ءتىل ۇيرەتۋدىڭ  سان سالالى جۇمىسى

ەلوردادا ءتىل ساياساتىن ءتيىمدى ىسكە اسىرۋ – نۇر-سۇلتان قالاسى تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى باسقارماسىنىڭ باستى باعدارى. وسى رەتتە, جىل سايىن قالا تۇرعىندارىنا قازاق ءتىلىن تەگىن ۇيرەتۋ كۋرستارى ۇيىمداستىرىلىپ كەلەدى.

كۋرستى نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگىنىڭ «رۋحانيات» كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى ۇيىمداستىرادى. ەرەسەكتەرگە ءبىلىم بەرۋدى ءارتۇرلى وقىتۋ ادىستەرىن قولدانا وتىرىپ, بىلىكتى وقىتۋشىلار جۇرگىزەدى. ورتالىقتا تاجىريبەلى, ادىستەمەلەرى قالىپتاسقان قازاق تىلىنەن 13 وقىتۋشى بار. ءوز بىلىكتىلىكتەرىن ارتتىرۋ ءۇشىن وقىتۋشىلار سەمينارلار, ۆەبينارلار وتكىزىپ, تاجىريبە الماسىپ وتىرادى.
قازاق ءتىلى كۋرسى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قازاق ءتىلى جانە تۇركى زەرتتەۋلەرى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى زەينەحان كۇزەكوۆانىڭ وقۋ قۇرالدارى بويىنشا وقىتىلادى. وقۋلىقتاردىڭ مازمۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق ستاندارتتارىنا سايكەس ازىرلەنگەن.
قازاق ءتىلى كۋرستارىنىڭ ۇزاقتىعى – 100 ساعات. ساباقتار – اپتاسىنا 2-3 رەت. توپتار دەڭگەيلەرى بويىنشا ا1 – باستاۋشى, ا2 – بازالىق, ۆ1 – ورتاشا, ۆ2 – ورتادان جوعارى, س1 جوعارى بولىپ بولىنەدى. تىڭداۋشىنىڭ دەڭگەيى قابىلداۋ تەستىنىڭ ناتيجەلەرى بويىنشا انىقتالادى. كۋرستار ZOOM پلاتفورماسى ارقىلى ونلاين رەجيمدە دە, وفلاين رەجيمدە دە وتۋدە.
قازاق ءتىلى وقۋ كۋرسىنا 1500 تىڭداۋ­شى قاتىسۋدا. ونىڭ 10-ى – قالا اكىمدىگىنە قاراستى مەملەكەتتىك مەكەمە, 187-ءى – مەديتسينا, 82-ءى – مادەنيەت, 87-ءى – ءبىلىم, 134-ءى – باسقا دا قۇرىلىمدىق مەكەمە, 84-ءى – قۇقىق قورعاۋ مەكەمەلەرى قىزمەتكەرلەرى, 63-ءى – ەتنومادەني بىرلەستىكتەر مۇشەلەرى, 853-ءى – قالا تۇرعىندارى. دەڭگەي بويىنشا: ا1– 274, A2 – 384, B1 – 406, B2 – 281, C1 – 155.
كۋرس بارىسىندا «رۋحانيات» كمم وقىتۋشىلارى تىڭداۋشىلاردى ايتىلىم جانە ەملە نورمالارىنا, قازاق تىلىندە كۇندەلىكتى قارىم-قاتىناس جاساۋعا, مەملەكەتتىك تىلدە ءىس قاعازدارىن جۇرگىزۋگە, تەرميندەردى رەسمي حاتتاردا قولدانۋعا ۇيرەتەدى.
كۋرس اياقتالعاننان كەيىن تىڭداۋشىلار قازتەست جۇيەسى بويىنشا تەست تاپسىرادى. تەستىلەۋ قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋ دەڭگەيىن انىقتاۋعا باعىتتالعان دياگنوستيكالىق نىسان بولعاندىقتان, تىڭداۋشىلارعا تىڭداۋ, وقۋ, ەملە بويىنشا تاپسىرمالار ۇسىنىلادى. قورىتىندى تەستى بويىنشا سەرتيفيكاتتار بەرىلەدى.
ساۋدا, حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورىندارىندا مامانداردىڭ وندىرىستەن قول ۇزبەي قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋى ءۇشىن ش.قۇرمانباەۆانىڭ اۆتورلىعىمەن «قازاقشا سويلەيىك» اتتى وقۋلىق شىعارىلدى. اتالعان وقۋلىق نەگىزىندە اۋىزەكى قازاق ءتىلىن وقىتۋدىڭ جەدەلدەتىلگەن كۋرسىنىڭ العاشقى ساباقتارى نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى «استانالىق بازار» ساۋدا ۇيىندە, «استانا تازالىق» جشس-دا ۇيىمداستىرىلۋدا. الداعى ۋاقىتتا بارلىق سالا قىزمەتكەرلەرىنە وتكىزىلەتىن بولادى.
YouTube كانالىندا قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋشىلەرگە ارنالعان «قازاقشا ۇيرەنەيىك», «قازاق ءتىلىنىڭ ءتول دىبىس­تارى» اتتى بەينەساباقتار ازىرلەنىپ جۇكتەلگەن. ساباقتار كەز كەلگەن ءتىل ۇيرەنۋشىگە قولجەتىمدى.
110 مەملەكەتتىك قىزمەتكەر وكسفورد باسپاسىنىڭ Beginner, Elementarۋ, Pre-Intermediate وقۋلىقتارى بويىنشا 88 اكادەميالىق ساعاتتىق اعىلشىن ءتىلى كۋرسىنان ءوتتى.
سونىمەن قاتار, تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى باسقارماسى «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ەلوردالىق فيليالىمەن بىرلەسە وتىرىپ, ءتىل ۇيرەنەمىن دەۋشى كاسىپكەرلەرگە, ءىرى ساۋدا ورىندارىنىڭ قىزمەت كورسەتۋشى پەرسونالدارىنا ءبىر ايلىق ينتەنسيۆتى قازاق ءتىلى كۋرستارى ۇيىمداستىرىلۋدا. بۇل كاسىپكەر مەن تۇتىنۋشى اراسىنداعى تىلدىك بارەردى جويۋعا باعىتتالعان. وسى كۋرس بارىسىندا كاسىپكەرگە تۇتىنۋشىمەن قارىم-قاتىناستا كەرەك بولاتىن بازالىق سوزدەر, ولاردى قۇراپ سويلەۋ ادىستەرى ۇيرەتىلۋدە.
سونداي-اق باسقارمانىڭ ۇيىمداس­تىرۋىمەن ءار اي سايىن ەلوردانىڭ ءتورت اۋدانىندا قازاق ءتىلى مەن اعىلشىن تىلدەرىنەن ارنايى سويلەسۋشىلەر كلۋبى (speaking club) قۇرىلۋدا. وسى كلۋبتاردىڭ اياسىندا قازاق ءتىلىن جانە اعىلشىن ءتىلىن بىلەتىن جانە تاجىريبە جۇزىندە ءوزىن-ءوزى دامىتۋدى قالايتىن قالا تۇرعىندارىنا تەگىن مۇمكىندىكتەر جاسالىپ جاتىر.
بيىل ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ناسيحاتتاۋ, مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا بىرقاتار شارالار ۇيىمداستىرىلدى. اتاپ ايتساق, ناۋرىز مەرەكەسىنە وراي «ناۋرىزناما» تاريحي تانىمدىق كونفەرەنتسياسى  ءوتتى. وندا ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى, اكادەميك, تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ماقسات الپىسبەس ناۋرىز مەيرامىنىڭ شىعۋ تاريحى تۋرالى جازبا دەرەكتەرمەن تانىستىردى.
قازاقتىڭ ۇلى اقىنى, ويشىل, حاكىم ابايدىڭ قايتالانباس تۇلعاسى, ءومىر جولى مەن اتا-تەگىن, شىعارماشىلىعى مەن قوعامدىق-ساياسي قىزمەتىن, ادەبي مۇراسىن جان-جاقتى تانىتۋ ماقساتىندا اباي قۇنانبايۇلىنىڭ تۋعان كۇنىنە وراي «اباي مۇراسى – رۋحاني جاڭعىرۋ وزەگى» اتتى كونفەرەنتسيا, جامبىل جاباەۆتىڭ 175 جىلدىعىنا  «جامبىل – جىر الىبى» اتتى قالالىق ونلاين بايقاۋ جانە «جامبىل – تۇعىرى بيىك زاڭعار حالىق جىرشىسى», ق.كەمەڭگەرۇلىنىڭ 125 جىلدىعىنا ارنالعان «باقىتتى كەلەشەكتەن ءۇمىت ءجىبىن كەسپەيمىن» تاقىرىبىندا «دوڭگەلەك ۇستەلدەگى» وتىرىستار, م.ماقاتاەۆتىڭ 90 جىلدىعىنا «حان ءتاڭىرىنىڭ مۇزبالاعى» اتتى جاس اقىندار ءمۇشايراسى وتكىزىلدى.
تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىنا وراي ەلوردا كۇنى قارساڭىندا «ەڭسەلى ەلوردا. تۇعىرلى تاۋەلسىزدىك», «بىلگەنگە مارجان», «ەلوردا شەجىرەسى», «مەملەكەتتىك ءتىل – بارلىق سالادا» اتتى بايقاۋلار, «ءتىل – تاۋەلسىزدىك تۇعىرى» اتتى جاستار اراسىنداعى دەبات ويىندارى, كۆەست ويىنى جانە باسقا دا اكتسيالار ۇيىمداستىرىلدى.
احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ تۋعان كۇنىنە وراي بەكىتىلگەن ءتىل مەرەكەسىنە بايلانىستى ۇيىمداس­تىرىلعان قازاقستان حالقى تىلدەرىنىڭ ءححىىى قالالىق فەستيۆالى اياسىندا كوپتەگەن ءىس-شارالار ءوتتى.  «ءتىل تازالىعى» اتتى سەمينار-ترەنينگ, استانا راديوسىنىڭ تىكەلەي ەفيرىندە اپتاسىنا ەكى رەت (سەيسەنبى, جۇما) «انا ءتىلىم ارداعىم» اتتى راديوۆيكتورينا ۇيىمداستىرىلدى. ۇلىلاردىڭ ءتىل تۋرالى ايتقان قاناتتى سوزدەرى الەۋمەتتىك جەلىلەردە جاريالاندى.
فەستيۆال اياسىندا قالاداعى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن قۇرىلىمدىق, ءبىلىم بەرۋ, مادەنيەت, دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى مەكەمەلەردە 500-دەن استام ءىس-شارا (تىلدەر اپتالىعى, ونكۇندىكتەر, ايلىق, فەستيۆال جانە ت.ب.) ءوتتى.
فەستيۆالدىڭ جابىلۋ سالتاناتىندا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋدە ۇلەس قوسقان ازاماتتار, فەستيۆال اياسىندا ءىس-شارالار وتكىزىپ, بەلسەنە اتسالىسقان مەكەمەلەر, جەكە ازاماتتار ماراپاتتالدى.
ەتنوس وكىلدەرى اراسىندا قازاق ءتىلىن ەتنوسارالىق قاتىناس تىلىنە اينالدىرۋ, ءوزىنىڭ انا تىلىمەن قاتار قازاق ءتىلىن جەتىك مەڭگەرگەن ازاماتتاردى كوپشىلىككە ۇلگى ەتۋ, قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋ, حالىقتار دوستىعىن نىعايتۋ ماقساتىندا «تىلگە قۇرمەت – ەلگە قۇرمەت» چەللەندجى, «ىنتىماق – دوستىق كەپىلى» اتتى ەتنوس وكىلدەرى اراسىنداعى ونلاين ينتەللەكتۋالدى سايىس ۇيىمداستىرىلدى. ءىس-شارالارعا قازاق ءتىلىن مەڭگەرىپ جۇرگەن وزگە ەتنوس وكىلدەرى بەلسەنە قاتىستى.
نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ فيليالىمەن بىرلەسە وتىرىپ, دوستىق ۇيىندە وزگە ەتنوس وكىلدەرىنەن قۇرالعان «مامىلە» كلۋبىندا مەملەكەتتىك ءتىل ۇيرەتۋ جانە قازاق حالقىنىڭ مادەنيەتىمەن, ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمەن تانىستىرۋ, ۇلتتار اراسىنداعى بىرلىك, دوستىق تاقىرىپتارىندا قىزىقتى ترەنينگتەر مەن كونفەرەنتسيا-ساباقتار وتۋدە.

ساكەن ەسىركەپ,

نۇر-سۇلتان قالالىق تىلدەردى دامىتۋ جانە ارحيۆ ءىسى

باسقارماسىنىڭ باستىعى