استاناداعى ۇلتتىق مۋزەيدە «ورتالىق ازيا مەن كاۆكازداعى ءداستۇرلى توقىما ونەرى – ۇلى جىبەك جولىنىڭ مۇراسى» اتتى كورمە وتۋدە. وعان سانكت-پەتەربۋرگتەگى ورىس ەتنوگرافيالىق مۋزەيىنىڭ قۇندىلىقتارى قويىلعان. بۇل – قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ەكى ءىرى مۋزەيىنىڭ اراسىنداعى العاشقى بىرلەسكەن جوبا. كورمەگە «استانا اقشامى» گازەتىنىڭ تىلشىلەرى دە بارىپ, وتكەن تاريحتان سىر شەرتەتىن مۇرالاردى كورىپ قايتتى.
بۇگىنگى تاڭدا جاڭارعان ۇلى جىبەك جولى تىرشىلىكتىڭ بارلىق سالاسىندا, ونىڭ ىشىندە مادەنيەت سالاسى بويىنشا دا حالىقارالىق قاتىناستاردىڭ دامۋىنا ەرەكشە سەرپىن بەرىپ كەلەدى. ونداعان عاسىرلار بويى قوس قۇرلىقتى جالعاستىرعان بۇل جول ءبىزدىڭ زامانىمىزدان بۇرىنعى II-I عاسىرلاردان باستاپ ازيا مەن ەۋروپانىڭ اراسىن جالعاستىرۋشى كوپىر, ياعني, شىعىس پەن باتىستى بايلانىستىرۋشى جەلى بولدى. ۇلى جىبەك جولىنىڭ ساۋدا جولدارىنىڭ سىلەمدەرى XX عاسىردىڭ باسىنا دەيىن ساقتالىپ كەلدى, ءتىپتى, رەسەي, قازاقستان جانە ورتا ازيانىڭ قالالارى مەن ەلدى مەكەندەرىن بايلانىستىرىپ وتىردى.
اتالمىش كورمەدە قازاق بۇيىمدارىمەن قاتار, تۇركىمەن, تاجىك, ازەربايجان, ابحاز, قىرعىز, ارميان, شەشەن ۇلتتارىنىڭ 400-دەن اسا جادىگەرلەرىن تاماشالاۋعا بولادى. ولاردىڭ اراسىندا قۇرال-سايماندار, كيىم-كەشەكتەر, ءۇي بۇيىمدارى, كولىك جابدىقتارى, ماتا ۇلگىلەرى, كىلەمدەر مەن كەستەلەر, ۇيلەنۋ تويى مەن يسلام دىنىنە قاتىستى زاتتار بار. سونىمەن قاتار, ورىس ەتنوگرافيالىق مۋزەيىنىڭ قورىندا قازاقستان تاريحىنا قاتىستى دۇنيەلەر دە جەتەرلىك. كورمەگە قويىلعان كيىز ءۇي, ات ابزەلدەرى, كىلەمدەر – وسىنىڭ دالەلى.
ۇلى جىبەك جولى كوپ حالىقتاردىڭ مادەنيەتىن تۇيىستىرۋىمەن بىرگە, ولاردىڭ تابيعي ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋدا دا ماڭىزدى قىزمەت اتقاردى. ماسەلەن, كىلەم توقۋ ستانوگى, كىلەم تۇگىن قىرقاتىن قايشى, ءتۇرلى تاراقتار, ەر ادام جەيدەلەرى – تۇركىمەن جۇرتى تۇتىنعان بۇيىمدار. ال توقىما قايشى, جىبەكتى وراۋعا ارنالعان شىعىر, ماتانى جىلتىراتۋعا ارنالعان قۇرال – وزبەك حالقىنا تيەسىلى. ءبىر قىزىعى, بۇل دۇنيەلەردىڭ ەشقايسىسىن وڭدەۋ قاجەت بولماعان. بارلىعى دا سول قالپىندا ساقتالىپتى. سوندىقتان دا كورمەگە قىزىعۋشىلاردىڭ قاتارى كوبەيە تۇسۋدە. «مۇنداعى جادىگەرلەر ورتا ازيا مەن كاۆكاز تۇرعىندارىنىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىس-تىرشىلىگىن كوز الدىمىزعا ەلەستەتەدى. بۇرىنعى زامانداعى داۋىرلەر مەن مادەنيەتتەردىڭ ءبىر-بىرىمەن بايلانىسىن سەزىنۋگە مۇمكىندىك بەرەدى» دەيدى كورمە قوناقتارى.
ورىس ەتنوگرافيالىق مۋزەيى ۇيىمداستىرعان كورمە 1 قىركۇيەككە دەيىن جالعاسادى. اتالمىش مۋزەيدىڭ 100 جىلدىق تاريحى بار. ول ورىس مۋزەيىنىڭ ەتنوگرافيالىق ءبولىمى رەتىندە يمپەراتور II نيكولاي پارمەنىمەن ونىڭ اكەسى يمپەراتور III الەكساندردىڭ اماناتىن ورىنداۋ جانە ونى ەستە قالدىرۋ ءۇشىن قۇرىلعان. يمپەراتور جانە ونىڭ وتباسىنىڭ باسقا مۇشەلەرى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ قور قالىپتاستىردى. رومانوۆتار ءۇيىنىڭ جەكەلەگەن زاتتارىنىڭ كوللەكتسيالارى ءبولىمنىڭ جيناعىنا كىردى. مۋزەي 1991 جىلى رەسەي فەدەراتسياسى حالىقتارى مادەني مۇراسىنىڭ اسا قۇندى نىسانى رەتىندە مەملەكەتتىڭ نازارىنا الىندى.
ەركەجان ساتىمبەك
