ۇلتتىق كەڭەس قۇرىلىپ, ىرگەتاسى قالانىپ, ومىرگە جول تارتتى. قۇرامىندا حالقىنىڭ قامىن جەگەن اتپال ازاماتتار دا بارشىلىق. ارينە, اتالمىش كەڭەستىڭ بولاشاعىنا قازاقستاندىقتار زور ۇمىتپەن قارايدى. ەلىمىزدىڭ تۇيتكىلدى ماسەلەلەرى ۇلكەن مىنبەردەن ايتىلىپ قانا قويماي, شىنايى جۇزەگە اسسا يگى. كەڭەس-ۇلتتىڭ مۇددەسىن قورعايتىن حالىق ءۇنى بولا الا ما؟ تۇجىرىمى ايقىن, تۇعىرى بيىك كەڭەس ەكەنىن دالەلدەي مە؟ زور ماقسات, اۋىر جۇكتى كوتەرىپ, حالىقتىڭ سەنىمىن اقتايدى ما دەگەن ساۋالدار تۋىنداۋدا جۇرتشىلىق اراسىندا. وسى ورايدا «استانا اقشامى» گازەتى دە قالىڭ وقىرمانمەن ديالوگ الاڭىن اشپاقشى. كوكەيدە جۇرگەن وزەكتى ماسەلەلەردى, كەڭەستىڭ كۇن تارتىبىنە شىعارىلسا دەگەن تاقىرىپتاردى ءبىز ارقىلى بولىسە الاسىز. تولعامدى دا تولعاقتى پىكىرلەرىڭىزدى كۇتەمىز. «كەلىسىپ پىشكەن تون كەلتە بولماس» دەگەن قاعيدانى العا تارتىپ وتىرعان جايىمىز بار. ەندىگى كەزەك وزدەرىڭىزدە قادىرمەندى وقىرمان! پىكىرلەرىڭىزدى مىنا مەكەنجايعا astana.acqsham@gmail.com جولداۋلارىڭىزعا بولادى.
ۇستىمىزدەگى جىلى ەلىمىزدە مەرزىمىنەن بۇرىن پرەزيدەنتتىك سايلاۋ ءوتىپ, وندا ايقىن باسىمدىقپەن توپ جارىپ شىققان قاسىم-جومارت توقاەۆ بيلىك پەن قوعام اراسىنداعى ديالوگتى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىن قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعانىن جالپاق جۇرتقا مالىمدەدى. كەڭەستىڭ قۇرامىندا قوعامنىڭ بارلىق وكىلدەرى, ونىڭ ىشىندە جاستار دا بولاتىنىن تىلگە تيەك ەتتى.
مىنە, سول ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسى قۇرىلدى. پرەزيدەنتتىڭ ارنايى جارلىعى شىقتى. كەڭەس قۇرامى دا بەكىتىلدى. ەندى قالىڭ وقىرمانعا تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن كەڭەستىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىن قىسقاشا كەستەلەپ وتەيىك. جالپى, كەڭەس قۇرامى تۇجىرىمدامالاردىڭ, مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ جانە نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەردىڭ جوبالارىنا قوعامدىق ساراپتاما جۇرگىزەدى. سونداي-اق جۇرتشىلىقتىڭ جانە ازاماتتىق قوعامنىڭ پىكىرىن ەسكەرە وتىرىپ, ماڭىزدى ستراتەگيالىق پروبلەمالاردى قارايدى. الەۋمەتتىڭ, ساياسي پارتيالاردىڭ, ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتوردىڭ جانە مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ وكىلدەرى اراسىندا سىندارلى ديالوگتى قامتاماسىز ەتىپ, ءوزىنىڭ قۇزىرەتى شەگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا قايشى كەلمەيتىن وزگە دە قىزمەتتەردى جۇزەگە اسىرادى.
سارالاپ وتىرساق, ءبىرتالاي جاۋاپتى ءارى ماڭىزدى دا اۋقىمدى ىستەردىڭ جۇزەگە اسۋىنا مۇرىندىق بولماق ەكەن. ال ەندى جاڭادان قۇرىلعان كەڭەسىمىز كەلەلى جيىن وتكىزىپ, ەڭسەلى ەلدىكتىڭ بەلگىسى بولا الا ما, الدە «سۋ سۋعا ءسىڭدى, شۋ شۋعا ءسىڭدى» دەپ, ادەتتەگىدەي ءاپ-ادەمى باستالعان ءىسىمىز, العا قويعان ماقساتىمىزدىڭ سوڭى سيىرقۇيىمشاقتانىپ كەتە مە؟ قازىرگى تاڭدا حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى شاتقاياقتاپ, جۇمىسسىزدىق, قىمباتشىلىق اياقتان شالىپ, باعانىڭ شارىقتاۋى ەڭسەنى كوتەرتپەي جاتقاندا «كۇلتوبەنىڭ باسىندا كۇندە كەڭەس» كەبىن كيىپ قالمايمىز با؟ كەڭەس مۇشەلەرى ەلدىڭ مۇڭىن, تالاپ-تىلەگىن بيلىككە جەتكىزىپ, جۇزەگە اسىرا الا ما؟
ءيا, كوكەيدى تۇمشالاعان سۇراقتار كوپ. قوعامدا ءارتۇرلى پىكىرلەر ايتىلۋدا. الىپ-قاشتى, سىڭارجاق اڭگىمەلەر دە جەتكىلىكتى. الايدا ەندى-ەندى عانا ومىرگە كەلگەن ۇلتتىق كەڭەسكە سىن ايتۋعا اسىقپاعانىمىز دا ءجون شىعار. بۇل ورايدا ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ قۇرامىنا كىرگەن ساياساتتانۋشى ەرلان سايىروۆ ۇيىمنىڭ قىزمەتى قوعام مەن بيلىك ءۇشىن كۇردەلى كەزەڭدە باستالعانىن تىلگە تيەك ەتىپ: «حالىق وزگەرىستەردى تالاپ ەتۋدە. دەمەك, ۇلتتىق كەڭەستىڭ جۇمىسى اشىقتىقپەن, جاڭاشىلدىقپەن ەرەكشەلەنەتىن جانە ەلدىڭ بارلىق قوعامدىق كۇشتەرىمەن بايلانىس ورناتقان الاڭ رەتىندە سيپاتتالۋى ءتيىس» دەپ تۇجىرىمدايدى. سونىمەن قاتار ە.سايىروۆ ساياسي پروتسەستەردىڭ گەوگرافياسىن دا كەڭەيتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ, ەلىمىزدىڭ وزگە دە ايماقتارىندا وسىنداي كەڭەس قۇرۋعا ۇسىنىس تاستادى. ال ساياساتتانۋشى دانيار اشىمباەۆ: «بيلىك تىڭداۋعا دايىن. سوندىقتان ۇلتتىق كەڭەستىڭ قۇرىلۋى ساياسي رەفورمالارعا دا, بيلىك پەن قوعام ديالوگىن دامىتۋعا دا, قابىلداناتىن شەشىمدەردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا دا جاقسى مۇمكىندىك بولا الادى. كەڭەستەگى شەشىمدەر ۇناماسا سىنايتىن بولامىن. دەگەنمەن, باستاپ كورۋ كەرەك» دەگەن توقتامعا كەلگەن.
نەگىزى, ۇلتتىق كەڭەستىڭ قۇرىلۋىنا كوڭىلى تولمايتىن ازاماتتار دا بار. ماسەلەن, مۇحتار اناربەكۇلى ءوزىنىڭ فەيسبۋك پاراقشاسىندا: «مەملەكەتتىك ءتىل تۇعىرىنا قونبايىنشا, ەشتەڭە دە وزگەرمەيدى. قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستان پاراللەلدى ەكى الەمدە ءومىر سۇرۋدە. مەملەكەتتىك ورگاندار ورىسشا سويلەيدى. ال حالىق قازاقشا سويلەيدى. وسى ماسەلە جۇرتتى تولعاندىرىپ وتىر. پارلامەنتتە شىن مانىندەگى حالىق قالاۋلىلارى وتىرۋى كەرەك» دەپ وي تۇيىندەسە, قازىبەك يسا «ۇلتتىق كەڭەس – ۇلتتىڭ ءۇنى بولۋى ءتيىس. كەشەلى بەرى ءتۇرلى پىكىرلەر ايتىلىپ جاتىر. كۇدىكتەنۋشىلەردى دە تۇسىنۋگە بولادى. ويتكەنى بۇعان دەيىن تالاي كەڭەستەر مەن كوميسسيالار قۇرىلدى. كوبىسى ەل كوڭىلىنەن شىققان جوق, وكىنىشكە قاراي… بىراق, بۇل جولعا ۇلتتىق كەڭەستىڭ ورنى بولەك بولۋ تيىستىگىنە كوڭىل اۋدارۋ كەرەك» دەيدى.
ءيا, قوعامىمىزدا شەشۋىن تاپپاي تۇرعان الۋان ءتۇرلى ماسەلە بار. ال ەندى وسى كەڭەس ديالوگ ءۇشىن ءتيىمدى الاڭ بولىپ, قازاقستاندىق قوعامدى دەموكراتيالىق دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا جەتەلەسە ەكەن دەيمىز. وركەنيەتتى تۇردە مامىلە جاساپ, قوعامدا وڭ وزگەرىستەر جاساسا, قۇبا-قۇپ. ۇلتتىق كەڭەستىڭ اياق الىسىن, باعىت-باعدارىن جيىرماسىنشى تامىزدا وتەتىن العاشقى جيىنى كورسەتەدى.
بەيبىت وسپان
