استانا كۇنى قارساڭىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق مۋزەيى رەسمي تۇردە اشىلدى. سالتاناتتى راسىمگە پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ قاتىستى.
– اسەم استانامىزدىڭ كۇنىنە تارتۋ بولىپ وتىرعان ۇلتتىق مۋزەي – ۇلتتىق رۋحىمىزدى كوتەرۋ جاعىنان عانا ەمەس, ەلىمىزدى الەمگە تانىتۋىمەن قۇندى. ءبىزدىڭ تاريحىمىز – ماقتان ەتۋگە لايىق ەرلىك پەن ەلدىك تاريحى. مىڭجىلدىقتار قويناۋىنان باستاۋ الاتىن قازاق شەجىرەسى ادامزات تاريحىنىڭ اجىراماس بولىگى. ساقتار مەن عۇندار داۋىرىنەن باستاۋ الىپ, تۇرىك قاعاناتىمەن جالعاسقان قازاق حاندىعىنىڭ جانە بۇكىل تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ وتكەنى – حالقىمىزدىڭ تۇتاستىعى مەن بىرلىگىنىڭ جىلناماسى بولىپ سانالادى. ماڭگىلىك ەلىمىز باردا قازاقتىڭ تاريحى دا ماڭگىلىك. بۇگىن اشىلىپ وتىرعان ۇلتتىق مۋزەيدە قازاقستان تاريحىنا ايرىقشا ءمان بەرىلەتىن بولادى. داۋىرلەرگە لايىق ءىس تىندىرىلعان جيىرما جىلدان استام ۋاقىت – ەل تاريحىندا ەڭ جاسامپاز كەزەڭ بولىپ تابىلادى. كەيىنگى ۇرپاق بۇگىنگى بۋىن باستاعان ۇلى ىستەردى لايىقتى جالعاستىراتىنىنا سەنىمدىمىن, – دەدى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى قۇتتىقتاۋ سوزىندە.
ەلباسىنىڭ ايتۋىنشا, ۇلتتىق مۋزەيدىڭ اشىلۋىمەن «قازاق ەلى» بىرەگەي ساۋلەتتىك كەشەنى جوباسى اياقتالىپ وتىر. وسىلايشا, «قازاق ەلى» مونۋمەنتىنىڭ اينالاسىنداعى تاۋەلسىزدىك سارايى, بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم سارايى, «ازىرەت سۇلتان» مەشىتى جانە ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتى ءوزارا ۇيلەسىمدىلىكپەن رۋحاني تاريحىمىزدىڭ شەجىرەسىن جاساماق.
مەملەكەت باسشىسى ۇلتتىق مۋزەيدىڭ عيماراتى ارحيتەكتۋرالىق ماسشتابى جاعىنان قازىردىڭ وزىندە الەمدەگى ەڭ ءىرى 10 ەكسپوزيتسيانىڭ بىرىنە اينالىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ كورمە زالى, جادىگەرلەردى ساقتاۋ قورى, جۇمىس زەرتحاناسى بارلىعى 74 مىڭ شارشى مەتر اۋماقتى قۇرايدى. ەندى ۇلتتىق مۋزەيدى رەسەيدىڭ ەرميتاجىمەن, فرانتسيانىڭ لۋۆرىمەن, امەريكانىڭ مەتروپوليتەن-مۋزەيىمەن تەڭەستىرىپ, بيىك دەڭگەيگە جەتكىزۋ مىندەتى تۇر. بۇل جاۋاپكەرشىلىكتى مۋزەي قىزمەتكەرلەرى ابىرويمەن اتقاراتىنىنا ەلباسى سەنىم ءبىلدىرىپ, ولاردىڭ جۇمىسىنا ساتتىلىك تىلەدى.
ۇلتتىق مۋزەي عيماراتىن سالۋ بارىسىندا الەمدەگى ايگىلى مۋزەيلەردىڭ تاجىريبەسى پايدالانىلىپتى. عيماراتتا ورنالاسقان زاماناۋي سەنسورلىق دۇڭگىرشەكتەر, مەديا-ەكراندار, جارىقديودتى LED-تەحنيكالار – قازاقستان تاريحى جىلناماسىن تەرەڭ تانىپ-بىلۋگە ۇندەيدى. مۋزەي قازاقستاندى كونە تاريح پەن مادەنيەتكە باي ەل رەتىندە دارىپتەۋ جاعىنان, ۇلتتىق تاريحتى ناسيحاتتاۋ تۇرعىسىنان وزگەگە ونەگە بولۋى ءتيىس.
– جىل سايىن استانانى كورۋگە 100 مىڭداعان تۋريست كەلەدى. ەندى ەكسپو كەزىندە بۇل سان ميلليونعا جەتەدى دەپ وتىرمىز. سول كەزدە ءبىز تاريحي جادىگەرلەرىمىزدى لايىقتى دەڭگەيدە ۇلىقتاپ, وتانداستارىمىزعا عانا ەمەس, شەتەلدىك قوناقتارعا دا تانىستىرا ءبىلۋىمىز كەرەك. ەلىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنگى جەتىستىكتەرىن جاھانعا جارقىراتا كورسەتۋ – ءبىزدىڭ ورتاق پارىزىمىز, – دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى ەلباسى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق مۋزەيى قورىندا قازاقستاننىڭ ەجەلگى داۋىرىنەن بۇگىنگى كۇنگە دەيىنگى كەزەڭىنەن سىر شەرتەتىن جادىگەرلەر قورى جيناقتالىپتى. ەكسپوزيتسيالاردىڭ باستى جادىگەرى – ەسىك قالاسىنان تابىلعان «التىن ادام».
147 مىڭ شارشى مەتر الاڭدى الىپ جاتقان كورمە زالدارى جەتى ەكسپوزيتسياعا بولىنگەن.
ەجەلگى جانە ورتاعاسىر تاريحى زالىندا تاس داۋىرىندەگى ەڭبەك قۇرالدارى مەن تۇرمىستىق بۇيىمدار, قولا جانە تەمىر داۋىرلەرىندە قولدانىلعان زاتتار قويىلعان.
تاريح زالى XV-XX عاسىرلارداعى قازاقستان تاريحىنان سىر شەرتەدى. ونداعى جادىگەرلەر قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى مەن دامۋىنىڭ نەگىزدەرى, ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستەرى تۋرالى باياندايدى.
التىن زالدارىندا ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارى ناتيجەسىندە تابىلعان ەلىمىزدەگى ەجەلگى كوشپەلىلەردىڭ بىرەگەي التىن بۇيىمدارى تۇزىلگەن.
ال, قازىرگى زامانعى ونەر زالىندا وتاندىق جانە شەتەلدىك سۋرەتشىلەردىڭ ەڭ تاڭداۋلى شىعارمالارى قويىلىپتى.
ەتنوگرافيا زالىنىڭ ەكسپوزيتسيالارى قازاق حالقىنىڭ ءارتۇرلى زەرگەرلىك بۇيىمدارىمەن, ۇلتتىق كيىمدەرىمەن, تۇرمىستىق زاتتارىمەن تولىقتىرىلىپتى.
تاۋەلسىز قازاقستان زالىندا ەگەمەندىك العاندا قابىلدانعان ماڭىزدى قۇجاتتار, تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى ءارتۇرلى سالاداعى جەتىستىكتەر جونىندەگى ماعلۇماتتار جيناقتالىپتى.
استانا زالىندا باس قالانىڭ ەلوردا رەتىندەگى قالىپتاسۋ, دامۋ تاريحىن باياندايتىن قۇجاتتار, فوتوسۋرەتتەر, ەكسپوناتتار قويىلعان. زالداعى ماتەريالدار حرونيكالىق-قۇجاتتىق تارتىپپەن بەرىلىپتى. بۇل كونە داۋىرلەردەن باستاپ, قازىرگى زامانعا دەيىنگى قالا تاريحىمەن كەڭىنەن تانىسۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قىمبات توقتامۇرات
