مادەنيەت

تۇڭعىش سكريپكاشىنىڭ تاعدىرى



ەركەعالي راحماديەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق فيلارمونيانىڭ كىشى زالىندا قازاقتان شىققان تۇڭعىش كاسىبي سكريپكاشى ايتكەش تولعانباەۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋىنا ارنالعان كونتسەرت ءوتتى.

شىڭعىستاۋ وڭىرىندە تۋىپ, «قازاقتىڭ پاگانينيى» اتانعان ايتكەش تولعانباەۆ – ۇلى ابايدىڭ نەمەرە ءىنىسى, ول دا ىرعىزبايدان تارايدى. 1942 جىلى الماتى مۋزىكالىق ۋچيليششەسىن بىتىرگەننەن كەيىن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا الىنادى. سوندا تۇتقىنعا ءتۇسىپ, اسقان ونەرىنىڭ ارقاسىندا امان قالدى. ونەردى باعالايتىن نەمىستەر تۇتقىنداعى مۋزىكانتتاردان وركەستر قۇردى. ايتكەش تولعانباەۆ سونىڭ قۇرامىندا باح, ۆەردي, موتسارت, بەتحوۆەن, شۋبەرت, بيزە, برامس, پاگانيني, چايكوۆسكي سياقتى ەۋروپانىڭ كلاسسيك كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارمالارىنا قوسا, كۇي اتاسى قۇرمانعازىنىڭ «سارىارقا», «اقباي», «كىسەن اشقان», «تۇرمەدەن قاشقان», «بالبىراۋىن», «قايران شەشەم», تۇركەشتىڭ «كوڭىلاشار» كۇيلەرىن, قازاقتىڭ زارعا تولى «ەلىم-اي» ءانىن سىزىلتتى. ۆەنا سياقتى ەۋروپانىڭ قالالارىنا گاسترولمەن باردى.

بىراق كەڭەس بيلىگى ونى ايامادى. «جاۋ تۇتقىنىندا بولدى» دەگەن جەلەۋمەن سوعىستان كەيىن قۋعىنداپ, كولىماعا ايداتتى. ايداۋدا ون جىلداي جۇرگەن سكريپكاشى 1956 جىلى عانا الماتى كونسەرۆاتورياسىنا ءتۇستى. 1961 جىلى سونى بىتىرگەننەن كەيىن سوندا وقىتۋشى بولىپ قالدىرىلدى. جاڭاشىل پەداگوگ, مۋزىكاتانۋشى, تاماشا مۋزىكانت رەتىندە تانىلدى. قازاق اندەرى مەن كۇيلەرىن, قازاق كومپوزيتورلارىنىڭ شىعارمالارىن وڭدەپ, سكريپكاعا لايىقتادى. ولاردى ءوزى ورىنداپ, تاسپاعا جازدىردى. ايتكەش تولعانباەۆتىڭ ورىنداۋىنداعى شىعارمالار قازاق راديوسىنىڭ «التىن قورىنا» الىندى. بۇعان قوسا, سكريپكاشى «سكريپكا مەن فورتەپيانوعا ارنالعان ترانسكريپتسيالار» جيناعىنىڭ اۆتورى. وندا قازاق اۋەندەرى العاش رەت وسى اسپاپتاردا ورىنداۋ ءۇشىن جۇيەلەنىپ, وڭدەلگەن. سونىمەن قاتار «قاتال تاعدىر تالكەگى» ومىرباياندىق كىتابىن جازدى.

كونتسەرتتى استانالىق فيلارمونيانىڭ سيمفونيالىق وركەسترى (كوركەمدىك جەتەكشىسى – قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, ديريجەر ابزال مۇحيتدينوۆ) ۇسىندى. كەشكە قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى باعدات ءابىلحانوۆ (سكريپكا), حالىقارالىق بايقاۋلاردىڭ لاۋرەاتتارى انەل شاكىروۆا (سكريپكا) جانە احمەت سۇلتانوۆ (الت) قاتىستى. ولار ايتكەش تولعانباەۆتىڭ رەپەرتۋارىندا بولعان احمەت جۇبانوۆ, مۇقان تولەباەۆ, ەۆگەني برۋسيلوۆسكي سىندى قازاقستاندىق جانە باح, موتسارت, بەتحوۆەن سەكىلدى ەۋروپانىڭ كلاسسيك كومپوزيتورلارىنىڭ سكريپكا مەن وركەسترگە ارنالعان شىعارمالارىن ورىندادى.


تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

Back to top button