا تۇرمىستىق قالدىقتار سارى جانە جاسىل ءتۇستى كونتەينەرلەرگە سۇرىپتالىپ تاستالادى. وسىعان وراي, كەشە جۋرناليستەرگە ارنالعان ءباسپاسوز-تۋرى ءوتىپ, قالاداعى 45 مەكەنجاي الاڭىنا العاشقى جاڭا ۇلگىدەگى 200 سارى كونتەينەر ورناتىلدى. سۇرىپتاۋ جوباسى اياسىندا جىل سوڭىنا دەيىن قالانىڭ ءتورت اۋدانى 100 پايىز قامتىلىپ, 2565 الاڭعا 6276 كونتەينەر ورنالاستىرىلماق. جاڭادان قويىلعان سارى كونتەينەرلەر قۇرعاق, ياعني پلاستيك, قاعاز, شىنى, مەتالل, ماكۋلاتۋرا جانە ۇساق-تۇيەك ەلەكتروندى تەحنيكا قالدىقتارىن جيناۋعا ارنالسا, جاسىل كونتەينەرلەرگە تاعام بولىكتەرى, ورگانيكالىق قالدىقتار جينالادى. مۇنداعى باستى ماقسات – پوليگونعا تۇسەتىن قوقىس كولەمىن ازايتىپ, تابيعي رەسۋرستاردى ۇنەمدەۋ, ەلىمىزدەگى قايتا وڭدەۋ سالاسىن دامىتۋ.
سارى كونتەينەرلەردەگى قالدىقتى قالا سىرتىنداعى زاۋىتقا 25 جاڭا تەحنيكا تاسىمالدايتىن بولادى. بۇل جۇمىستار ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى مەن استانا قالاسى اكىمدىگى جانە «وكم وپەراتورى» جشس اراسىنداعى ارىپتەستىك جونىندەگى مەموراندۋم اياسىندا جۇزەگە اسىرىلۋدا.
– استانادان تاۋلىگىنە شامامەن – 1000 توننا, ال جىل سايىن 300 مىڭ توننادان اسا تۇرمىستىق قالدىق جينالادى. الايدا قازىرگى ۋاقىتتا مۇنىڭ بار بولعانى 10 پايىزى عانا قايتا وڭدەلۋدە. ال قالدىقتى سۇرىپتاپ تاستاۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ وڭدەۋ كولەمىن 25-40 پايىزعا دەيىن جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى, – دەيدى «وكم وپەراتورى» جشس باسقارۋشى ديرەكتورى سەرگەي يۋرچا.
ءباسپاسوز-تۋرى بارىسىندا اقمەشىت كوشەسى, 5 مەكەنجايىنىڭ الاڭىنا سارى كونتەينەرلەردى ورناتۋ شاراسىنا قاتىسقان سوڭ جۋرناليستەر قالا سىرتىنداعى قالدىقتى قايتا وڭدەۋ زاۋىتىنا ات باسىن تىرەدى. زاۋىت باسشىسى ايدىن نۇراحمەتوۆ تىلشىلەردى ءوز جۇمىستارىمەن كەڭىنەن تانىستىردى. زاۋىت ءۇش تسەحقا بولىنگەن. سۇرىپتاۋ, وڭدەۋ جانە ەلەكترلى تەحنيكالاردى بۇزۋ. سوڭعى تسەحتىڭ اشىلعانىنا 1-2 اي عانا بولىپتى. وندا قۇلاعى ناشار ەستيتىن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار جۇمىسپەن قامتىلعان. ولار كىر جۋعىش ماشينا, تەلەديدار, توڭازىتقىش, شاينەك سياقتى ءتۇرلى تۇرمىستىق تەحنيكالاردى بۇزىپ, رەتتەيدى. ال سۇرىپتاۋ تسەحىنا قالادان اكەلىنەتىن قالدىقتار توگىلەدى. ارى قاراي ماماندار قاعاز بەن پلاستيكتەردى, پوليەتيلەن ماتەريالداردى بولەك-بولەك سۇرىپتايدى. ونىڭ ىسكە جارامسىز بولىگى بريكەتتەلىپ, پوليگونعا كومىلەدى. ال وڭدەۋ تسەحىندا سۇرىپتالعان قالدىقتار جۋىلىپ, تازارتىلىپ, ۇساق-ۇساق دايىن شيكىزات بولىپ شىعارىلادى ەكەن. ال وڭدەلگەن شيكىزات ەلىمىزدەگى كاسىپورىندارعا جونەلتىلىپ, ودان قوراپ, شەلەك سياقتى ءتۇرلى تۇرمىسقا قاجەتتى زاتتار جاسالىپ, كادەگە جاراتىلادى.
– تۇرمىستىق قالدىقتار مۇندا سۇرىپتالىپ كەلسە, الدىمەن زاۋىت جۇمىسشىلارىنا جەڭىل. سودان سوڭ تۇرمىستىق قالدىقتىڭ جارامدى بولىگى دە كوپ بولادى. ناتيجەسىندە پوليگونداعى قوقىس الاڭىندا دا ورىن جەتكىلىكتى بولادى, – دەيدى زاۋىت باسشىسى.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا, الداعى ۋاقىتتا تاعام قالدىقتارىن دا كادەگە جاراتۋ قولعا الىنباق.
نۇرداۋلەت كاكىشتەگى
وسى ماسەلەنىڭ قولعا الىنعانى جاقسى بولدى. ايتپەسە قوقىس جاشىگىنە تاماقتى دا, باسقا دا زاتتاردى قوسىپ سالا بەرەدى عوي. ول قايتا وڭدەۋگە كەلمەيدى, ساسىپ قالا شەتىندە ەكولوگيانى لاستايدى. نە نارسەنىڭ ءتيىمدى جاعىن قاراستىرعان ءجون-اق, مۇمكىندىگىنشە. بىراق ەڭ الدىمەن تۇرعىندارعا مادەنيەت كەرەك. تازالىققا, سول تازالىقتى جاساپ جاتقان ادامدار ەڭبەگىنە قۇرمەت بىزدە ءالى قالىپتاسا قويماعان. ەسىك الدىندا تۇرعان قوقىس جاشىگىنە ەرىنىپ, پودەزدەر مەن اۋلالاردى لاستايتىن سىرتى جاقسى كيىنگەن, ىشكى مادەنيەتى تومەن ادامداردى وكىنىشكە قاراي, كووووپ كەزدەستىرەمىز. «استانا اقشامى», جاقسى تاقىرىپتار جازىلىپ ءجۇر. ەڭبەكتەرىڭىز جەمىستى بولسىن. استانا گۇلدەنە بەرسىن.