كەشە «تىلەپ» قوبىز سارايىندا قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنى اياسىندا «ءتىلى ءبىردىڭ – ەلى ءبىر» اتتى مەرەكەلىك كەش ءوتتى. زيالى قاۋىم وكىلدەرى, قالاداعى ەتنومادەني بىرلەستىكتەردىڭ جەتەكشىلەرى, جالپى جۇرتشىلىق جينالعان شارانى استانا قالاسى تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى ۇيىمداستىردى.
– ۇلتارالىق بىرلىكتى ارتتىرۋ, ەتنومادەني بىرلەستىكتەرمەن قارىم-قاتىناستى نىعايتۋ ماقساتىندا وسى كەشتى ۇيىمداستىرىپ وتىرمىز. نەگىزىنەن, كوزدەگەنىمىز – مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ, تۇتاستاي العاندا, ەل ءۇشىن ماڭىزدىلىعىن اشىپ كورسەتۋ, ونىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋ, ءتىل – ەلدى بىرىكتىرۋدەگى ۇلكەن كۇشكە يە ەكەندىگىن پاش ەتۋ, – دەيدى اتالمىش باسقارمانىڭ باسشىسى تىلەۋعالي قىشقاشباەۆ.
جالپى العاندا, وتكەن عاسىردىڭ جيىرماسىنشى جىلدارىنان باستاپ قازاقستانعا تالاي ۇلتتاردى كۇشتەپ كوشىرۋ باستالدى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن دە ءستالينيزمنىڭ بۇل ناۋقانى توقتاعان جوق. قورىتىندىسىندا, ەلۋىنشى جىلداردىڭ باسىندا ەلىمىزدە قونىستانعان ەتنوستاردىڭ سانى 2 ملن ادامعا جەتتى. ولاردىڭ قاتارىندا نەمىستەر, كارىستەر, شەشەندەر, ينگۋشتار, كۇردتەر, پولياكتار, ت.ب. ۇلتتار بولدى. قازاقتار ولاردى جاتسىنبادى. وزدەرى جەپ وتىرعان ناننىڭ جارتىسىن ءبولىپ بەرىپ, شاڭىراقتارىندا پانالاتتى. قازىر دە ەلىمىزدە 130-عا تارتا ۇلت پەن ۇلىس تاتۋ-ءتاتتى عۇمىر كەشىپ وتىر.
وسى مەرەكەلىك كەش سونىڭ ايعاعىنداي بولدى. «قازاقستاننىڭ بولاشاعى – قازاق تىلىندە» دەپ ەلباسى ايتقانداي, بۇگىندەرى وزگە ۇلتتاردىڭ ۇلاندارى دا وسىنى ءتۇسىنىپ كەلەدى. الەكساندر اسانوۆ, ولگا رىچكوۆا باستاعان ءبىر توپ جاس انا تىلىمىزدە ولەڭدەردى مۇدىرمەي وقىدى. كەشتە جىر عانا وقىلماي, اسەم اندەر دە شىرقالدى. ازامات جىلتىركوزوۆ, ايگۇل يمانباەۆا, نۇربولات ارزاماسۇلى, «سەرپەر» توبى, اسەم وماروۆا, «ناز» بي تەاترى شارانى شىرايلاندىردى.
مەملەكەتتىك ءتىل – ەلدى بىرىكتىرۋشى نەگىزگى فاكتور, قازاقستان حالقىن ۇيىستىرۋشى ءتىل ەكەنى ءبىرازدان بەرى ايتىلۋدا. ەلىمىزدە تۇرىپ جاتقان ەتنوستاردىڭ انا تىلدەرىنىڭ دامۋى مەن ساقتالۋىنا دا ەش كەدەرگى جوق. بۇل كەش سوعان انىق كوز جەتكىزدى.
امانعالي قالجانوۆ
