ءاۋ باستان «سۋدىڭ دا سۇراۋى بار» دەپ تۇيىندەگەن حالقىمىز سۋ تاپشىلىعىن تارتاتىن سياقتى. ساراپشىلاردىڭ پايىمداۋىنشا, قازاقستان 2050 جىلعا قاراي «سۋعا وتە مۇقتاج» ەلدەردىڭ ساناتىنا كىرۋى مۇمكىن. قازىر ەلىمىزدە 600 مىڭنان استام ادام تازا اۋىز سۋعا ءزارۋ. بۇل ماسەلە قالا حالقى ءۇشىن دە وتە وزەكتى.
«ءىرى شاھارلاردىڭ ينفراقۇرىلىمى جىلدان-جىلعا ارتىپ كەلە جاتقان سۇرانىسقا جاۋاپ بەرە الماي وتىر. ءتىپتى استانانىڭ وزىندە سۋ تاپشىلىعى قاتتى سەزىلە باستادى. باستى سەبەپتىڭ ءبىرى – قۇرىلىستىڭ كوبەيۋى. ۇنەمشىل بولماساق, تازا سۋ بەرەتىن جاڭا نىسانداردى ىسكە قوسقانمەن, تاپشىلىقتى جويا المايمىز» دەدى ۇكىمەتتەگى كەڭەستە پرەزيدەنت.
اۋىز سۋدىڭ سارقىلۋىنان تۋىنداعان داعدارىس جەر شارىندا حالىق سانىنىڭ وسۋىمەن بايلانىستى. جاھاندىق جىلىنۋعا بايلانىستى توپىراق كەبەرسىپ, اۋا قۇرعاپ, جاۋىن-شاشىن سىركىرەپ قانا جاۋىپ, جەر ءجۇزى شولدەي باستادى.
قالالار قارقىندى دامىپ, حالىقتىڭ كەنتتەنۋىمەن قاتار كەلگەن ىسىراپشىلدىق ۇدەرىستى ارتتىرا ءتۇستى. دەگەنمەن سۋدى ۇنەمدەۋ ارقىلى تۇششى سۋدى ساقتاپ, بولاشاق ۇرپاقتىڭ ۇلەسىن سارقىماي, وزىمىزدەن ارتىلدىرۋعا بولادى ەكەن.
ەلوردالىقتار تۇتىنعان سۋىنا بەلگىلەنگەن تاريف بويىنشا تولەسە, كەيبىر ەلدەردە ارنايى شەكتەلگەن سۋدىڭ كولەمىنەن اسىرماي, وتە ۇنەمشىل تۇتىنۋشىلارعا ارنالعان تاريف ناتيجەلى كورسەتكىشكە قول جەتكىزەتىنىن دالەلدەدى.
ەۋروپالىق وداق ەلدەرى ىشىنەن 10 مەملەكەت كۇنىنە ءبىر ادام 130 ليتردەن 100 ليترگە دەيىن سۋ پايدالانۋ دارەجەسىنە جەتتى. ال بىزدە ەكى ەسەدەن استام
اڭگىمە اۋىز سۋعا قاتىستى بولعاننان كەيىن, ىسىراپشىلدىققا جول بەرمەي, ۇنەمدەگەننەن ۇتىپ وتىرعان ەلدەردىڭ تاجىريبەسىنە ۇڭىلەيىك. بارلىق ەلدەردە سۋدى بىردەي پايدالانبايدى. سوعان قاراي ءبىر ادامنىڭ تاۋلىگىنە قولدانىلاتىن سۋ كولەمى دە ءار ەلدە ارقالاي. ەرەسەك ادام تاۋلىگىنە ورتاشا ەسەپپەن 150-200 ل سۋ جۇمسايدى ەكەن. ەگەر ادام ۆانناسى بار پاتەردە تۇرماسا, ءبىر ادامعا تاۋلىكتىك تۇتىنۋ 125-تەن 160 ليترگە دەيىن, ال ادام ۆاننادا شومىلۋدى جاقسى كورسە 160-تان 230 ليترگە دەيىن وزگەرەدى. بۇل دا سوڭعى كورسەتكىش ەمەس, ەگەر ىستىق سۋ جالپى جۇيەدەن بەرىلسە, ءبىر ادامعا ورتاشا تاۋلىكتىك تۇتىنۋ 230-250 ليتردى قۇرايدى دەپ ەسەپتەپتى. بىراق بۇل ناقتى مولشەر ەمەس, ءىرى قالالاردا بۇل كورسەتكىش تىم شارىقتاپ كەتەدى. مىسالى, ەۋروپا, اقش, جاپونيا سياقتى ءوندىرىسى دامىعان ەلدەردە ءبىر كۇندە 300-400 ل جۇمسالادى. رەسەيلىكتەر ورتاشا ەسەپپەن تاۋلىگىنە 180-200 ليتر سۋ, بەلارۋستار 140 ليتر قولدانادى. كوز الدىمىزعا ەلەستەتەر بولساق, 150 ليتر سۋ – ەرنەۋىنە دەيىن تولعان ەكى ۆاننانىڭ مولشەرى.
سۋ تاپشىلىعى تابيعي فاكتورلارعا قاتىستى قالىپتاسقان ەلدەردى ساناماعاننىڭ وزىندە (مىسالى, كونگولىقتار 34 ليتر سۋ پايدالانادى), ۇنەمدەۋ بويىنشا سينگاپۋردى كوپ ماقتايدى. سۋدى سىرتتان ساتىپ ىشەتىن سينگاپۋر سوڭعى جيىرما شاقتى جىلدىڭ كولەمىندە جاڭاشا قادام جاسادى. العاش رەت سۋ ۇنەمدەۋدىڭ ۇلىگىسىن كورسەتىپ, بۇل ەلدىڭ حالقى سۋدى ۇنەمدەۋدەن پايدا تابا باستادى. ەگەر كۇنىنە تۇتىنعان سۋدىڭ كولەمىن بەلگىلى مولشەردەن اسىرماسا, وندا جەڭىلدەتىلگەن تاريفپەن اقىسىن تولەيدى. ەۋروپالىقتار جاڭا باستامانى ءىلىپ اكەتىپ, ەۋروپالىق وداق ەلدەرى ىشىنەن 10 مەملەكەت كۇنىنە ءبىر ادام 130 ليتردەن 100 ليترگە دەيىن سۋ پايدالانۋ دارەجەسىنە جەتتى.
ءىرى قالانىڭ ءبىرى بەرليننىڭ حالىق سانى – 3,5 ملن. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس اياقتالىپ, 1961 جىلى بەرلين قابىرعاسى سالىنعاننان كەيىن, شامامەن 40 جىل بويى باتىس جاعىنداعىلار تەك ءوز اۋماعىندا ورنالاسقان سۋ رەسۋرسىنا قاناعات ەتۋگە ءماجبۇر بولعان. ناتيجەسىندە باتىس بەرلين ءبىرىنشى بولىپ سۋدى قايتا پايدالانۋ جۇيەسىن جانە سينگاپۋرداعىداي جابىق سۋ اينالىمىن ەنگىزدى. قالانىڭ سوتسياليستىك بولىگىندە, شىعىس بەرليندە سۋ شەكتەۋسىز جانە اعىل-تەگىل اعىپ جاتسا دا, ءتاريفتىڭ كوتەرىلۋى ارقاسىندا تۇرمىستىق سۋدى تۇتىنۋ ايتارلىقتاي تومەندەدى – 200 ليتردەن (شىعىستا) جانە 156 ليتردەن (باتىستا) بۇگىندە نەمىستەر تاۋلىگىنە 113 ليترگە دەيىن عانا قولدانادى.
كوپەنگاگەندە 1,3 ملن ادام تۇرادى. 1960 جىلدارى تابيعي سۋ كوزدەرىنىڭ لاستانۋىنا بايلانىستى تۇششى سۋدىڭ قادىرىنە جەتىپ, سۋ ۇنەمدەۋدىڭ ءتاسىلىن ەنگىزىپ, «ماكسيمالدى مولشەرى – 100» اتتى كومپانيا ۇيىمداستىردى. ناتيجەسىندە ءار ادام تاۋلىگىنە تەك 100 ليتر عانا سۋ قولداناتىن جاعدايعا جەتتى. ودان بەرى دە جارتى عاسىرعا جۋىق ۋاقىت ءوتىپتى. بۇل ەلدىڭ ۇلگىسى باسقالارعا ونەگە بولاتىن جاعدايعا جەتكەن.
يسپانيانىڭ سولتۇستىك-شىعىسىنداعى, قۇرعاق ايماقتا ورنالاسقان 650 مىڭ تۇرعىنى بار ساراگوسا سۋ تاپشىلىعىمەن بۇرىننان كۇرەسىپ كەلەدى. 1990 جىلدارداعى اپاتتى قۇرعاقشىلىقتان كەيىن, 15 جىل ىشىندە تۇرعىندار, مەكتەپتەر, مەملەكەتتىك باسقارۋ ورگاندارى, شاعىن كاسىپورىندار مەن كاسىپورىندار اراسىندا كەڭ كولەمدى سۋ ۇنەمدەۋ باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. سۋدى شەكتەن تىس پايدالانعانى ءۇشىن ايىپپۇل سالۋدىڭ تاريف جۇيەسى ەنگىزىلدى. قالا تۇرعىندارىنىڭ الدىندا 1 ميلليارد ليتر سۋدى ۇنەمدەۋ مىندەتى تۇرعاندا, تۇرعىندار ءبىرىنشى جىلى ىسكە اسىرۋ جوسپارىن ارتىعىمەن ورىنداپ, جىل سايىنعى تۇرمىستىق سۋ تۇتىنۋدىڭ 5 پايىزدان استامىن ۇنەمدەدى. 1997 جىلدان باستاپ ساراگوساداعى تۇرمىستىق سۋدى تۇتىنۋ ءبىر ادامعا تاۋلىگىنە 150 ليتردەن بۇگىنگى 90 ليترگە دەيىن تومەندەدى.
جوعارىدا ايتىلعانداردان شىعاتىنى, تاريفتەر – پايدالانۋشىلار ءۇشىن سۋ قۇنىنىڭ ماڭىزدى بولىگى. ولار ونىڭ تاپشىلىعىنا نازار اۋدارىپ, سۋدى ۇنەمدەۋ شارالارىن ىنتالاندىرادى. دەگەنمەن باعا ساياساتى باسقا شارالارمەن: سۋ رەسۋرستارىن قورعاۋ, ينفراقۇرىلىمعا ينۆەستيتسيا سالۋ, ادامداردى بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋ, سۋدى ۇنەمدەۋ شارالارى تۋرالى حاباردار ەتۋ جانە وسى پروتسەستەرگە قاۋىمداستىقتاردى تارتۋ سياقتى شارالارمەن ۇيلەسكەندە جاقسى جۇمىس ىستەيدى.
ەۋروپالىق وداق ەلدەرى ىشىنەن 10 مەملەكەت كۇنىنە ءبىر ادام 130 ليتردەن 100 ليترگە دەيىن سۋ پايدالانۋ دارەجەسىنە جەتتى. ال بىزدە ەكى ەسەدەن استام
