استانادا حالىقارالىق «ەكسپو-2017» كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى
بۇگىننەن باستاپ «ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسى تورتكۇل دۇنيەنى تورىندە توعىستىرىپ وتىر. وسىدان بەس جىل بۇرىن پاريج قالاسىندا وتكەن حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسى باس اسسامبلەياسىنىڭ 152-سەسسياسىندا قاتىسۋشى 161 مەملەكەتتىڭ 103-ءى استانانى قولداعان ەدى. وسى كورمەنى وتكىزۋ مارتەبەسىن ۇتىپ العاندا قۋانعانىمىزدى قالاي عانا ۇمىتايىق؟! اقتىق باسەكەدە بەلگيامەن «بەلدەسكەن» ەلىمىزدىڭ ءباسى بيىك ءتۇسىپ ەدى, ەندى, مىنە, سىن ساعاتتا سول بيىكتىگىمىزدى كورسەتەتىن كەز كەلدى.
ايتايىق, مۇنداي حالىقارالىق شارا تمد اۋماعىندا تۇڭعىش رەت قازاقستاندا ءوتىپ وتىر. وسى كۇنگە دەيىن ازيا اۋماعىنان ۇزىن سانى 16 مەملەكەت قانا كورمەنى ءوز ەلدەرىندە وتكىزۋگە نيەت ءبىلدىرىپتى. بىراق مۇنداي جاۋاپتى جوبانى اتقارۋ تەك قىتاي, جاپونيا, وڭتۇستىك كورەيا سەكىلدى الپاۋىت ەلدەردىڭ ماڭدايىنا بۇيىردى. سوڭعى جىلدارى قاتارىنان جالپىعا تانىمال ءىرى ايماقتىق فورۋمداردى وتكىزىپ, سول ارقىلى ءوزىنىڭ حالىقارالىق بەدەلىن نىعايتقان قازاقستان وسى ۇشتىكتەن كەيىن جاۋاپتى شارۋانى ءوز موينىنا الىپ وتىر.
ەل بولىپ كوپتەن كۇتكەن كورمەگە 115 مەملەكەت پەن 22 حالىقارالىق ۇيىم قاتىسۋدا. اۋقىمدى شاراعا قاتىسۋشى بىرقاتار ەلدەردىڭ باسشىلارى الەمدىك ماڭىزى بار شارانىڭ اشىلۋ سالتاناتىن استانا تورىندە تاماشالادى. حالىقارالىق كورمەنىڭ ەڭ باستى عيماراتىنا مارتەبەلى مەيماندار مەن مەملەكەت باسشىلارى كەلدى.
ولاردىڭ قاتارىندا حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسىنىڭ پرەزيدەنتى ستەين كريستەنسەن, رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين, قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ توراعاسى سي تسزينپين, چەحيا پرەزيدەنتى ميلوش زەمان, بۇۇ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتتەريش, ارمەنيا پرەزيدەنتى سەرج سارگسيان, سەربيا پرەزيدەنتى الەكساندر ۆۋچيچ, ءۇندىستان پرەمەر-ءمينيسترى نارەندرا مودي, بەلارۋس پرەزيدەنتى الەكساندر لۋكاشەنكو, موڭعوليا پرەزيدەنتى تساحياگين, تۇركىمەنستان پرەزيدەنتى گۋربانگۋلى بەردىمۇحامەدوۆ, پاكىستان پرەمەر-ءمينيسترى مۇحامماد ناۆاز شاريف, يسپانيا كورولى فيليپپ ءVى, قىرعىزستان پرەزيدەنتى المازبەك اتامباەۆ, تاجىكستان پرەزيدەنتى ەمومالي راحمونوۆ, وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيەەۆ جانە تاعى باسقا تۇلعالار بار.
مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق پاۆيلونى الدىندا مارتەبەلى مەيمانداردى قارسى العاننان كەيىن كورمەنىڭ باستى عيماراتىن ارالادى.
ايتا كەتەيىك, كورمە اۋماعىندا وتاندىق جانە شەتەلدىك باق وكىلدەرى ءۇشىن اشىلعان ءباسپاسوز ورتالىعىندا ءسات سايىن ايتۋلى وقيعا تۋرالى حابار الەمگە تاراتىلدى.
ەنەرگيا – جاڭا ءومىر بۇلاعى
«نۇر الەم» سفەراسىن ارالاپ كەلگەنەن كەيىن مارتەبەلى مەيماندار حالىقارالىق كورمەنىڭ سالتاناتتى اشىلۋ ءراسىمى وتەتىن كونگرەسس-ورتالىققا كەلدى. كورمە كەشەنىنە جاقىن ورنالاسقان اتالمىش ورتالىق كۇن ساۋلەسىنەن قۋات الاتىنىمەن ەرەكشەلەنەدى.
كورمە تۋرالى ايتار بولساق, قاتىسۋشى ەلدەردىڭ بارلىعى «بولاشاقتىڭ ەنەرگياسى» تاقىرىبىن ارقاۋ ەتكەن. بۇۇ, دۇنيەجۇزىلىك بانك, شىۇ, ماگاتە سياقتى حالىقارالىق ىرگەلى ۇيىمداردىڭ قاتىسىپ, بولاشاقتىڭ وزەكتى ماسەلەسىنە الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرۋى – ەلىمىز ءۇشىن مارتەبە. وسى ۋاقىتقا دەيىن الەم ەلدەرىنىڭ الدى ءوز پاۆيلوندارىنىڭ تۇساۋىن كەستى. ماسەلەن, قىتاي ەلىنەن 500-دەي كومپانيا ءوز ونىمدەرىن قويسا, فرانتسيا پاۆيلونى «ەكوقالا», «بالامالى ەنەرگيا», «ەكولوگيالىق كولىك» تۇرلەرىنە ارناعان. ال نەمىستەر «فورمۋلا ە» تاقىرىبىندا توقپەن جۇرەتىن كولىكتەرىن كورسەتپەك.
سونىمەن, كوپتەن كۇتكەن كورمە ەنەرگياعا تولى جەر شارى بەينەسىمەن اشىلدى. بارشا تىرشىلىك اتاۋىنا قۋات بەرىپ تۇرعان جەر شارى ەلىمىزدىڭ سۇلۋ تابيعاتى مەن زاماناۋي تەحنولوگيالاردىڭ توعىسۋى ارقىلى كورىندى. ارمەن قاراي كەرەمەت تەاترلاندىرىلعان شوۋعا ۇلاستى. ساحناعا شىققان بالەت بيشىلەرى اينالاسىنا قۋات بەرىپ, الەمدى اجارلاندىرىپ, ادامزات بالاسىنىڭ ەنەرگيانى زەرتتەۋگە دەگەن ۇمتىلىسىن قيمىلدارىمەن بەينەلەدى. قويىلىمنىڭ العاشقى ءبولىمى ەنەرگيانىڭ پايدا بولۋىنا ارنالدى. ودان كەيىن بيشىلەر عارىش ەنەرگياسىن كورسەتىپ تاڭ قالدىردى. ولار جەر, كۇن جۇيەسىنىڭ پايدا بولعانىن, ونى اينالىپ جاتقان پلانەتالاردى اسقان شەبەرلىكپەن ورىندادى. كۇنگە جاقىنداپ كەلگەن اۋە گيمناستى ادامزات وركەنيەتىنىڭ جەتىستىگى ىسپەتتى. ارتىستەر كۇن پانەلدەرىن جيناۋ ارقىلى كۇن ەنەرگياسىنىڭ ادامزات ءۇشىن پايداسىن ايتقىسى كەلگەندەي. سوڭىندا ساحنادا تەك ءبىر عانا كەيىپكەر قالدى. ارينە, ول – بولاشاقتىڭ ادامى! سول بولاشاق ادامنىڭ قولىنداعى ەنەرگيا – جاڭا ءومىردىڭ بۇلاعى.
تەاترلاندىرىلعان قويىلىمىنىڭ كەرەمەتتىگىن سوزبەن جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس. ساحنادا اۋە گيمناستارى مەن سۇڭگۋىرلەر وي قۋاتى, جەر, سۋ, تەڭىز, جەل ەنەرگياسىن ءتۇرلى دەكوراتسيالاردى قولدانۋ ارقىلى بەينەلەدى. ماسەلەن, جەل ەنەرگياسىن بەينەلەگەن كەزىندە حالىق ءانى «ياپۋر-ايدى» ورىنداعان الەمگە تانىمال ءانشى ماريا مۋدرياك پەن سايىن دالادا دومبىرا شەرتكەن قارت ۇلى دالانىڭ كەڭدىگىن بارشا الەمگە پاش ەتكەندەي اسەر بەردى.
قويىلىم سوڭىندا كىشكەنتاي قىز استانانىڭ سۋرەتىن سالدى. ونىڭ سالعان سۋرەتى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان قالانىڭ كەلبەتىنە اينالدى. ساحنا تورىنە كوتەرىلگەن 100-دەن استام بالا بولاشاق ەنەرگياسىن قالاي تۇسىنەتىندەرىن ءار تىلدە جەتكىزدى. بۇل بولاشاقتىڭ ەنەرگياسىن وسى جاستار دامىتادى دەگەن ۇلكەن سەنىمنەن تۋعان بولسا كەرەك.
استانا – الەمدىك يننوۆاتسيالار الاڭى
تەاترلاندىرىلعان شوۋ اياقتالعاننان كەيىن ورتاعا ەلىمىزدىڭ كوك تۋى اكەلىندى. ايبىندى ءانۇرانىمىز شىرقالدى. حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسىنىڭ گيمنى ورىندالعاننان كەيىن العاشقى ءسوز حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسىنىڭ پرەزيدەنتى ستەين كريستەنسەنگە بەرىلدى. ول ءوز سوزىندە ەكسپو كورمەسىنە بارىنشا دايىندالعان ەلىمىزگە العىسىن ءبىلدىردى. «وسى جوبانىڭ ارقاسىندا الەم ەلدەرىنىڭ نازارى قازاقستانعا اۋدى. ويتكەنى كورمە تاقىرىبىنىڭ وزەكتىلىگى سونشا, دامىعان ەلدەردى الاڭداتادى» دەي كەلە, حالىقارالىق جوبانىڭ ماڭىزدىلىعىن اتادى.
ودان كەيىن پوستكەڭەستىك ەلدەر اراسىندا تۇڭعىش رەت حالىقارالىق كورمە وتكىزىپ وتىرعان ەلىمىزدى جانە شەتەلدىك قوناقتاردى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قۇتتىقتادى.
«بۇگىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدە عانا ەمەس, دۇنيەجۇزىلىك كورمەلەر تاريحىندا ايتۋلى كۇن. قازىر كوپتەن كۇتكەن حالىقارالىق «ەكسپو-2017» كورمەسىنىڭ شىمىلدىعى اشىلدى. وسى سالتاناتتى مەرەكەمەن بارشاڭىزدى شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن. ءبىز ەكسپو كورمەسىن تمد جانە شىعىس ەۋروپا ەلدەرى اراسىندا تۇڭعىش رەت وتكىزگەلى وتىرمىز. ءسويتىپ قازاق ەلىنىڭ ورداسى ايتۋلى كورمەنى وتكىزگەن الەمدەگى 35 قالانىڭ قاتارىنا قوسىلدى. استانا ءۇش اي بويى بۇكىل ادامزاتتىڭ جەتىستىكتەرىن ايگىلى ەتەتىن باستى الاڭعا اينالادى. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ سيمۆولى استانا ناعىز 21 عاسىر قالاسى رەتىندە جاڭا قىرىنان تانىلاتىن بولادى. كورمەگە الەمنىڭ 115 مەملەكەت 22 حالىقارالىق ۇيىم قاتىسادى. مەن ولاردىڭ بارلىعىنا حالقىمىزدىڭ اتىنان ريزاشىلىعىمدى ءبىلدىرىپ, ساتتىلىك تىلەيمىن» دەي كەلە, حالىقارالىق كورمەلەر بيۋروسىنىڭ پرەزيدەنتى ستيۆەن كريستيەن مەن ۇيىمنىڭ باس حاتشىسى ۆيسەنتە لوسەرتالەس مىرزاعا قازاق ەلى اتىنان العىس ءبىلدىردى. پرەزيدەنت «ەكسپو» كورمەسىن اشىق دەپ جاريالاپ, «ۇلى دالانىڭ تورىنە قوش كەلدىڭىزدەر!» دەپ ىستىق ىقىلاسىن ءبىلدىردى. سونىمەن قاتار, ەلباسى وسىدان 166 جىل بۇرىن وتكىزىلگەن كورمە وسى ۋاقىتقا دەيىن ۇنەمى جاڭا يدەيالاردىڭ ورداسىنا اينالعانىن اتاپ ءوتتى. اتاپ ايتقاندا, العاشقى تەلەفون, اتكولىك, كومپيۋتەر, جەر سەرىگى مەن اتوم ەلەكتر ستانساسى سەكىلدى جاڭالىقتاردىڭ بارلىعىنىڭ تۇساۋى ەكسپو كورمەلەرىندە كەسىلگەنىن تىلگە تيەك ەتتى.
– وسىناۋ ءۇردىستى جالعاستىرعان استانا الەمدىك يننوۆاتسيالار ورتالىعىنىڭ ءبىرى رەتىندە تانىلادى دەپ سەنەمىن. ەكسپو – عىلىمي جاڭالىق قانا ەمەس, بارلىق ەلدەر مەن وركەنيەتتەردى جالعايتىن التىن كوپىر. قازاقستان كورمەنى جوعارى دەڭگەيدە وتكىزۋ ءۇشىن جان-جاقتى دايىندالدى. الدىڭعى قاتارلى تەحنولوگيالىق ينفراقۇرىلىم, دەربەس ەنەرگيالىق جۇيەسى بار ەكسپو قالاشىعى سالىندى. جۇزدەن استام ساۋلەتتى عيمارات بوي كوتەردى. استانانىڭ الەۋمەتتىك سالاسى دا دامۋ جولىندا تىڭ سەرپىنگە يە. قالادا جاڭا اۋەجاي, جاڭا تەمىرجول نىساندارى پايدالانۋعا بەرىلدى. الەمدىك دەڭگەيدەگى قوناق ۇيلەر, مادەني ويىن-ساۋىق كەشەندەرى سالىنىپ اشىلدى. وسىنىڭ ءبارى كورمەدەن كەيىن حالىقتىڭ يگىلىگىنە اينالاتىن بولادى, – دەدى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.
«استانا ەكسپو-2017» حالىقارالىق مامانداندىرىلعان كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىنىڭ رەسمي بولىگى اياقتالعاننان كەيىن, امفيتەاتر الاڭىندا مەرەكەلىك كونتسەرت ءوتىپ, سوڭى وتشاشۋعا ۇلاستى.
گۇلميرا ايماعانبەت
