ءۇمىت وتىن وشىرمەگەن «انا ءۇيى»

البىرت جاستىقپەن قاتەلىككە ۇرىنىپ, نەكەسىز بالا كوتەرىپ, ودان كەيىن ەل-جۇرتتىڭ الدىندا ماسقارا بولماس ءۇشىن بالاسىنان باس تارتىپ, قۇرساعىنان شىققان شاراناسىن كوشەگە تاستاپ نەمەسە سابيلەر ۇيىنە وتكىزىپ جاتقان بەزبۇيرەك انالار دا جوق ەمەس. بىراق پسيحولوگتار ولاردىڭ وسىنداي قادامعا امالسىزدان باراتىنىن ايتادى. استانادا وسىنداي شاراسىز انالاردى پانالاتاتىن «انا ءۇيى» جۇمىس ىستەيتىنىن بىرەۋ بىلسە, بىرەۋ بىلمەيدى.

ماقساتى ايقىن مەكەمە

استانا قالاسىنداعى «انا ءۇيى» جاس انالار داعدارىستىق ورتالىعىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى ايجان ديحانوۆانىڭ ايتۋىنشا, بۇل قوعامدىق قور 2013 جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا اشىلعان. بۇگىندە قازاقستاننىڭ ءىرى قالالارىندا 26 انا ءۇيى جۇمىس ىستەيدى ەكەن. «انا ءۇيى» قوعامدىق قورى ەكى باعىت بويىنشا قىزمەت ەتەدى. ماسەلەن, اتالمىش قوعامدىق قوردا بالا اسىراپ الۋعا قولداۋ كورسەتۋ ورتالىعى دا قاراستىرىلعان. ياعني, پەرزەنت سۇيۋگە ءزارۋ بولىپ جۇرگەن وتباسىلار «انا ءۇيى» قوعامدىق قورىنىڭ «1422» ءنومىرلى ارنايى تەلەفون جەلىسىنە حابارلاسسا (بايلانىس قازاقستان بويىنشا تەگىن), مەكەمە تاراپىنان كومەك كورسەتىلىپ, ولاردىڭ تەزىرەك بالا اسىراپ الۋعا مۇمكىندىكتەرى بولماق. ال «انا ءۇيى» جاس انالار داعدارىستىق ورتالىعى – اياعى اۋىر بولعان كەزدە نەمەسە بوسانعاننان كەيىن باراتىن جەرى بولماعان ۋاقىتتا جاس انالاردىڭ پانالايتىن مەكەنى. مۇندا 30 جاسقا دەيىنگى جاس انالار 1 جاسقا تولماعان بالاسىمەن بىرگە ءبىر نەمەسە ءبىر جارىم جىل تۇرا الادى. ەگەر دە بالالار ءۇيىنىڭ تۇلەكتەرى بولسا جانە بالاسىنىڭ دەنساۋلىعىندا (پاتولوگيالىق) كەمىستىگى بار بولسا, ولارعا 34 جاسقا دەيىن تۇرۋعا رۇقسات ەتىلەدى ەكەن.

ال ەكىنشى باعىت بويىنشا, ياعني انا ۇيىنە تۇرۋعا نيەت ءبىلدىرۋشى جاس انالاردىڭ اتالمىش مەكەمەنىڭ ماماندارىنا قويار سۇراقتارى بولسا, جەدەل تەلەفون جەلىسى 8 800 080 77 71 نومىرىنە تەگىن حابارلاسۋعا بولادى.

ءتۇرلى تاعدىرلار توعىسقان مەكەن

«انا ءۇيى» قوعامدىق قورىنىڭ ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك, جالپى ەلىمىز بويىنشا 2013 جىلدان بەرى 1770-تەن استام, ال جىل باسىنان بەرى 600-گە جۋىق جاس اناعا كومەك كورسەتىلسە, ءدال قازىرگى ۋاقىتتا 269 ايەل ادام 228 بالاسىمەن (اراسىندا اياعى اۋىرلارى بار) وسى انا ءۇيىن پانالاپ جاتىر. جالپى, حالىق سانىنىڭ كوپتىگىنە بايلانىستى ەلوردادا ەكى انا ءۇيى جۇمىسىن جۇرگىزىپ تۇرعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. ونىڭ ءبىرىنشىسى جوبا باسىنان بەرى, ياعني 2013 جىلدان بەرى قولدانىسقا بەرىلسە (ۇيلەستىرۋشىسى – گۇلنار شاكىروۆا), ەكىنشىسى – ايجان ديحانوۆا ۇيلەستىرۋشى بولىپ قىزمەت ىستەيتىن انا ءۇيى. بىلتىر پايدالانۋعا بەرىلگەن بۇل ءۇيدى 22 ءسابي مەن 25 ايەل ادام (بەسەۋى جۇكتى) پانالاۋدا.

ەكى قاباتتى ءزاۋلىم ءۇي بيىك دۋالمەن قورشالىپ, اۋلاعا تاس توسەلىپ, ەسىك الدىنا ورىندىقتار قويىلىپتى. ال ءۇيدىڭ ىشىنە ەنگەندە, دالىزدەگى قابىرعالاردىڭ بالالارعا ارنالىپ بەزەندىرىلگەنىن كوزىمىز شالدى. جالپى, ءۇيدىڭ ءىشى-سىرتىنا بەينەباقىلاۋ قۇرىلعىلارى ورناتىلعان. نىسانا 24 ساعات بويى كۇزەتىلەدى. مۇندا ۇيلەستىرۋشىنىڭ كابينەتى مەن تىگىن شەبەرحاناسى جانە جەتى بولمە قاراستىرىلعان. ءار بولمەدە 3-4 جاس انا سابيلەرىمەن تۇرادى ەكەن. سونىمەن قاتار, ۇيلەستىرۋشىدەن بولەك, مۇندا مەدبيكە, ەكى پسيحولوگ, تىگىن شەبەرى جانە شارۋاشىلىق مەڭگەرۋشىسى ءارى جۇرگىزۋشى ماماندارى تاڭەرتەڭنەن كەشكە دەيىن ەڭبەك ەتەدى. سول سياقتى اس ۇيگە دە بارلىق قاجەتتى جابدىقتار قويىلعان. 13 ورىندى ۇستەلگە جاس انالار ەكىگە ءبولىنىپ تاماقتانادى ەكەن. جالپى, مۇنداعى جاس انالارعا بارلىق جاعداي جاسالعان. تۇراتىن جەر دە, تاماق تا, نارەستەلەردىڭ كيىم-كەشەگى دە – بارلىعى تەگىن. تەك جاس انالار بوپەلەرىنە جاقسىلاپ قاراسا بولعانى. ال, ەگەر بالالارىنا دۇرىس قاراماي, شىلىم شەگىپ, ىشىمدىككە اۋەستەنىپ, جەڭىل جۇرىسكە بوي الدىرىپ, تارتىپكە باعىنباسا, ولارعا قاتاڭ جازا قولدانىلادى. ياعني, بۇل جەردەن شىعارىلىپ, انا ءۇيىنىڭ بوساعاسىن ەكىنشى قايتارا اتتاي المايدى.

اشىلعان كۇننەن بەرى ءار قالاداعى انا ءۇيى بارلىق مەديتسينالىق مەكەمەلەرمەن, پەرزەنتحانالارمەن, قالالىق اكىمدىكتەرمەن, زاڭ ورگاندارىمەن تىعىز بايلانىس ورناتقان.

– بىزگە كوبىنە جاس انالاردى پەرزەنتحانالاردان جىبەرەدى. كەيدە ءتارتىپ ساقشىلارى ارقىلى دا كەلەدى. سودان 12 اي بويى انالار سابيلەرىمەن وسىندا تۇرادى. بۇل مەرزىم اياقتالعان سوڭ, ءبىز ولاردى دالاعا قۋىپ شىقپايمىز. جوبا اياسىندا وسى ۋاقىت ىشىندە انالارعا جاتاقحانا سياقتى بەلگىلى ءبىر ورىن ىزدەستىرەمىز, جۇمىس تا قاراستىرامىز, بالالارىن بالاباقشاعا ورنالاستىرۋ جاعىن دا قولعا الامىز. ال ەگەر جاس انالار ستۋدەنت بولسا, وقۋلارىن جالعاستىرۋعا دا مۇمكىندىك بەرەمىز. انا ۇيىنەن شىعىپ كەتسە دە, ءبىز ولارمەن بايلانىستى ۇزبەيمىز. كەيبىرىمەن تەلەفونمەن تىلدەسىپ, كەيبىرىمەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە حات-حابار الماسىپ تۇرامىز. ولاردىڭ كەيبىرى وسى جەردى ساعىنعاندىقتارىن, ءتىپتى قايتىپ كەلگىسى كەلەتىندىكتەرىن دە ايتادى, – دەيدى ايجان ديحانوۆا.

نەكەسىز قۇرساق كوتەرگەن قىزدارىن «ەل-جۇرتتان ۇيات بولادى, وسىندا بولىڭدار» دەپ انالار ۇيىنە اكەلىپ تاستايتىن اتا-انالار دا بار ەكەن.

استانا كوز جاسىڭا سەنبەيدى…

تاعدىردىڭ جازۋىمەن نەكەسىز قۇرساق كوتەرىپ, سۇيگەندەرىنەن الدانىپ قالعاندا تىعىرىققا تىرەلىپ, باسقا بارار جەر بولماعاندىقتان, وسى انا ءۇيىن پانالاعان بويجەتكەندەرمەن دە تىلدەستىك. ولاردىڭ ءبىرى – ۆيكا. ول نەبارى 20-اق جاستا. بىلۋىمىزشە, انا ءۇيى تۇرعىندارىنىڭ ازىرگە ەڭ كەنجەسى. تاراز قالاسىندا تۋىپ-وسكەن. مەكتەپ بىتىرگەننەن سوڭ, ەشقانداي وقۋ ورنىنا تۇسپەي, استاناعا جۇمىس ىستەۋگە كەلگەن ەكەن. سودان ەلوردالىق ءبىر جىگىتكە عاشىق بولىپ, الايدا سۇيگەن جىگىتى ودان جانۇياسى جانە ءبىر بالاسى بار ەكەنىن جاسىرىپ كەلگەن. بار شىندىقتى بىلگەندە, توبەسىنە جاي تۇسكەندەي بولعان قىز قۇرساعىنا بىتكەن ءسابيىن نە دە بولسا دۇنيەگە اكەلۋگە بەكىنگەن. الايدا الىستاعى جالعىزباستى اناسىنان باسقا قارايلاسار ەشكىمى جوق بويجەتكەندى ەشقانداي قۇجاتى بولماعاندىقتان, پەرزەنتحانادان پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى وسى انا ۇيىنە تابىستاعان. «انا ءۇيى» قوعامدىق قورىنىڭ ماماندارى ۆيكانىڭ بارلىق قۇجاتتارىن جوندەپ بەرگەن.

ال ەكىنشى بويجەتكەن – 25 جاستاعى ءاسيا. شىمكەنت قالاسىنداعى ۇلگىلى وتباسىلاردىڭ بىرىندە دۇنيەگە كەلگەن ول – ۇيدەگى 6 قىزدىڭ ەكىنشىسى. مەكتەپتە جاقسى وقىعان ءاسيا شىمكەنتتەگى مەديتسينالىق كوللەدجدە ءبىلىم العان. قولىنا ديپلومىن العان سوڭ, ارمان قۋىپ استاناعا كەلىپتى. ميلليوننان اسا تۇرعىنى بار ەلوردا ءاربىر ادامدى بىردەن باسىنان سيپاي قويمايتىنى بەلگىلى. سول سياقتى ءاسيا دا ۇلكەن قالادا كۇن كورۋدىڭ امالىن قاراستىرىپ, ەڭبەك جولىن قالاداعى مەيرامحانالاردىڭ بىرىندە ەدەن جۋشى بولىپ باستاپ, كەيىننەن اسپاز بولعان. وسى جەردەگى وفيتسيانت جىگىتپەن كوڭىل جاراس­تىرىپ, ەكەۋى ءبىراز ۋاقىت قول ۇستاسىپ جۇرسە كەرەك. الايدا جىگىتىنىڭ اتا-اناسى نەگە ەكەنى بەلگىسىز, ءاسيانى جاقتىرماپتى. ءسويتىپ جۇرگەندە كەيىپكەرىمىز ءبىر رەت تۇسىك تاستاعان. ال ەكىنشى رەت اياعى اۋىر بولعاندا, «ۇيلەنەمىز» دەپ جۇرگەن جىگىتى مۇلدەم حابارلاسپاي, ءوزىنىڭ تۋعان قالاسىنا كەتىپ قالعان. وسىلايشا, ولار ماڭگىلىككە ات قۇيرىعىن كەسىسىپتى. بۇل كەزدە ءاسيا استاناداعى مەديتسينالىق مەكەمەلەردىڭ بىرىندە ماماندىعى بويىنشا اكۋشەر-گينەكولوگ بولىپ قىزمەت ەتىپ جۇرگەن. تالاي نازىك جاندىلاردىڭ بالا كوتەرە الماي جۇرگەندىكتەرىن جۇمىسىندا ءوز كوزىمەن كورىپ جۇرگەندىكتەن, ءاسيا نەكەسىز بالا تابۋ قانشالىقتى قيىن بولسا دا, جاساندى تۇسىك جاساتۋ جايلى ەشبىر «اقىلشىنىڭ» سوزىنە قۇلاق اسقىسى كەلمەي, قۇرساعىنداعى ءسابيىن دۇنيەگە اكەلگەن ەكەن.

– مەن ەشتەڭەگە وكىنبەيمىن. تەك اكەمنىڭ ماعان ءالى كۇنگە وكپەلەپ, تەرىس قاراپ جۇرگەنى عانا جانىما ايازداي باتادى. انا ۇيىندە بارلىعىمىز ءبىر ءۇيدىڭ بالاسىنداي تاتۋ-ءتاتتى تۇرىپ جاتىرمىز. بۇل جەر تىم جايلى ءارى ءتيىمدى. دەكرەتتىك دەمالىستا بولسام دا, ماتەريالدىق جانە مورالدىك جاعىنان ماعان زور قولداۋ كورسەتىپ, رۋحاني كۇش بەرەتىن ارىپتەستەرىمە, سول سياقتى جاس انالارعا پانا بولىپ وتىرعان «انا ءۇيى» قوعامدىق قورى ۇجىمىنا, جوبا جەتەكشىلەرىنە شەكسىز ريزامىن, – دەيدى ءاسيا.

نەبىر قيىن كۇندەردى باستان كەشىرىپ, جانارلارى جاسقا تولسا دا, سالى سۋعا كەتپەگەن جاس انالاردىڭ جىگەرلەرىن جانىپ, ومىرگە دەگەن قۇلشىنىستارىن ارتتىرىپ, بولاشاققا دەگەن ءۇمىت وتىن ودان ءارى جاندىرىپ وتىرعان «انا ءۇيى» جوباسى ءارى قاراي دا جاندانىپ, جاساي بەرگەي!

نۇرداۋلەت كاكىشەۆ