تەرى اۋرۋلارىنىڭ ءتۇرى كوبەيىپ كەلەدى

استانا قالاسىنىڭ دەرماتولوگيا ورتالىعىنا ءتۇرلى اۋرۋلارمەن شاعىمداناتىندار كوپ. ورتالىق ديرەكتورى, مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى جۇلدىز دانباەۆانىڭ ايتۋىنشا,
70 ورىندى امبۋلاتوريالىق ەمحانا ءبىر اۋىسىمدا 305 ادامعا كومەك بەرە الادى. ورتالىقتىڭ سىرتقى عيماراتى ەسكى دەمەسەڭىز, مۇندا جوعارى ساپالى مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتەتىن ەڭ بىلىكتى ءدارى­گەرلەر جينالعان.

– جۇلدىز سەيىتقامزاقىزى, ءوزىڭىز باسقاراتىن ورتالىقتا دارىگەرلەر جەتكىلىكتى مە؟
– ەمدەۋ ورتالىعى 1937 جىلى اشىلعان. سودان بەرى تۇرعىندارعا قىزمەت ەتىپ كەلەدى. بىزگە ەلوردالىقتار عانا ەمەس, ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىنان جانە الىس-جاقىن شەتەل ازاماتتارى دا قارالادى. زاماناۋي تەحنولوگيامەن, قۇرال-جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن مەديتسينالىق مەكەمەدە دارىگەرلەر جەتكىلىكتى دەپ ايتا الامىن. بىزدە ەڭ بىلىكتى دارىگەرلەر مەن مەدبيكەلەر ەڭبەك ەتەدى. ورتالىق تەرى اۋرۋىنا قارسى كەڭەيتىلگەن كوسمەتولوگيالىق قىزمەت تۇرلەرىن دە ۇسىنادى.
– قازىرگى ۋاقىتتا اۋرۋدىڭ قاي ءتۇرى اسقىنىپ تۇر؟
– مەرەز, سوز, حلاميديوز, ميكوپلازموز – بۇل جىنىستىق جولمەن بەرىلەتىن ينفەكتسيالار. مۇنداي ينفەكتسيالاردىڭ اسقىنۋى بەدەۋلىككە, يمپوتەنتسياعا, كىشى جامباس ورگاندارىنىڭ قابىنۋىنا, اتاپ ايتقاندا ادنەكسيت, سالپينگووفاريت, ەندومەتريت اۋرۋلارىنا ۇشىراتادى. اۋرۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن جىنىستىق قاتىناس تۇراقتى بولۋ كەرەك. ەرلى-زايىپتىلار التى اي سايىن گينەكولوگ پەن ۋرولوگ ماماندارىنىڭ كەڭەسىنە جۇگىنگەن ءجون. كەزدەيسوق قارىم-قاتىناسقا تۇسەردە مىندەتتى تۇردە مۇشەقاپ قولدانعان ابزال. كوپ جاعدايدا جىنىستىق جولمەن بەرىلەتىن اۋرۋلارمەن 15-49 جاستاعى ازاماتتار زارداپ شەگەدى. جالپى, استانا قالاسى بويىنشا جىنىستىق قاتىناس ارقىلى جۇعاتىن تەرى اۋرۋلارى ازايىپ كەلەدى. ماسەلەن, وتكەن جىلى سيفيليسپەن اۋىراتىندار سانى 349 بولدى, بۇل 2015 جىلمەن سالىستىرعاندا 63-كە ازايعانىن كورسەتەدى.
– ءوزىڭىز بىلەسىز, استانادا دەنەنى جاساندى قىزدىراتىن سالوندار كوپ. ماماندار وعان ءجيى باراتىن بيكەشتەردىڭ 75 پايىزى قاتەرلى اۋرۋدى ارتتىرادى دەيدى. بۇل قانشالىقتى شىندىق؟
– ءدال وسى ماسەلەگە بايلانىس­تى بىزدە جىل سايىن «مەلانوما كۇنى» شاراسى وتەدى. بيىل دا ۇيىمداستىردىق. اۋرۋدىڭ الدىن الۋدى كوزدەيتىن شارا كەزىندە قالا تۇرعىندارى تەگىن تەكسەرىلىپ, كەڭەس الدى. بۇل ونكولوگيالىق اۋرۋدىڭ الدىن الۋدى كوزدەيدى. ماسەلەن, بيىل 240 ادام ونكولوگ, دەرماتوۆەنەرولوگ سەكىلدى مامانداردىڭ تەكسەرۋىنەن ءوتتى.
بۇگىندە اۋرۋ جاسارىپ كەلەدى. دارىگەرلەردىڭ قابىلداۋىنا ۇلكەندەرمەن قاتار, كىشكەنتاي بالالاردىڭ كەلۋى جيىلەپ كەتتى. جالپى, دەنەگە مەلانومانىڭ پايدا بولۋى اعزاداعى گارموندىق وزگەرىستەرگە بايلانىستى. كۇننىڭ استىندا ۇزاق بولۋ, جاساندى قىزدىرىنۋ جانە ەكولوگيالىق جاعداي دا اسەر ەتەدى.
– اۋرۋدى قانداي جولمەن انىقتاۋعا بولادى؟
– وسىدان ەكى جىل بۇرىن مەڭدەردى, تەرى مەن ونىڭ شىرىشتى قاباتىندا پايدا بولعان ىسەتىن سۇيەلشە ىسىك, سۇيەل سياقتى اۋرۋلاردى كوزبەن تەكسەرۋگە ارنالعان نەمىس اپپاراتى «FotoFinder» ورتالىققا ورناتىلعان بولاتىن. بۇل دەرماتوسكوپتىڭ كومەگىمەن بارلىق كەزەڭدەگى اۋرۋلاردى انىقتاۋعا بولادى. زاماناۋي اپپارات مەڭنىڭ مەلونوماعا اۋىسقانىن باقىلاي الادى. ونىڭ كومەگىمەن ءارتۇرلى تەرى اۋرۋلارىنا دياگنوز قويۋعا مۇمكىندىك بار. دەرماتولوگيا ورتالىعىندا ديسپانسەرلىك بولىمشەدەن بولەك ارنايى ستاتسيونار بولىمشەلەرى, ياعني كۇندىزگى جانە تاۋلىكتىك ستاتسيونارى جانە فيزيو­بولىمشەسى بار مەديتسينالىق زەرتحانا جۇمىس ىستەيدى. سونىمەن قاتار, استانا مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ تەرى جانە ۆەنەرولوگيالىق اۋرۋلار كافەدراسىنىڭ كلينيكالىق بازاسى بولىپ تابىلامىز. جالپى, يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ ارقاسىندا دەرماتولوگيا ورتالىعى اۋرۋلاردى تومەندەتىپ وتىر.
– ەگەر ازاماتتاردى قانداي دا ءبىر تەرى اۋرۋلارى مازالاسا, تەز ارادا ورتالىق قىزمەتىنە جۇگىنۋگە بولا ما؟
– كەز كەلگەن تۋا بىتكەن داق ءارتۇرلى فاكتورلار بويىنشا مەڭنىڭ وزگەرۋىنە اكەلىپ سوعادى جانە كوپ جاعدايلاردا قاتەرلى ىسىككە اينالادى. سوندىقتان ەگەر ءسىز مەڭنىڭ ءتۇسىنىڭ, ءتۇرىنىڭ وزگەرۋىن, قان شىعۋ بەلگىلەرىن بايقاساڭىز, مىندەتتى تۇردە ءبىزدىڭ دارىگەرلەردىڭ كەڭەسىنە جۇگىنۋىڭىز قاجەت.

گۇلميرا ايماعانبەت